Бөлім

Педагогтың аты-жөні

Күні

Сынып

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы

Халық санағы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

8.4.1.1 -халық санының анықтау әдістерін түсіндіреді

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар орындай алады: Тақырыптың мазмұнын түсінеді.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады: Халық санағы туралы түсініктерін жетілдіреді

Кейбір оқушылар орындай алады:еркін жауап береді.

Бағалау критерииі

Оқушылартақырып мазмұнын түсінеді. Негізгі ақпараттарды анықтайды.

- 3-5 жаңа сөз қолданады;

- тапсырманы зерделейді;

-Тақырыпқа қатысты тәжірибелерді зерттейді

Сабақтың кезеңі/ уақыты

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басы

Сәлемдесу.

Топқа бөлемін : «Эмблемалар» арқылы топқа бөлінеді. Оқушылар өздеріне ұнаған эмблемаларды алып топқа бөлініп отырады.

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

Сынып реттілігін қадағалау.

Оқушыларды түгелдеу. Оқу құралдарын байқау.

«Кубизм стратегиясы»

1. Жер шарын айнала қоршаған ауа қабығы.....
   2. Жердің су қабығы......
   3. Тірі ағзалар таралған жер қабығы....
   4. Жердің сыртқы қатты қабығы, жер қыртысыны мен мантияның жоғарғы қабатын қандай қабат қамтиды?

5. Географиялық қабықтың ең ірі құрылымдық кешені

Оқушы өз жұбын табады

Әдіс арқылы қайталау

Сұрақ жауап орындайды

Қалыптастырушы бағалау

Кері байланыс

Ұялы телефон

Және интернет желілері

Кітап

Ортасы

Сөзжұмбақ шешу. Халықтану – белгілі бір халықты тану. Сабақтың мақсатымен таныстыру. Жаңа сөздер: тұрғын-житель санақ-перепись татулық-согласие ынтымақ-солидарность Фонетикалық жаттығулар.Қазақ тіліне тән дыбыстарды дұрыс дыбыстау. «Белсенді оқу» әдісі Мәтін « Халықтану» Мемлекеттің негізі-халық.Қазақстан Республикасының 16,3 миллионға жуық тұрғыны бар.Бұл -тәуелсіздік алғаннан кейінгі екінші,яғни 2009 жылғы халық санағының алдын ала қорытындысы бойынша берілген көрсеткіші.

Республикадағы негізгі ұлт- қазақтар.Сонымен бірге саны жағынан көбірек ұлттар – орыстар, украиндар, өзбектер,немістер, татарлар және т.б. Олардың көпшілігі сталиндік қуғын-сүргін кезінде,тың және тыңайған жерлерді игеру жылдары қоныс аударғандар.

ХІХ ғасырдың аяғында Қазақстанға 1,5 миллион орыс шаруалары көшірілді.

Елімізді мекендеген халықтардың ынтымақты өмір сүруі – мемлекет саясатының басты бағыттарының бірі.

Халықтың үштен бірінен астамы – балалар.

І тапсырма. «Атқосшы мен арба» Балаларға сұрақтар мен жауаптар үлестіріледі. 
1. Республикадағы негізгі ұлт кімдер? Республикадағы негізгі ұлт – қазақтар.
2. Халықтың қанша бөлігін балалар құрайды? Халықтың үштен бір бөлігін балалар құрайды.
3. Мемлекет негізі кім? Мемлекет негізі – халық. 
4. ХІХ ғасырдың аяғында Қазақстанға қанша орыс шаруалары көшірілді?
ХІХ ғасырдың аяғында Қазақстанға бір жарым орыс шаруалары көшірілді
5. 2009 жылғы халық санағы қорытындысы бойынша елімізде қанша тұрғын бар?
2009 жылғы халық санағы қорытындысы бойынша елімізде 16 миллионға жуық тұрғын бар.
6. Елімізде саны жағынан көбірек ұлттар кімдер? 
Елімізде саны жағынан көбірек ұлттар - орыстар, украиндар, өзбектер, немістер, татарлар.
Пысықтау кезеңі:   Дәптермен жұмыс.  (Дәптерге дұрыс нұсқасын көшіру)   
2- тапсырма Берілген сөйлемдердің дұрыс-бұрыстығын тексеріңдер: «+», «-»
18 миллионнан астам тұрғыны бар. -
1897 жылы халық санағы жүргізілген жоқ. - 
Тәуелсіздік алғаннан бері екінші рет халық санағы 2009 жылы жүргізілді. +
Қазақстанға 1,5 миллион орыс шаруалары көшірілді. + 
Халықтың үштен екісінен астамы – балалар. - 
1897 жылы елімізде халық санағы жүргізілді. + 

Видео көрсетілімі: Қазақстан халқы

Берілген мәтіндерді балалар оқып алады.

