«№50 орта мектебі» КММ

«Ұлттық теңге мәртебесі»

Класс: 6 «Ә»

Жетекшісі : Сиалиева У.Ш.

15.11.2023

Ақтөбе қаласы

Тақырыбы: Ұлттық теңге мәртебесі

Мақсаты:

оқушыларға ұлттық валютамыз теңгенің даму тарихымен алғашқы банкноттардың тарихы жайлы, теңгенің маңыздылығын кеңінен насихаттау.

Көрнекілігі:

«Ұлттық теңге мәртебесі» тақырыбындағы арнайы шағын көрме, баяндамалар, ребус, буклеттер, сауалнама, деңгей тапсырмалары.

Сабақтың түрі: танымдық сабақ.

Сабақтың барысы:

1. Оқушыларды түгендеу, оқушылардың назарын сабаққа аудару.

2. Оқушыларда үш топқа бөлу. «Теңге», «Ақша», «Валюта».

3. Оқушылардың баяндамалары.

4. Деңгей тапсырмалары.

5. Сауалнама.

6. Қорытынды сөз.

Жетекші сөзі:

Қазақстан Республикасы - егеменді, тәуелсіз демократиялық мемлекет. Оның өз Ата Заңы, мемлекеттік рәміздер, ұлттық валютасы бар.

Теңге – Қазақстан республикасының мемлекеттік нышаны. Әнұран, ту және елтаңба сияқты ұлттық валюта да мемлекеттік нышандардың қатарына жатады. «Банкнот фабрикасының құрметті қонақтар» кітабында ол ашылған күн – 1995 жылы 19 мамырда ҚР президенті жазып қалдырған мынадай жазу бар: «Біздің еліміздің экономикалық тәуелсіздігінің жарқын туындысы – біздің астанамызда теңгенің алғашқы пайда болуы, халықтың және болашақ ұрпақтың игілігіне қызмет етсін»,- деген болатын. Олай болса бүгінгі біздің танымдық тәрбие сағатында 3 топқа бөлініп, бірнеше тапсырмаларды орындайтын боламыз. Ал енді оқушылар теңге туралы не біледі екен?

1-топ «Теңге»

2-топ «Ақша»

3-топ «Валюта»

Жұмбақ
1. Ұлы тұлғалары бар
Керек құнды қағаздар (теңге)
2. Мың... болғанша
Бір ақылды басын болсын (теңгең)
3. Айрықша белгісі
Әлемнің тынысы
Байлықтың белгісі (ақша)
4. Базарда бәрі бар,
... ешкім бермейді. (ақшасыз)
Тиыннан... құралады. (теңге)
5.... тиынна өсер.
Жылқы құлыннан өсер. (теңге)
6.... кетуге тырысады,
Есеп ұстауға тырысады. (Ақша)

Жүргізуші: Қазақстан Республикасы - егеменді, тәуелсіз демократиялық мемлекет. Оның өз Ата Заңы, мемлекеттік рәміздер, ұлттық валютасы бар. Ал енді оқушылар теңге туралы не біледі екен?

Баяндамалар оқылады:

1 – Оқушы: Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі - ұлттық валюта. Ол – Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы. Ақша – асыл қазына, халық байлығы.
Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасалған.

Теңге өмірге оңайлықпен келген жоқ.
Елбасымыз өз теңгемізді шығаруға қаржыгерлерге тапсырма берді. Ұлттық валютамыздың өз дизайні, өз идеясы болуы керектігін қатаң тапсырылды. Қазақстан аймағында ерте кезеңде қандай ақша болғанын, тарихта бұл жөнінде қандай деректер бары іздестірілді.
2 – Оқушы: Ұлттық валютамыз теңгені жасап шығаруға байланысты жұмыстар жүргізілді. Бірнеше эскиздер жасалып, ішіндегі « мықтылары» Елбасының таңдауына берілді. Елбасының берген тапсырмасына сәйкес ұлттық валюта 1993 жылғы 12 қарашадағы жарлығымен 15 қараша күні таңертеңгі сағат 8: 00 - ден бастап енгізіліп, елдің қолына тиіп, ел мәре – сәре болысты. Өйткені төл теңгеміз тәуелсіздігіміздің басты белгісі еді.

Биыл теңгеміздің айналымға шыққанына 20 жыл толып отыр. Қазақ теңгесі Англияда басылды.

