XXI ғасыр дағдылары – шет тілін оқытудың заманауи бағыты ретінде

XXI ғасыр дағдылары – шет тілін оқытудың заманауи бағыты ретінде

Сайлау Балнұр

ЕШТ-43 тобы

Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық университеті

Ғылыми жетекші: Сапарғалиқызы Әсел

Аннотация: Бұл мақалада XXI ғасыр дағдыларының шет тілін оқытудағы маңыздылығы, олардың негізгі топтары мен білім процесіне әсері жан-жақты қарастырылады. Мақалада оқу және шығармашылық дағдылары, цифрлық сауаттылық, өмірлік және кәсіби қабілеттер талданып, әрқайсысы нақты мысалдармен және халықаралық зерттеу нәтижелерімен негізделеді. Сонымен қатар, мұғалімнің атқаратын рөлі мен білім мазмұнын осы дағдылармен үйлестіру қажеттілігі де қозғалады.

Кіріспе: XXI ғасыр – технологиялық серпілістер мен ақпараттық дәуір. Бүгінде шет тілін үйрену тек грамматикалық ережелер мен сөздік қорды жаттаумен шектелмейді. Студент тілдік біліммен қатар, сыни ойлау, креативтілік, цифрлық сауаттылық, икемділік, мәдениаралық коммуникация сияқты кешенді дағдыларды меңгеруі тиіс. Бұл дағдылар студенттердің жаһандық еңбек нарығына бейімделуіне және әлеуметтік өмірде белсенді болуына көмектеседі.

1. Оқу және шығармашылық дағдылары

1.1 Сыни ойлау

Сыни ойлау – ақпаратты терең түсіну, талдау, салыстыру, бағалау және шешім қабылдау қабілеті. Бұл дағды шет тілін оқытуда мәтінді терең түсінуге, мағыналық талдау жасауға көмектеседі.

Мысал: Студенттерге бір мәтінді түрлі көзқарас тұрғысынан талдату арқылы тілдік және логикалық ойлау дамиды.

Статистика: PISA 2018 нәтижесі бойынша, сыни ойлау қабілеті жоғары елдерде оқушылардың оқу жетістігі де жоғары (OECD, 2019).

1.2 Шығармашылық және инновациялық ойлау

Креативтілік – оқушының жаңа идеялар ұсынуы, тілдік бірліктерді жаңаша қолдануы. Бұл дағды шет тілін оқуда белсенділік пен мотивацияны арттырады.

Мысал: Бастапқы деңгейде оқушылар «қоғамға пайдалы кеңес» постерін жасаса, жоғары деңгейде мультимедиялық жоба жасай алады.

2. Цифрлық сауаттылық

2.1 Ақпараттық сауаттылық

Оқушы онлайн дереккөздерді дұрыс қолдана білуі керек. Ол үшін шынайы және жалған ақпаратты ажырата алуы тиіс.

2.2 Технологиялық сауаттылық

Қазіргі білім беру платформаларын пайдалану – тіл үйретудің тиімді тәсілі. Мысалы, Quizlet, Kahoot, Duolingo секілді қосымшалар студенттің өз бетімен оқуға қызығушылығын арттырады.

Статистика: UNESCO 2021 мәліметі бойынша, цифрлық құралдарды қолданған студенттердің 73%-ы оқу мотивациясының артқанын атап өткен.

2.3 Медиа сауаттылық

Оқушылар медиа мәтіндерді түсініп, оларға сыни көзқараспен қарауы тиіс. Бұл дағды мәдениаралық түсіністікті арттырады.

3. Өмірлік және кәсіби дағдылар (FLIPS)

3.1 Икемділік және бейімделу

Оқушы әртүрлі мәдени және оқу жағдайларына тез бейімделіп, қателіктерінен сабақ алуға дайын болуы тиіс.

3.2 Көшбасшылық және жауапкершілік

Тіл үйренуші өз ойын сенімді жеткізіп, топпен жұмыс барысында белсенді болуы қажет.

Мысал: Студенттер топпен тілдік жоба жасап, оны сынып алдында қорғауы.

3.3 Өзін-өзі басқару

Студент өз оқуын жоспарлап, мақсат қоя білуі керек. Бұл дағды үздіксіз білім алуға жол ашады.

3.4 Өнімділік және есеп беру

Жұмысты уақытында аяқтау, сапаға мән беру – XXI ғасырдың талаптары.

3.5 Әлеуметтік дағдылар

Әртүрлі мәдени контексттерде тиімді қарым-қатынас жасау – тіл үйренушінің маңызды қабілеті.

4. Мұғалімнің рөлі

Мұғалім – XXI ғасыр дағдыларын үйретудің негізгі тұлғасы. Ол:

• АКТ құралдарын қолданып,

• жобалық әдісті енгізіп,

• тұлғалық-бағытталған оқытуды қамтамасыз етіп,

• оқу мазмұнын дағдылармен интеграциялауы қажет.

Мысал: Мұғалім студенттерге шынайы өмірге жақын жағдаяттар ұсынып, пікірсайыс, шешім қабылдау, презентация секілді тапсырмалар береді.

Қорытынды

XXI ғасыр дағдыларын шет тілі сабақтарына енгізу – қазіргі білім берудің басты талабы. Бұл дағдылар студенттердің функционалды сауаттылығын арттырып, болашақ өмірге дайындайды. Тиімді оқу процесі үшін мұғалімдердің біліктілігін арттырып, білім мазмұнын жаңғырту қажет. Жаңа әдістер мен технологиялар оқушылардың тілді меңгеруге деген ынтасын арттырады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Great Schools Partnership (2016). 21st Century Skills. https://www.edglossary.org/21st-century-skills/

2. Hurst, N. et al. (2018). English Language Teaching and 21st Century Skills. The APPI eJournal.

3. Maley, A. (2015). Creativity—the What, the Why and the How. British Council.

4. Ukata & Silas-Dikibo (2021). The Trends of Teaching and Learning 21st Century Skills. IJISSER.

5. OECD (2019). PISA Results 2018: Insights and Interpretations.

6. UNESCO (2021). Education and Digital Tools: Global Overview.