Мемлекеттің негізі-халық.Қазақстан Республикасының 16,3 миллионға жуық тұрғыны бар.Бұл -тәуелсіздік алғаннан кейінгі екінші,яғни 2009 жылғы халық санағының алдын ала қорытындысы бойынша берілген көрсеткіші.

Республикадағы негізгі ұлт- қазақтар.Сонымен бірге саны жағынан көбірек ұлттар – орыстар, украиндар, өзбектер,немістер, татарлар және т.б. Олардың көпшілігі сталиндік қуғын-сүргін кезінде,тың және тыңайған жерлерді игеру жылдары қоныс аударғандар.

ХІХ ғасырдың аяғында Қазақстанға 1,5 миллион орыс шаруалары көшірілді.

Елімізді мекендеген халықтардың ынтымақты өмір сүруі – мемлекет саясатының басты бағыттарының бірі.

Халықтың үштен бірінен астамы – балалар.

Топтық жұмыс

1. топ «Халық санағы»

2. топ «Халық саны»

Арнайы ресурстар арқылы жаңа тақырыпты талдайды

Жұп бойынша

Жеке, өзара тақырыпты түсінгендерін мұғалімге қол көтеру арқылы білдіреді

Слайдта көрсетілген ресурстарды талқылайды

Видеороликтан тақырыпқа сай берілген түсініктерді дамыту арқылы, мәтіндегі тапсырмаларды орындау барысында ой өрісін жетілдіру арқылы бәсекелеседі

Слайдта берілген сұрақ жауапты орындайды

Сұрақ жауап арқылы сұраққа жауап береді, логикалық ойлай білуі мен сыни көзқарасы таныта білу дағдылары қалыптасады

Бағалау критерийлер

1.Ертегідегі негізгі кейіпкерлердің портретін жинақтайды.

2.Кейіпкердің образына қызмет етіп тұрған маңызды әрекеттерін талдайды.

3.Жинақталған ақпараттар негізінде кейіпкер образына қатысты өз көзқарасын білдіреді

Дескрипторлар

1.Әр оқушы ертегіден өзіне тиісті кейіпкерлердің портретіне қатысты сөз тіркестері мен сөйлемдерді анықтайды.

2.Әр оқушы кейіпкердің ең маңызды үш әрекетін анықтайды

Бағалау парақшасын толтырады.

ҚБ Бағдаршам

Ашық сұрап-жауаптар

Сабақтыңсоңы

Ойтолғаныс

«3-2-1»

Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат;

Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 аспекті;

Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет Кері байланыс

«3 минуттық үзіліс»

1. Маған ұнады

2. Маған қиындық туғызды

3. Мен хабардар болдым

4.Мені таңқалдырды

Рефлексия

«Екі жұлдыз, бір тілек»

- Сабақ уақытында орындаған жұмыстарын бағалау үшін білім алушыларға дескрипторлар арқылы өзін-өзі бағалауды жүргізуді ұсынамын.

Бүгінгі сабақтан түйген ойлары мен тұжырымдарына байланысты кері байланыс жасайды.

Рефлексия парағы

Қосымша ақпарат

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Мұғалімнің ауызша кері байланысы

Ақпарат іздестіру кезінде қауіпсіздік ережелерін сақтау

Бөлім

Әлеуметтік география

Педагогтың аты-жөні

Батихан Рина

Күні

31.01.2025ж

Сынып

Қатысушылар саны 10

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы

Ұдайы өсудің түрлері

Осы сабақта оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

8.4.1.2- дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі бойынша жіктейді

Сабақтың мақсаты

Дүниежүзі елдерінің табиғи өсімін анықтақтап, ұдайы өсудің көрсеткіштерін есептеп, өсіміне байланысты талдау жасау арқылы салыстыру.

