§19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар

1 слайд
«Бір қадам алға..» әдісі ▫1.Нефронның құрылысы мен қызметі сіздің денсаулығыңызға қалай әсер етеді? Сіздің пікіріңізді дәлелдеңіз. ▫2.Нефронның ультрафильтрациясы мен реабсорбциясын салыстырыңыз. Олардың негізгі айырмашылықтары неде? ▫3.Фильтрация және кері фильтрацияның себептерін түсіндіріңіз. Неліктен екеуі де маңызды? ▫Дескриптор: ▫- нефронның құрылысы мен қызметін және фильтрация және несептің түзілу үрдістерін сипаттайды – 3 балл;

1 слайд

2 слайд
Жауабы ▫1. (Нефрондардың дұрыс жұмыс істемеуі бүйрек қызметінің бұзылуына әкеліп, денсаулыққа айтарлықтай зиян келтіреді. Бұл процестердің бұзылуы сұйықтық пен электролит теңгерімінің бұзылуына, организмде токсиндердің жиналуына және қан қысымының жоғарылауына себеп болуы мүмкін.) ▫2.(ультрафильтрация - қанның фильтрациялау процесі, ал реабсорбция - заттардың қанға қайта сіңірілуі) ▫3.(фильтрация - қаннан қалдықтарды жою процесі, ал кері фильтрация - қажетті заттарды қайтаруы)

2 слайд

3 слайд
«Қызықты деректер» Қант диабеті – бүйрек қызметіне тікелей әсер ететін негізгі аурулардың бірі. Белгілі жағдайлардың бірі ретінде белгілі әнші Элвис Преслидің соңғы жылдарында бүйрек проблемалары болғаны айтылады. Оның денсаулығына әсер еткен түрлі факторлардың ішінде қант деңгейінің жоғары болуы және дәрі-дәрмек қолдануы маңызды рөл атқарды. 1

3 слайд

4 слайд
«Қызықты деректер» Бүйрек денсаулығын сақтауда судың жеткілікті мөлшерде ішілуі өте маңызды. Мысалы, Маврикий аралында халық арасында кокос суы кеңінен танымал, ол бүйрек тастарымен күресу үшін табиғи жол ретінде пайдаланылады. Бұл мысал судың ағзадағы минералдарды теңгерімде сақтауға қалай көмектесетінін көрсетеді. 2

4 слайд

5 слайд
«Қызықты деректер» Көптеген спортшылар бүйрек денсаулығын сақтау үшін суды көп мөлшерде ішеді. Мысалы, марафон жүгірістері кезінде су ішудің дұрыс деңгейі бүйрекке түсетін жүктемені азайтады, ал дегидратацияның алдын алады. 3

5 слайд

6 слайд
9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау; §19.Бүйрек қызметіне әсер ететін факторлар.

6 слайд

7 слайд
Құндылық: «жасампаздық және жаңашылдық» Теориялық білім: бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттайды; Практикалық дағдылар: бүйректің жұмысына әсер ететін факторларға тәжірибе жасайды; Функционалды қ сауаттылық: бүйректің дұрыс жұмыс істеуін сақтау үшін қандай шаралар қолдану керектігін түсіндіреді;

7 слайд

8 слайд
«Бейнетүсіндір у» әдісі.

8 слайд

9 слайд
«Ойнайық та, түсінейік!» https://wordwall.net/ru/resource/80495072

9 слайд

10 слайд
«Миға шабуыл»әдісі. 1-сұрақ Қандай жағдайларда бүйрек қызметі нашарлауы мүмкін деп ойлайсыздар? 2-сұрақ Қандай тағамдар немесе сусындар бүйрекке зиян тигізуі мүмкін? 3-сұрақ Стресс пен физикалық белсенділік бүйрек жұмысына қалай әсер етеді? 4-сұрақ Қандай аурулар немесе аурулардың алдын алу шаралары бүйрекке қатысты?

10 слайд

11 слайд
Қажетті материалдар: •Шыны ыдыстар (әртүрлі көлемде) •Су •Тұз (натрий хлориді) •Қант (сахароза) •PH тестілеу жолағы •Өлшеу қасықтары •Таймер •График қағаз •Лабораториялық дәптер •Қауіпсіздік көзілдірігі •Қолғаптар «Тәжі рибел ік жұмы стар»

