Тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин агартушылық қызметі, өлеңдері.
1. Ыбырай Алтынсарин кім?

-
Оқушылардың Ыбырай Алтынсариннің өмір жолы жайлы не білетіндіктерін сұрап, толықтыру.
-
Ыбырай алтынсарітнің қандай эңгімелері мен өлеңдерін білетіндіктерін еске түсіріп, мазмұнын айтқызу.
-
Балқожа би жайлы мәліметтер беру.
2. Ыбырай Алтынсариннің өмір жолына шолу жасау.
|
Жылдар |
Маңызды оқиғалар |
|
|
1841 жылы 20 ңазанда |
Қостанай облысы Затабол ауданында туған. |
|
|
1850 жылы |
Орынбордагы қазақ балаларына арнап ашылған жеті жылдың орыс-қазақ мектебіне барған. |
|
|
1857 жылы |
«өте жақсы» деген бағамен бітірген. |
|
|
1859 жылы |
Орынбордагы шекаралық комиссияға тілмаш болған. |
|
|
1859 жылы |
Орынбордагы шекаралық комиссияның төрағасы, Шығысты зерттеуші белгілі ғалым, профессор. В. Григорьевпен жақын танысады. |
|
|
I860 жылы |
Торғай мектебіне мүғалім болып тағайындалады. |
|
|
1864 жылы |
Торғайдагы мектепті ашады. |
|
|
1876 жылы |
Петербург, Қазан калаларына барады. |
|
|
1876 жылы |
«Қазақ хрестоматиясын» жазуға кіріседі. |
|
|
1879 жылы |
«Қазақ хрестоматиясы» Орынборда басылып шығады. |
|
|
1879 жылы |
Торгай облысы мектептерінің инспекторы қызметіне тағайындалады. |
|
|
1881 жылы |
Орск қаласында тұңғыш мүғалімдер мектебі ашылады. |
|
|
1879-1883 жылдары |
Торгай қаласының төрт уезінде (Торғай,Ырғыз,Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады. |
|
|
1983 жылы |
Торғайда қолөнер мектебі ашылады. |
|
|
1983 жылы |
«Мұсылмандық тұтқасы» оқу құрал жазып шықты. |
|
|
1887 жылы |
Ырғызда тұңгыш қыздар мектебі ашылады. |
|
|
1987 жылы |
Қостанай уезінің Обаған және Жетіқара болыстарынан бір сыныптық мектептер ашылды. Жанынан казак, балалары жататын 25 орындық интернат салдырды. |
|
|
1889 жылы |
Ауыр науқастан 48 жасында қайтыс болады. |
|
Ы. Алтынсарин -оқулық авторы.
1. «Қазақ хрестоматиясына енген тақырыптар кандай бөлімдерден тұрады?
A/ Балалар өмірінен алынған әңгімелер. Бұлар түрлі орыс хрестоматиясынан, көбінесе
И.Паулъсонның хрестоматиясынан алынды.
Ә/ Әр түрлі жинақтардагы адамдар өмірінен алынган әңгімелер.
Б/ Қазақ ақындарының ең таңдаулы өлең -жырларынан үзінді.
B/ казактың мақал -мәтелдері.
1. Білімге шақырған өлеңдері
«Кел,балалар,окылық!», «Өнер, білім бар жұрттар»
Табиғат туралы «Өзен», «Жаз».
2. Орыс жазушыларының аудармалары:
И.Б.Паульсонның «Книга для чтения и практических упражнений в русском языке», К.Д. Ушинский «Родное слово», JI.H. Толстой, Крылов.
3. Қазақ ауыз әдебиеті
«Бай баласы мен жарлы баласы», «Аурудан аянған күштірек», «Мейірімді бала», «Қарабатыр», «Тазша бала», «Әке мен бала», т.б.
Ыбырайдың өлеңдерін оқып, мазмұнын талдау.
«Жаз», «Өзен» -табиғат туралы
«Азган елдің билері, хандары,башары», «Залым төреге»- ел ішіндегі теңсіздік, келеңсіздіктерді жырлайды.
«Әй, достары» атты өленінде колдан келсе жас жеткіншектерге қолдан келсе жақсылық жаса, кең пейілді бол, өз еңбегіңмен күн көрге шақырады.