Бағалау критерииі

Ұдайы өсу түрлерін түсінеді, анықтайды

Дүниежүзі елдерінің табиғи өсім ерекшеліктерін анықтайды, кесте арқылы өсім коэфициентін есептейді

Дүниежүзі елдердің ұдайы өсу үдерісін талдау арқылы оларды жіктей алады

Құндылықтар

Ұлттық мүде ұлттық тарихымызды сақтау.

Сабақтың кезеңі/ уақыты

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басы

Сабақты ұйымдастыру –

Ұйымдастыру. Сәлемдесу.

«Алма бағы» жағымды психологиялық ахуал қалыптастыру (тақтаға алма ағашының суретін және оған түрлі түсті стикерлер (алма) жапсыру, оқушыларға өзіне ұнаған алманы алуды тапсырыңыз. Бір -біріне тілек айтады.

Үй тапсырмасын сұрау

«Бір қадам алға...»

Мұғалім есіктен кіргеннен өткен материалдарға байланысты сұрақтар қояды. Жауап дұрыс болса, бір қадам алға жылжиды, қате болса, бір қадам артқа шегінеді. Мұғалім столына жеткенше, бірнеше сұрақ қою арқылы оқушылардың зейінін сабаққа шоғырландырып алады.

1.Халық дегеніміз не?

2.Демогеография зерттеу нысаны?

3.Халық санағы дегеніміз не ?

4.Қазақстан аумағында халық санағы қай жылдан бері ұйымдастырылды.

5.Халық санағын жүргізу тәсілдері қандай?

6.Халықты зерттеу не үшін қажет ?

7.Халық санағы бағдарламасы ненні қамтиды?

8.Халықты есепке алуды қандай мемлекеттік органдар жүзеге асырады?

9.Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан кейін халық санағы 1999жыл 2009 жыл 2019 жыл халық саны қанша?

10.Жер шары халықының І ғасырдағы өсуі қандай?

Оқушы өз жұбын табады

Тілек білдіреді

Сұраққа-жауап

логикалық ойлай білуі мен сыни көзқарасы таныта білу дағдылары қалыптасады

Мадақтау.

1-2балл

Слайд

Слайд

Ортасы

Ұдайы өсудің бірінші типі — казіргі типі демографиялық көрсеткіштердің төмендігімен сипатталады. Германия мен Швецияда өлгендер саны туғандар санынан артық, халық санының аздап өсуі тек сырттан келгендер есебінен өсуде.

Ұдайы өсудің екінші типі -дәстүрлі типі тән болатын мешеу елдерде өлім көрсеткішінің жоғары болуы халықтың тұрмыс жағдайының нашарлығымен, жұқпалы аурулардың кең тарауымен түсіндіріледі. Бұл елдерде табиғат апаттары мен апштық нәтижесінде халық санының күрт қысқаруы да байқалады. Мысалы, 1984—1985 жылдарда болған құрғақшылық нәтижесінде Эфиопияда аштықтан миллиондаған адам қайтыс болды.

Үшінші тип- Өтпелі тип тән болатын елдерде соңғы жылдары халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруына байланысты өлім азайған, бірақ туу жоғары деңгейде қалып отыр.

Бірінші тип- демографиялық мдағдарыс (кризис) деп аталады.

Екінші тип – демографиялық жарылыс деп аталады.

 Демографиялық жарылыс – дүниежүзіндегі халықсанының күрт өсуі. ХХ ғасырдың бас кезіндехалық саны тез қарқын мен өсе бастады да, ғасырдың орта тұсында әсіресе екінші жартысында күрткөбейді. XX ғасырдағы адамзаттың санының жылдам артуын демографиялық жарылыс деп атайды. Соңғы 100 жылдағы өсімгеЖердегі қазір өмір сүретін адамдардың 3/4-і сәйкес келеді. Ғасырдың екінші жартысында әр он жылсайын жылдық өсім шамамен 10 млн.-ға артып отырды.