Теңгенің 16 – ға жуық құпия қорғанысы белгісі бар. Ұлттық валютамыздың дизайның жасаушы авторлық топтың жетекшісі Тимур Сүлейменов болды. Төл теңгеміз тек өз еліміздің экономикасын ғана емес, көрші жатқан елдің экономикасына да үлесін қосты. Одан түскен пайда елге оралып экономикамыздың дамуына, халықтың тұрмысын жақсартуға жұмсалуда.
Теңге - біздің дербес ел болғанымыздың белгісі. Басқаның валютасына тәуелді болу - барлық байлығыңды біреудің билігіне беру. Ұлттық валюта – еліміздің даму көзі, әлемдік деңгейге теңелудің алғашқы факторларының бірі. Ол барлық уақытта тәуелсіздігімізді қамтамасыз етеді.
ҚР 1995 жылғы 30наурызда №2155 Заңына сәйкес ҚР Ұлттық банкі 2006 жылғы үлгідегі номиналы 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000 теңгелік банкноттары айналысқа шықты.
Алдыңғы шыққан ақша мен қазіргі шыққан ақшаның арасында айырмашылықтар бар. Енді теңге туралы әңгімелейік.

3 оқушы Алдыңғы шыққан Ұлттық теңгеміздің шеттері қазақтың ою – өрнектермен безендірілген. Бірінші бетінде қазақ халқының әйгілі ұлы тұлғаларының бейнелері басылды. Екінші бетінде ою - өрнектер, табиғат көріністері бейнеленіп, елтаңбамыз салынған. Одан кейін жаңа айналысқа шыққан ақша мынадай болып өзгерді.(қазіргі қолданыстағы теңгелер көрсетіледі.

Теңгенің орталық бөлігінде « Астана – Байтерек» монументі бейнеленген. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік әнұраны ноталарының фрагменті ақ түспен безендірілген. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік елтаңбасы жасыл түспен бейнеленген. Жоғары оң жақ бөлігінде Қазақстан Республикасының мемлекеттік туы бейнеленген. Банкноттың төменгі жағында ашық алақан бейнеленген. Бұл бейбітшіліктің белгісін білдіреді. Негізгі бейнесі: Қазақстан картасының контуры, алдыңғы жағында ҚР Көлік және коммуникация министрлігінің үйі және Астанада Есіл өзені арқылы көпірде орнатылған қанатты барыстың суреті салынған.

Деңгей тапсырмалары:

Ұлттық теңге жайлы не білеміз?

Арнайы тапсырмалар

І деңгейдегі тапсырма

1. Ұлттық теңгеміз қай уақыттан бастап айналымға шыға бастады?

2. «Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын енгізу туралы» арнайы жарлыққа Елбасы қашан қол қойды?

3. Ақша дегеніміз не?

ІІ деңгейдегі тапсырма

1. Төл теңгеміздің авторлары кімдер?

2. Қазақстанның Ұлттық банкі республиканың тәуелсіздігіне 20-жыл толу қарсаңында қанша номиналдық теңгені айналымға жіберді?

3. Қай жылдан бастап төл теңгеміз Қазақстанда басылып шығарыла бастады?

ІІІ деңгейдегі тапсырма

1. Ақша тарихын арнайы зерттейтін ғылым саласы қалай аталады?

2. Алғашқы көне тиындар қай қалада табылған?

3. Биыл төл теңгемізге қанша жыл?

Сауалнама:

Ұлттық теңге жайлы не білдік?

Арнайы сауалнама

Жетекші сөзі:

Бүгінгі танымдық тәрбие сағатына белсене қатысқан командаларды «Теңге», «Доллар», «Евро» топтарын белсене қатысқаны үшін марапатталады.

Қорытынды сөз:

Бүгінгі танымдық тәрбие сағатынан біз ұлттық теңгенің жалпы тарихымен оның маңыздылығын, қай уақыттан бастап айналымға шыққандығын, оның төл авторларының өмір-тынысымен, алғашқы банкноттар жайлы толық мәліметтер келтіре отырып, көптеген деректерге қанық болдыңыздар. 15 қараша ұлттық валюта теңге күні баршаңызға құтты болсын деген тілекпен біз бүгінгі «Ұлттық теңге мәртебесі» танымдық тәрбие сағатын аяқтаймыз, қатысқан барлық оқушыларға алғысымызды білдіреміз.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдаулары;

2. Ж.Артықбаев, Ә.Пірманов «Қазақстан тарихы» энциклопедиялық басылым, Алматы, «Атамұра», 2008;

3. «Экономика білім негіздері» журналы;

4. Bilimdilеr.kz сайты.

І деңгейдегі тапсырма

Ұлттық теңгеміз қай уақыттан бастап айналымға шыға бастады?

«Қазақстан Республикасының ұлттық валютасын енгізу туралы» арнайы жарлыққа Елбасы қашан қол қойды?

Ақша дегеніміз не?

ІІ деңгейдегі тапсырма

Төл теңгеміздің авторлары кімдер?

Қазақстанның Ұлттық банкі республиканың тәуелсіздігіне 20-жыл толу қарсаңында қанша номиналдық теңгені айналымға жіберді?

Қай жылдан бастап төл теңгеміз Қазақстанда басылып шығарыла бастады?

ІІ деңгейдегі тапсырма

Ақша тарихын арнайы зерттейтін ғылым саласы қалай аталады?

Алғашқы көне тиындар қай қалада табылған?

Биыл төл теңгемізге қанша жыл?