Зияткерлік ойын «Үш тұғырлы тіл- жарқын болашақ кепілі» 8-10 сынып

Жанында интернаты бар А.Үкібаев атындағы орта мектеп

Зияткерлік ойын

8- 10 сынып оқушылары аралығында

Жауапты: Бопаева А.Б.

Тақырыбы: «Үш тұғырлы тіл- жарқын болашақ кепілі»

Мақсаты: Тілдің құдіреттілігін, мәнін, дәрежесін, байлығын түсіндіру.

Оқушылардың интеллектуалдық ой - өрісін, білім деңгейін көтеру, танымдық деңгейлерін өрістету, тіл байлығын, өз ойын жеткізуде сөйлеу шеберлігін жетілдіру.Ұлтжандылыққа, инабаттылыққа, адамгершілікке, патриоттық сезімге баулу, тәрбиелеу.

1 - жүргізуші: Қайырлы күн, қадірлі ұстаздар мен оқушылар! Сіздерді келе жатқан Қазақстан Республикасы халықтарының тілдер мерекесімен құттықтаймыз. Ең алдымен, бұл барша елге ортақ жалпыхалықтық мереке, барлық ұлт өкілдеріне көрсетілетін зор құрмет.1989жылы 22 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Тіл туралы Заңы қабылданды. Қазақ тілі Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі болып табылады

Армысың ардақты анам - қазақ тілім,
Бір өзіңнен тараған өнер - білім.
Құтты болсын, бүгінгі тіл мейрамы
Жарқын болсын әрқашан келер күнің.

Енді «Үш тұғырлы тіл- жарқын болашақ кепілі» атты зиткерлік ойынымызды бастайық.

Алдымен сіздердің жауаптарыңызды сараптау үшін әділқазылармен таныстырайық:

Ал ендігі кезек ойыншыларды таныстыруға келді.

Бұл ойын 6 кезеңнен тұрады.

Жоспары:

І бөлім: «Жедел жауап»

ІІ бөлім: «Бәрін білгім келеді»

ІІІ бөлім: «Дұрыс немесе бұрыс»

ІV бөлім: «Қызықты ұйқастар»

V бөлім: «Полиглот»

VІ бөлім: «Оратор»

Әрбір дұрыс жауап 2 ұпаймен есептеледі.

І бөлім: «Жедел жауап»

1. «Термин» қай тілдің сөзі (латын тілі)
2. Қазақ тіліндегі тыйым салуға қатысты сөздер қай терминге жатады? (табу)
3. Сөз мағынасын не зерттейді? (лексика)
4. «Фразеология» сөзінің баламасын табыңыз. (тұрақты тіркес)
5. Тілдің ең кіші бөлшегі не? (дыбыс)
6. Жалғаудың түрлерін ата. (көптік, тәуелдік, септік, жіктік)
7. Неше септік жалғауы бар? (7)
8. «Ақ киізге көтерді» мағынасы не? (хан сайлады)
9. Зат есім құрамына қарай нешеге бөлінеді? (дара, күрделі)
10. Дыбысты немен таңбалайды? (әріп)
11. 42 әріптің жүйелі тізбегі қалай аталады? (әліпби)
12. Қазақ әліпбиінде қанша дыбыс бар? (42)
13. «Ерінбесең - емерсің» тақырыбы не? (еңбек ету)
14. Қосарлы дыбыстардың саны нешеу? (3)
15. «Әліпби» сөзі қай тілден енген? (араб тілі)
16. Дауысты дыбыс тілдің қатысына қарай нешеге бөлінеді? (жуан, жіңішке)
17. Дауысты дыбыс жақтың қатысына қарай нешеге бөлінеді? (ашық, қысың)
18. Дауыссыз дыбыстың түрлерін ата. (қатаң, ұяң, үнді)
19. Әліпбидегі алғашқы 7 дауыссыз қалай аталады? (ұяң)
20.Дауыссыздар ненің қатысына қарай 3-ке бөлінеді? (салдыр мен үн)

21Екпін түрі нешеу? (4)
ІІ бөлім: «Бәрін білгім келеді»