Ыбырай өлеңдеріне байланысты кестелер толтыру
|
Ыбырай сөзі |
Қандай қасиеттерді айқындайды? |
|
Араз бол кедей болсаң ұрлықпенен Телмірме еш адамға мұңдықпенен |
|
|
Оқысаңыз балалар, Шамнан шырақ жағылар Тілегенің алдыңнан, Іздемей-ақ табылар. |
|
|
Өнер-білім бар жұрттар, Тастан сарай салғызды. Айшылық алыс жерлерден, Жылдам хабар алғызды. |
|
|
Ақылсыз жанды досым деп, Басыңды косып, сыр айтпа. Күндердің күні болганда, Ол жаман айғақ болар басыңа. |
|
|
Kім сендерді, балалар, сүйетұғын, Қуанышыңа куанып, кайғыңа күйетұғын. Түн ұйқысын төрт бөліп,кірпік қақпай, Шешең байғұс дамылсыз жүре-тұғын. |
|
Ы.Алтынсаринге қатысты сөздерді талдау.
1. «Ыбырай Алтынсарин -казақ арасынан шыққан тұңғыш кемеңгер адам еді, ол өзінің караңғы, көшпелі халқының ішіне еуропалық мәдениеттің жарық сәулесін таратты»
«Оренбурский листок» газетінен
-
«Қазақ халқы карапайым, өнері жоқ халық, бірақ біз қарапайымдылыктың өзінен де көп жақсылық табамыз» Ы.Алтынсарин.
-
«Халық мектептері үшін ең керектісі -оқытушы. Тамаша педагогика құралдары да, ең жақсы үкімет бұйрықтары да, инспектор бақылауы да оқытушыға тең келе алмайды.» Ы.Алтынсарин
-
Қазақтарға-осы дарынды, ақыл-есі мол халыққа кешікпей рухани және қогамдық даму жолына түсетін дұрыс бағыт беру калай дегенмен де қажет болып отыр»
Ы.Алтынсариннің (губернаторға жолдаған баяндамасынан)
ОҚО Сарыағаш қаласы Толыбай батыр атындағы№141 жалпы орта мектебінің әлеуметтік педагогы: П. Асанова
жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз
Ыбырай Алтынсарин
Ыбырай Алтынсарин
Тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин агартушылық қызметі, өлеңдері.
1. Ыбырай Алтынсарин кім?

-
Оқушылардың Ыбырай Алтынсариннің өмір жолы жайлы не білетіндіктерін сұрап, толықтыру.
-
Ыбырай алтынсарітнің қандай эңгімелері мен өлеңдерін білетіндіктерін еске түсіріп, мазмұнын айтқызу.
-
Балқожа би жайлы мәліметтер беру.
2. Ыбырай Алтынсариннің өмір жолына шолу жасау.
|
Жылдар |
Маңызды оқиғалар |
|
|
1841 жылы 20 ңазанда |
Қостанай облысы Затабол ауданында туған. |
|
|
1850 жылы |
Орынбордагы қазақ балаларына арнап ашылған жеті жылдың орыс-қазақ мектебіне барған. |
|
|
1857 жылы |
«өте жақсы» деген бағамен бітірген. |
|
|
1859 жылы |
Орынбордагы шекаралық комиссияға тілмаш болған. |
|
|
1859 жылы |
Орынбордагы шекаралық комиссияның төрағасы, Шығысты зерттеуші белгілі ғалым, профессор. В. Григорьевпен жақын танысады. |
|
|
I860 жылы |
Торғай мектебіне мүғалім болып тағайындалады. |
|
|
1864 жылы |
Торғайдагы мектепті ашады. |
|
|
1876 жылы |
Петербург, Қазан калаларына барады. |
|
|
1876 жылы |
«Қазақ хрестоматиясын» жазуға кіріседі. |
|
|
1879 жылы |
«Қазақ хрестоматиясы» Орынборда басылып шығады. |
|
|
1879 жылы |
Торгай облысы мектептерінің инспекторы қызметіне тағайындалады. |
|
|
1881 жылы |
Орск қаласында тұңғыш мүғалімдер мектебі ашылады. |
|
|
1879-1883 жылдары |
Торгай қаласының төрт уезінде (Торғай,Ырғыз,Троиц,Ақтөбе) мектептер ашылады. |
|
|
1983 жылы |
Торғайда қолөнер мектебі ашылады. |
|
|
1983 жылы |
«Мұсылмандық тұтқасы» оқу құрал жазып шықты. |
|
|
1887 жылы |
Ырғызда тұңгыш қыздар мектебі ашылады. |
|
|
1987 жылы |
Қостанай уезінің Обаған және Жетіқара болыстарынан бір сыныптық мектептер ашылды. Жанынан казак, балалары жататын 25 орындық интернат салдырды. |
|
|
1889 жылы |
Ауыр науқастан 48 жасында қайтыс болады. |
|
Ы. Алтынсарин -оқулық авторы.
