Ұлттық педагогика негізінде бастауыш сыныпта тәрбиелеудің маңызы

Бастауыш сынып – баланың тұлғалық дамуының, өмірге деген көзқарасының қалыптасуының негізі болатын кезең. Бұл жаста бала өзін қоршаған әлемді таниды, алғашқы әлеуметтік тәжірибені жинайды. Сондықтан осы кезеңде берілген тәрбие оның болашақта жеке тұлға ретінде қалыптасуына айтарлықтай әсер етеді. Ұлттық педагогика осы тұрғыда ерекше маңызға ие. Себебі, ол балаға өзінің мәдени құндылықтарын, ұлттық салт-дәстүрлерін, тарихын таныстырып қана қоймай, сол арқылы оның адамгершілік қасиеттерін дамытуға мүмкіндік береді.

Ұлттық педагогиканың негіздері

Ұлттық педагогика – бұл халықтың ғасырлар бойы жинақтаған білімін, тәрбие саласындағы тәжірибесін, дәстүрлерін жүйелендіріп, оларды ұрпақтан ұрпаққа жеткізу болып табылады. Ол адамның рухани, моральдық, мәдени деңгейін қалыптастырып, әрбір ұрпаққа ұлттық мәдениеттің мәнін түсіндіреді. Осы негізде бастауыш сыныпта тәрбиелеудің басты мақсаты – баланың ұлттық санасын ояту, оны өз ұлтын, тілін, мәдениетін қадірлеуге үйрету.

Ұлттық педагогика бойынша тәрбиенің негізгі бағыттары – ана тілін, дәстүр мен салтты құрметтеу, ұлттық ойындар мен қолөнерді меңгерту, батырлар мен ақын-жазушылардың ерліктері мен шығармаларын оқып-үйрену. Бұл сабақтар балаға өз ұлтының мәдениетіне деген сүйіспеншілік пен құрметті дамытуға ықпал етеді.

Бастауыш сыныпта ұлттық тәрбие беру тәсілдері

Бастауыш сыныпта ұлттық педагогиканы енгізу үшін әртүрлі әдіс-тәсілдер мен құралдарды қолдануға болады. Ең алдымен, балалардың өз ұлтының тарихы мен мәдениетін үйренуі үшін әдебиет пәні арқылы қазақ әдебиетінен шығармалар оқытудың маңызы зор. Мысалы, қазақ халқының бай ауыз әдебиеті – ертегілер, аңыздар, батырлар жыры, мақал-мәтелдер балалардың тілін дамытып, олардың логикалық ойлау қабілетін жетілдіреді.

Ертегілердің тәрбиелік мәні өте зор. Қазақ халқының ертегілері мен аңыздары тек қана қызықты оқиға ретінде емес, адамгершілік құндылықтарды, ең бастысы, шынайы достық, адалдық, батырлық, әділеттілік пен қайсарлықты насихаттайтын педагогикалық құрал ретінде қолданылады.

Қазақ халқының ұлттық ойындары да бастауыш сынып оқушыларының тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. «Ақсүйек», «Алтыбақан», «Тоғызқұмалақ», «Арқан тарту» секілді ұлттық ойындар балалардың физикалық дамуына, ептілік пен ой-санасының қалыптасуына көмектеседі. Сонымен қатар, олар балаларды топпен жұмыс жасауға, өзара сыйластық пен ынтымақтастықты дамытуға үйретеді.

Ұлттық педагогика арқылы адамгершілік тәрбиесі

Ұлттық педагогика адамның рухани және моральдық дамуына ерекше көңіл бөледі. Бастауыш сыныпта осы аспектіні ескергенде, балалардың бойына ұлттық тәрбие арқылы адамгершілік қасиеттерді сіңіру маңызды. Қазақ халқының «Ұлтын сүйген адам ғана адал болады», «Ағаға құрмет, ініге ізет» деген нақыл сөздері балаларға үлкендердің еңбегін бағалауды, достықты, адалдықты, еңбекқорлықты үйретеді. Сонымен қатар, «Өзін-өзі құрметтеу, өзге адамды құрметтеу» сияқты маңызды құндылықтарды оқушылардың санасына орнықтыру қажет.

Ұлттық педагогика тұлғаның рухани тұрғыдан дамуына, мәдениетін, ұлттық дүниетанымын қалыптастыруға бағытталады. Осы бағытта балаларды білім алу мен еңбекқорлыққа, қиындықтарды жеңуге тәрбиелеу ұлттық тәрбие жүйесінде негізгі міндет болып табылады.

Ұлттық тәрбиенің әлеуметтік маңызы

Ұлттық тәрбие тек білім алудың құралы ғана емес, сонымен қатар балаларды әлеуметтендірудің маңызды тетігі болып табылады. Оқушыларға өз халқының салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, тілін құрметтеуді үйрету – олардың өз ортасында тиімді қарым-қатынас жасауына, қоғамда өмір сүру дағдыларын меңгеруіне мүмкіндік береді. Бұл, әсіресе, қазіргі жаһандану дәуірінде, өзіне тән ұлттық болмысын сақтап қалуға және әлемдік мәдениетпен үйлесімді өмір сүруге мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, ұлттық тәрбие балаларды өз елінің тарихын білуге, мәдени мұрасын сақтау мен дамытуды мақсат етуге баулиды. Қазақ халқының бай мұрасы мен ерлік тарихы, мәдениеті мен өнері баланың тұлғалық қалыптасуында зор әсер қалдырады. Оқушылардың бойында ұлттың мақтанышы мен патриоттық сезімін қалыптастыру, оларды өз халқының тарихы мен мәдениетін құрметтеуге тәрбиелеу – кез келген мұғалімнің маңызды міндеті.

Қорытынды

: Ұлттық педагогика негізінде бастауыш сыныпта тәрбиелеудің маңызы зор. Ол баланың ұлттық санасын қалыптастырып, оны адамгершілікке, патриотизмге, салт-дәстүрлерді сақтау мен құрметтеуге баулиды. Ұлттық педагогиканың негізінде балалардың тілін дамыту, олардың рухани байлығын арттыру, мәдениетке деген қызығушылығын ояту, жоғары адамгершілік қасиеттерді бойына сіңіру – бұл ұлттық тәрбие жүйесінің басты мақсаты. Сондықтан бастауыш сынып мұғалімдері ұлттық тәрбие беру ісін өз жұмысына енгізіп, осы бағытта жұмысты жүйелі түрде ұйымдастыруы қажет.

Ұлттық педагогиканы бастауыш сыныптарда тиімді қолдану, балалардың бойына ұлттық құндылықтарды сіңіру арқылы, біз болашақта ұлттық рухы жоғары, өз мәдениетін құрметтейтін, әлемде өзінің орнын таба білетін ұрпақ тәрбиелей аламыз.