1. 25 желтоқсанкүніҰлыбританиядақандаймерекенітойлайды?(Cristmas)
2. «кофе» саналатынзатесімбеәлдесаналмайтынзатесімбе? (саналмайтын)
3. Кембриджнесіменатақты? (университет)
4. What was the capital of Great Britain? (London)
5. Name the day of the week7 (Monday, Tuesday, Wednesday, Thursday, Friday, est.)
6. The Kazakh National drink. (kymys)

7.Who discovered America? ( Columbus)

8. How many letters are in English alphabet? (26)
9. READ сөзіненібілдіреді? (Оқу)
10. Ұлыбританияныңеңбастысусыныне?(шай)
11. «алма» саналатынзатесімбеәлдесаналмайтынзатесімбе? (саналатын)
12. Where is the Statue of Liberty? (New York)
13. What is the capital of USA?(Washington)

14. How many states in the USA? (50)

15.The biggest clock in the world? (Big Ben)

ІІІ бөлім: «Дұрыс немесе бұрыс»

’’True or false” question: “Дұрыснемесебұрыс” депжауапберу. (әрдұрысжауап 10 ұпай)
1. Kazakhstan is situated in the centre of Europe. F.
2. The population of Kazakhstan is 10 million people. F.
3. The capital of the country is Astana. T.
4. Kazakh is the state language of Kazakhstan. T.
5. The national flag of our country is red. F.
6. The country is not rich with mineral resources. F.

7. The UK consists of 4 parts. T.

ІV бөлім: «Қызықты ұйқастар» (әрдұрысжауап – 10 ұпай)

Орысша берілген мақалдың қазақша баламасын табу.

1. Доброе слово - половина блага/ Жақсысөзжарымырыс
2. Сказанное слово - вылетевшая пуля/ Айтылған сөз атылған оқ
3. Даже говоря в шутку - подумай/ Ойнапсөйлесең де, ойлап сөйле
4. Начало искусства красноречие/ Өнералды - қызылтіл
5. Человек без Родины, как соловей без леса/ отансызадам, ормансызбұлбұлмен тең
6. Язык острее клинка/ тіл - қылыштан да өткір

7. Кто слов не ценит, сам себя не ценит / сөзқадірінбілмегенөзқадірінбілмейді
8. То что не поднимет слон, поднимет язык /пілкөтермегенді, тілкөтереді
9. Много видевший станет предводителем, много говорящий станет оратором / көре - көрекөсемболарсың, сөйлей - сөйлейшешенболарсың

V бөлім: «Полиглот»

Жұмбақтардыңшешуінтауыпаудару. (әрдұрысжауап – 10 ұпай)
1. Білімніңжолбасшысы
Шәкірттіңқолбасшысы
( мұғалім – учитель – teacher )
2) Жіпкеілдімменөзім,
Кіпкішкентайкүнкөзін
( шам – лампочка – lamp )
3) Жұқатақтайбөлшегі
Ұзындықтыңөлшемі
( сызғыш – линейка – ruler )
4) Төртқырлыөзіаппақ,
Тақтадағыізіаппақ
( бор – мель – chalk )
5) Үйішінаралап, түндекөпжортады,
Қаптардыжарып, мысықтанқорқады
( тышқан – мышь – mouse )
6) Тіліжоқөзінде, сөзібарізінде
( қаламсап – ручка - pen )
7) Ілулітұркеңалаң,
Керегімдіменодан
Жазыпаламкөшіріп,
Сүртемінсосынөшіріп
( тақта – доска - blackboard )
8. Айдалада ақ отау
Аузы - мұрны жоқ отау (жұмыртқа, яйцо, egg)
VІ бөлім: «Оратор»

«Тіл жаңашыры» атты тақырыпқа өз ойларын білдіреді. Тіл байлығы және сөйлеу мәнері бағаланады.(жауап – 30 ұпай)

Музыкалық пауза

Сөз әділ –қазыларға беріледі.

Жеңімпаз оқушы анықталыпмақтауқағазытапсырылады.

Қорытынды.Б. Момышұлы атамыз: «Тілін білмеген-түбін білмейді» деген. Шынында, тілін білмеген      адам өз халқының тарихын, дәстүрін, мәдениетін өз тілінде сезініп, терең бойлай алмаса, ол қасіретемес пе? Сондықтан әр адам ана тілін көзінің қарашығындай сақтауға, білуге тиіс. Болашағымызды баянды етер қаруымыз-тіліміз. Келесі кездескенше сау- саламат болайық!