1. «Қазақ хрестоматиясына енген тақырыптар кандай бөлімдерден тұрады?
A/ Балалар өмірінен алынған әңгімелер. Бұлар түрлі орыс хрестоматиясынан, көбінесе
И.Паулъсонның хрестоматиясынан алынды.
Ә/ Әр түрлі жинақтардагы адамдар өмірінен алынган әңгімелер.
Б/ Қазақ ақындарының ең таңдаулы өлең -жырларынан үзінді.
B/ казактың мақал -мәтелдері.
1. Білімге шақырған өлеңдері
«Кел,балалар,окылық!», «Өнер, білім бар жұрттар»
Табиғат туралы «Өзен», «Жаз».
2. Орыс жазушыларының аудармалары:
И.Б.Паульсонның «Книга для чтения и практических упражнений в русском языке», К.Д. Ушинский «Родное слово», JI.H. Толстой, Крылов.
3. Қазақ ауыз әдебиеті
«Бай баласы мен жарлы баласы», «Аурудан аянған күштірек», «Мейірімді бала», «Қарабатыр», «Тазша бала», «Әке мен бала», т.б.
Ыбырайдың өлеңдерін оқып, мазмұнын талдау.
«Жаз», «Өзен» -табиғат туралы
«Азган елдің билері, хандары,башары», «Залым төреге»- ел ішіндегі теңсіздік, келеңсіздіктерді жырлайды.
«Әй, достары» атты өленінде колдан келсе жас жеткіншектерге қолдан келсе жақсылық жаса, кең пейілді бол, өз еңбегіңмен күн көрге шақырады.
Ыбырай өлеңдеріне байланысты кестелер толтыру
|
Ыбырай сөзі |
Қандай қасиеттерді айқындайды? |
|
Араз бол кедей болсаң ұрлықпенен Телмірме еш адамға мұңдықпенен |
|
|
Оқысаңыз балалар, Шамнан шырақ жағылар Тілегенің алдыңнан, Іздемей-ақ табылар. |
|
|
Өнер-білім бар жұрттар, Тастан сарай салғызды. Айшылық алыс жерлерден, Жылдам хабар алғызды. |
|
|
Ақылсыз жанды досым деп, Басыңды косып, сыр айтпа. Күндердің күні болганда, Ол жаман айғақ болар басыңа. |
|
|
Kім сендерді, балалар, сүйетұғын, Қуанышыңа куанып, кайғыңа күйетұғын. Түн ұйқысын төрт бөліп,кірпік қақпай, Шешең байғұс дамылсыз жүре-тұғын. |
|
Ы.Алтынсаринге қатысты сөздерді талдау.
1. «Ыбырай Алтынсарин -казақ арасынан шыққан тұңғыш кемеңгер адам еді, ол өзінің караңғы, көшпелі халқының ішіне еуропалық мәдениеттің жарық сәулесін таратты»
«Оренбурский листок» газетінен
-
«Қазақ халқы карапайым, өнері жоқ халық, бірақ біз қарапайымдылыктың өзінен де көп жақсылық табамыз» Ы.Алтынсарин.
-
«Халық мектептері үшін ең керектісі -оқытушы. Тамаша педагогика құралдары да, ең жақсы үкімет бұйрықтары да, инспектор бақылауы да оқытушыға тең келе алмайды.» Ы.Алтынсарин
-
Қазақтарға-осы дарынды, ақыл-есі мол халыққа кешікпей рухани және қогамдық даму жолына түсетін дұрыс бағыт беру калай дегенмен де қажет болып отыр»
Ы.Алтынсариннің (губернаторға жолдаған баяндамасынан)
ОҚО Сарыағаш қаласы Толыбай батыр атындағы№141 жалпы орта мектебінің әлеуметтік педагогы: П. Асанова
шағым қалдыра аласыз