Демографиялық дағдарыс - әлеуметтік, экономикалық, табиғи ықпалдардың әсерінен белгілі бір аймақтағы (елдегі, облыстағы, аудандағы) халықтың ұдайы өсуінің тежелуі Демографиялық дағдарысқа соғыс, әлеуметтік, экономикалықм жағдайлар, мемлекеттің демографиялық саясатыт.б. тікелей әсеретеді. Қазақхалқы 20 ғасырда (1916 - 22) бірінші Демографиялық дағдарысқа ұшырады. Жер шары халқы алғашында өте баяу өскен. Мұны адамның табиғат апаттарына тәулділігімен ,жиі болған соғыстармен және жұқпалы аурулардың кеңтаралуымен түсіндіруге болады. Мысалы, XIV ғасырда Еуропаны жайлаған оба дертінен халықтың шамамен 20%-ғажуығы қырылған. Өндірістің жетілуі, адамдардың тұрмыс жағдайының жақсаруы және медицинаныңалға басуы нәтижесінде дүниежүзі халқыжылдам қарқын мен өсе бастады. 1930 жылы Жер шары халқы 2 млрдадам болса, 1962 жылы — 3 млрд, 1976 жылы — 4 млрд, 1987 жылы — 5 млрд, ал 1999 жылы 6 млрд адамға жетті.

Халық санының мұндай күртөсуі демографиялық жарылыс деп аталады. Бұл құбылысты адамның өмір жасыныңұ заруы, сәбилер өлімінің азаюы жағдайын да ту укөрсеткішінің өзгері ссізқалуымен түсіндіруге болады.

1-тапсырма

Жұптық жұмыс

Дескриптор:

Дүниежүзі елдерінің табиғи өсім ерекшеліктерін анықтайды, кесте арқылы өсім коэфициентін есептейді

2-тапсырма

Жеке жұмыс. Географиялық диктант әдісі.

А) Адамзаттың үздіксіз жаңарып, ауысып отыруын қамтамасыз ететін туу мен өлім және табиғи өсу көрсеткіштерінің жиынтығын халықтың .................... ............. деп атайды.

Б) .............................. демографиялық көрсеткіштер-белгілі-бір мерзімдегі «демографиялық оқиғалардың» нақты шамаларының сипаттамасы

В) .................... демографиялық көрсеткіштер халықтың ұдайы өсуінің 100 (пайызбен) немесе 1000 (промилле) адамға шаққандағы коэфициенттері түрінде болады.

Г) Халықтың ұдайы өсуінің .............. түрін ажыратады:

........................., ........................., және ................. ...............

Тірек сөздер:ұдайы өсу, абсолютті, салыстырмалы, үш, дәстүрлі, өтпелі , қазіргі заманғы.

3-тапсырма Топтық жұмыс оқулықпен жұмыс

«Менің отбасым» мәітінді оқи отырып отбасына талдау жасау.

4-тапсырма Жеке жұмыс

https://wordwall.net/resource/45304224

«Қағып ал әдісі» «Wordwall» тест жұмысы

1. Бала туылуы мен адам өлімі негізінде халық санының тұрақты жаңғыруы. Жауабы: Халық санының ұдайы өсуі

2. Адамдардың түрлі топтарының қатынасы Жауабы: Құрылымы

3. Халықтың құрылымында ерлер мен әйелдердің арақатынасымен анықталады. Жауабы: Жыныстық құрамы

4. Халықтың жас ерекшелігіне қарай топқа бөлу

Жауабы: Жас ерекшелік құрамы

5.Халықтың некелік жағдайына қарай топқа бөлу.

Жауабы: Некелік құрылымы

6. Халықтың некеге қатысты келесі топтарға бөлінеді. Артығын анықта. Жауабы: с

7.Неке және отбасы институтына қатысты жағдайы бойынша бөлінуі. Жауабы Мигрант тұлғалар

8. Демографияда отбасылар қандай көрсеткіші бойынша топтарға бөлінеді.

