Апта дәйексөзі:

Тәуелсіздік – тәтті сөз ғана емес, ұлттық жауапкершілік

Педагогтің Т.А.Ә.

Джанзакова А.Д

Күні:

17.03.2025

Сынып: 9 «А»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Тәрбие тақырыбы

Наурыз жыл басы

Құндылықты дарыту

Оқушыларға Наурыз мерекесінің маңызын түсіндіру;

Қазақ халқының салт-дәстүрлерін таныстыру, ұлттық құндылықтарға құрметпен қарауға тәрбиелеу;

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Қауіпсіздік сабағы

«ЖЕЛІДЕГІ ФЕЙКТЕР ҮШІН ЖАУАПКЕРШІЛІК»

Мақсаты

Сабақтың мақсаты: жалған ақпаратты таратудың салдарын түсіну және дереккөздердің дұрыстығын тексеруді үйрену.

Сабақтың кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы 5 мин

Наурыз – түркі халықтары мен көптеген шығыс елдері үшін аса маңызды мейрам. Бұл күн табиғаттың жаңаруын, күн мен түннің теңелуін білдіреді. Қазақ халқы үшін Наурыз – тек көктемгі мереке ғана емес, сонымен қатар жаңа жылдың бастауы болып саналады. Осы мейрамда адамдар бір-біріне ақ тілек айтып, наурыз көже әзірлеп, ұлттық ойындар ұйымдастырады.

1. "Наурыз көже құрамы" тапсырмасы Оқушыларға Наурыз көжеге қосылатын 7 түрлі тағамды атау тапсырмасы беріледі. Дұрыс жауап: су, ет, тұз, май, жарма, бидай, сүт. 2. "Дәстүрді білесің бе?" ойыны
Әр топқа ұлттық салт-дәстүрдің атауы беріледі, олар түсіндіріп беруі керек:

• Бата беру

• Тілеу айту

• Жеті ата

• Қымызмұрындық

• Бесікке салу

презентация

Сабақтың ортасы 25 мин

1. Наурыз мерекесінің тарихы

Наурыз мейрамы мыңдаған жылдардан бері тойланып келеді. Бұл мереке ежелгі парсы және түркі халықтарында жаңа жылдың басы ретінде аталып өткен. Қазақ халқы Наурызды «Ұлыстың ұлы күні» деп ерекше құрметтеген. Бұл күні табиғат жаңарып, тіршілік қайта жанданады.

2. Наурыз мерекесінің маңызы

Наурыз – халықты бірлікке, татулыққа, қонақжайлыққа шақыратын мейрам. Бұл күндері адамдар араздықты ұмытып, бір-біріне құрмет көрсетіп, ізгі тілектер айтады. Наурыз мейрамында:Жеті түрлі тағамнан жасалған Наурыз көже дайындалады;Ауыл-аймақ болып ұлттық ойындар ұйымдастырылады;Үлкендерге құрмет көрсетіліп, жастар бата сұрайды;Ағаш отырғызу, тазалық жүргізу сияқты игі істер атқарылады.

Ұлттық дәстүрлер мен ойындар

Наурыз мейрамында көптеген ұлттық дәстүрлер мен ойындар өткізіледі. Олар:

Арқан тартыс

Асық ату

Қазақша күрес

Жамбы ату

Аударыспақ Бұл ойындар халықтың бірлігін арттырып, ұлттық құндылықтарды сақтауға ықпал етеді.

Интербелсенді тақта/ компьютер

Сабақтың соңы 5 мин

Наурыз – қазақ халқының мәдени мұрасы мен ұлттық дәстүрлерінің маңызды бір бөлігі. Бұл мейрамды атап өту арқылы біз ата-бабаларымыздың дәстүрлерін жаңғыртып, бірлігімізді нығайтамыз. Сондықтан Наурызды барынша жоғары деңгейде тойлап, оның құндылықтарын келер ұрпаққа жеткізу – біздің ортақ міндетіміз.

"Наурызда айтылатын тілек" шығармашылық тапсырмасы

Әр оқушы Наурыз мерекесіне арналған құттықтау сөз немесе өлең құрастырады.

презентация

Қауіпсіздік сабағы 10 мин

«ЖЕЛІДЕГІ ФЕЙКТЕР ҮШІН ЖАУАПКЕРШІЛІК»

Сабақтың мақсаты: жалған ақпаратты таратудың салдарын түсіну және дереккөздердің дұрыстығын тексеруді үйрену. Негізгі міндеттер:

1. Жалған ақпараттың не екенін түсіндіріңіз.