11 слайд

12 слайд
«Тәжірибелік жұмыстар» 1-тәжірибе: Ылғалдылықты зерттеу Дайындау: Оқушыларды кіші топтарға бөліңіз. Әр топ үш ыдысты түрлі көлемдермен толтырады: 100 мл, 200 мл және 300 мл су. Бақылау: Оқушылар әр ыдыстағы судың көрінісін бақылап, жазып алады. Әрекет: Әр топ су өткізгіштігі ретінде кофенің сүзгісін пайдаланып, суды фильтрациялап, сүзілген суды бөлек контейнерлерде жинайды. Деректерді жинау: Сүзілген судың pH деңгейін pH тестілеу жолағымен өлшеп, нәтижелерді жазыңыз. 2-тәжірибе: Диета әсері Дайындау: Оқушылар 1 ас қасық тұзды 250 мл суға ерітеді және тағы бір шешімде 1 ас қасық қантты 250 мл суға ерітеді. Бақылау: Оқушылар екі шешімді салыстырып, олардың қасиеттерін атап өтеді. Әрекет: Сол фильтрация әдісін пайдаланып, оқушылар екі шешімді сүзеді және тазалығы мен pH деңгейлері туралы өз байқауларын жазады. 3-тәжірибе: Физикалық белсенділіктің әсері Дайындау: Оқушыларды 5 минут бойы қысқа физикалық белсенділікті (мысалы, секірулер) орындауға нұсқау беріңіз. Бақылау: Белсенділіктен кейін оқушылар жүрек соғу жиілігін және ылғалдылық деңгейлерін (қажет болса зәрдің түсін тексеру арқылы) өлшейді. Деректерді жинау: Оқушылар физикалық белсенділіктің бүйрек қызметіне әсері туралы талқылайды, әсіресе ылғалдылық тұрғысынан.

12 слайд

13 слайд
Рефлексия сұрақтары: 1.Сүзілген судың pH деңгейлерінде қандай өзгерістер байқадыңыз? 2.Ылғалдылық деңгейлері бүйрек қызметіне қалай әсер етті? 3.Сіздің зерттеулеріңізге сәйкес, диета бүйрек денсаулығына қалай әсер етеді? 4.Физикалық белсенділік сіздің бүйрек қызметіне қатысты байқауларыңызға қалай әсер етті? ▫Дескриптор: ▫Оқушылар өз нәтижелерін қорытындылап, деректерді визуалды түрде көрсету үшін графиктер немесе диаграммалар жасайды; ▫Әр топ өз нәтижелерін сыныпқа таныстырады, нәтижелерінің бүйрек қызметі мен денсаулығы туралы маңыздылығын түсіндіреді;

13 слайд

14 слайд
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ ТАПСЫРМАСЫ ▫Бүйрек – адамның денесінде орналасқан маңызды ағза, ол қанды сүзгіден өткізіп, ағзадан қалдықтар мен артық сұйықтықтарды шығарады. Бүйрек жұмысына түрлі факторлар әсер етеді, соның ішінде тұтынатын тағамдар, ішімдік және дәрі-дәрмек. Сонымен қатар, бүйрек ауруларының алдын алу үшін денсаулық сақтау шараларын сақтау маңызды. ▫Зерттеу тапсырмасы: ▫Зерттеу сұрағы: Адамның күнделікті тұтынатын тағамдарының құрамындағы натрий деңгейі бүйрек жұмысына қалай әсер етеді? __________________________________________________ ▫Тапсырма: Зерттеу үшін оқушылар түрлі тағамдардың құрамындағы натрий деңгейін анықтап, олардың артық тұтынылуы бүйрек қызметіне қандай әсер ететінін түсіндіруі керек. ▫Кесте: Тағам түрі Натрий мөлшері (мг) Бүйрекке әсері Фастфуд 1500 Жоғары натрий деңгейі қан қысымын жоғарылатады, бүйрекке ауыртпалық түседі. Жемістер 1-10 Жемістердегі төмен натрий мөлшері бүйрек үшін пайдалы.

14 слайд

15 слайд
Тест сұрақтары: ▫Бүйрек қандай негізгі қызметті атқарады? ○a) Гормон шығару ○b) Қанды сүзгіден өткізу және қалдықтарды шығару ○c) Жүйке жүйесін бақылау ○d) Қоректік заттарды сіңіру ▫Қай фактор бүйрек жұмысына теріс әсер етуі мүмкін? ○a) Таза суды жеткілікті мөлшерде ішу ○b) Көп мөлшерде тұзды тағамдарды тұтыну ○c) Дұрыс ұйықтау тәртібі ○d) Денсаулықты бақылап отыру ▫Талдау тапсырмасы: ▫Тапсырма: Сіз берілген кестедегі тағамдардың әсерін талдап, тұтыну әдетін өзгерту арқылы бүйрек денсаулығын қалай жақсартуға болатынын түсіндіріңіз. ▫__________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ _

15 слайд

16 слайд
Кері байланыс: «БББ» ▫Білгенім..... ▫Білдім..... ▫Білгім келеді.... ▫Үй жұмысы ▫§20.Бөліп шығару жүйесінің гигиенасы.

16 слайд

17 слайд

17 слайд