Жауабы: Өлшемі, құрылымы, типі

9. Отбасы мүшелерінің санымен анықталады. Жауабы. Өлшемі

10.Көпбалалы отбасылардағы бала саны Жауабы. 5

11.Туыстық дәрежесімен, ұрпақтың болуымен тб анықталуы мүмкін. Жауабы. Құрылымы

12.Отбасының типі бойынша қанша топқа бөлінеді

Жауабы: 4 топқа

13.Балалары бар некедегі отбасылар Жауабы: Толық отбасы

14.Басқа туысқан отбасымен бірге тұратын отбасылар

Жауабы: Күрделі отбас

15. Ерлі-зайыптылар жұбының толық болуы

(Жауабы: Толық отбасы)

Бейнеролик барысында ой өрісін жетілдіру арқылы өз ойларын айтады.

Слайдта берілген сұрақ жауапты орындайды

Сұрақ жауап арқылы сұраққа жауап береді, логикалық ойлай білуі мен сыни көзқарасы таныта білу дағдылары қалыптасады

Елдердің туу және өлім коэфициенттерін есептей алады;

Д.ж. елдерінің ұдайы өсу типін анықтай алады;

Ұдайы өсу көрсеткіштерін атай алады

Халықтың ұдайы өсу типтерін ажырата алады

Елдерінің ұдайы өсу типін анықтай алады;

Демографиялық көрсеткіштерін атай алады

Халықтың ұдайы өсу типтерін ажырата алады

Отбасы құрамына талдау жасайды, жынысы менжас ерекшеліктерін

Ажырата алады.

Жаңа тақырып бойынша білімдерін бекітеді;

Тез әрі дұрыс шешім қабылдауды үйренеді;

Смаликтер арқылы

ҚБ өзін өзі бағалау

Мадақтау

1 балл

ҚБ: Мұғалім тарапынан жүретін бағалау «Ауызша мадақтау

2 балл

2 балл

2 балл

4-5балл

Слайдар

Сурет

Кесте

Кесте

Кесте

нотбук

Сабақтың соңы

Рефлексия

«Тазалық кері байланысы»

Үй тапсырмасы.

Дамушы елдерден дамыған дамыған елдерге кәсіби деңгейі мен білімі өте жоғары мамандардың (ақылдың ағылуы) қоныс аударуы туралы тақырыпта шағын эссе жазып келу.

Бүгінгі сабақтан түйген ойлары мен тұжырымдарына байланысты кері байланыс жасайды.

Рефлексия парағы

Үйге тапсырма

Үйге тапсырма: БАҚ-тан тіл туралы мақала оқып, өз пікірін дайындау

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Саралау: Оқушылардың тақырыпты теориялық тұрғыда жеңіл меңгеруі үшін және негізгі ойды толық түсінуін қолдау мақсатында мына тәсілдерді пайдаландым:

1.Бейнебаян көру , оқулықпен жұмыстану арқылы «Дереккөздер » арқылы сараладым.

2. Веендиограммасы, бинго әдісі арқылы қарқындылын сараладым.

3. «1минуттық әңгіме» арқылы әңгіме-диологқа түседі.

Сабақ өң бойында оқушыларды алға жетелеу мақсатымда, мадақтап, қолдап отырдым. Оларды дескриптор бойынша, смайликтер, «толық ай, жарты ай, жаңа ай», от шашу әдістерін пайданаландым.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?

Халықтың ұдайы өсуінің типтері 

Көрсеткіштер 

Аймақтар 

Туу 

Өлу 

Табиғи

өсу 

Дәстүрлі 

Өте

жоғары 

Жоғары

Өтеж

оғары

Африка мен Азияныңмешеуелдері 

Өтпелі 

Жоғары

Төмен 

Өте

жоғары

ЛатынАмерикасы, Азия, Мұхитаралдары 

Елдер

Халық саны,млн адам, 2016ж

Туу коэффиценті 1000 адам

Өлім

Коэффициенті 1000 адам

Ұдайы өсудің типі

Египет

93,5

31

6

Панама

4

19

5

Чехия

10,6

11

11

Малайзия

30,8

17

5

Филиппин

102,6

23

7

Польша

38,4

10

10

Коста-Рика

4,9

15

4

Оқушының аты -жөні

Үй жұмысы

1 тапсырма

Жұптық жұмыс

2 тапсырма

Жеке жұмыс

3 тапсырма

Топтық жұмыс

4-тапсырма

Жеке жұмыс