2. Фейктердің таралу салдарын көрсетіңіз.

3. Интернеттегі ақпараттың дұрыстығын тексеруге үйрету. Материалдар мен ресурстар:

• Жалған ақпарат және оның салдары туралы бейнеролик.

• Ақпаратты тексеру бойынша ұсыныстары бар үлестірме материалдар.

Сабақтың барысы

1. Кіріспе (2 минут) - Талқылау: жалған ақпарат дегеніміз не және ол неге кең таралған? (жалған – бұл жаңылыстыруға бағытталған әрекет немесе мәлімдеме, жалған ақпаратты қамтитын жаңалықтар).

2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін)

• Жалған мысалдармен және олардың салдарымен презентацияны қарау.

• Талқылау: фейктер қалай таралады және олар адамдарға қалай әсер етеді.

Практикалық бөлім

Оқушыларды топтарға бөліп осы чек парағы бойынша кез келген жаңалықты тексеруге тапсырма беріңіз:

• фактілерді тексеру;

• стиль мен тілге назар аударыңыз: әдеттен тыс жазу стилі немесе эмоционалды тақырыптарды қолдану ықтимал жалған ақпаратты көрсетуі мүмкін;

• Мекенжайын тексеріңіз: кейде алаяқтық сайттарда ресми ресурстарға ұқсас URL мекенжайлары болады.

• Ақпаратты тексеру бойынша ұсыныстары бар жадынамалар тарату.

Жадынама ақпараттың дұрыстығын тексерудің 5 қарапайым қадамы.

ХХІ ғасырда ақпараттың көптігі соншалық, бәрін игеру мүмкін емес. Сондықтан онымен жұмыс істеу дағдысы өмірлік қажеттілікке айналады. «Фактчекинг» термині фактілерді тексеруді білдіреді. Факт – бұл нақты оқиға.

• Антипод фактісі – фактоид. Бұл барлық жерде шындық үшін қабылданған күмәнді ақпарат.

• Фактчекинг принциптері: тәуелсіздік, бейтараптық және дәлдік. Неліктен фактілерді тексеру керек?

Негізгі себеп: жалған ақпарат оқырманға әлемнің дұрыс емес бейнесін жасайды. Бұл өз кезегінде беделге көлеңке түсіреді.

Фактчекинг өнерін игеру үшін келесі негізгі ережелерді меңгеріп, ұстану керек: Бірнеше тәуелсіз көздерден ақпараттың бастапқы көзін немесе растауын табу керек:

Дереккөз – бастапқы мәлімдеме немесе әрекет шыққан адам. Сондай-ақ, дереккөз оқиғаларға қатысқан (куәгер) немесе бастапқы дереккөзге жақын адам болуы мүмкін.

1. Қарама-қарсы жақтың пікірін біліңіз.

Кез келген жағдайда, кем дегенде, екі жағы бар. Кем дегенде барлық қатысушылармен және мүдделі тараптармен байланысуға тырысу керек.

2. Фейктерді тануды үйреніңіз. Фейктер тек саналы жалғандықтарды ғана түсінбеуі керек. Бұл сондай-ақ немқұрайдылық, қателер және техникалық қателер, олар жаппай санаға еніп, жалған шындыққа айналады. Сондықтан аталған адамдардың есімдерінің, кәсіптері мен атақтарының жазылуын тексеру, күндерді, атауларды, мекенжайларды және т.б. тексеру өте маңызды.

3. Фактілердің сенімділігі есіңізде болсын.

Кейбір медиа фактоидтарды қуана шығарады, өйткені олар аудиториямен танымал. Эмоциялардың жанында немқұрайдылық, тезірек және әлемге бірінші болып соны жаңалықты айтуға деген ұмтылыс жиі кездеседі.

4. Әлеуметтік медианы абайлап қолданыңыз.

Әлеуметтік медиа жұмысты жеңілдетеді әрі қиындатады. Ең дұрысы, олардан табылған әрбір факт үшін кем дегенде екі-үш растауды табу керек.

Барлық деректерге сүйене отырып, ақпараттың түпнұсқалығын тексеру мүмкіндігі медиа сауатты адамның маңызды дағдыларының бірі деп айтуға болады.

3.Қорытынды (2 минут)

Пайдалы сілтеме:

https://youtu.be/bfdMQ3OBxy8?si=fDLiEXOK-ubcE-32

https://drive.google.com/file/d/1jBaUo3bG8fZ7Sq1vN9_O9NM8_pbR0LUM/vie w