6-сынып. Қазақстан тарихы. Жошы ұлысы немесе Алтын Орда мемлекетінің құрылуы.
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
АЛТЫН ОРДА
(ЖОШЫ ҰЛЫСЫ )
МЕМЛЕКЕТІНІҢ
ҚҰРЫЛУЫ
“QAZBILIM AQTAU” ұлттық
лицейінің тарих пәні мұғалімі
Смет Нуржан Назарбайұлы
1 слайд
АЛТЫН ОРДА (ЖОШЫ ҰЛЫСЫ ) МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛУЫ “QAZBILIM AQTAU” ұлттық лицейінің тарих пәні мұғалімі Смет Нуржан Назарбайұлы
2 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Алтын Орда – Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошының
ұлысы аумағында құрылған мемлекет.
Жошы қайтыс болған соң, оның орнына мұрагері
ретінде екінші ұлы Бату таңдалды.
Батудың билікке келуі туралы ортағасырлық тарихшы
Өтеміс қажы қызықты мәліметтер келтірген.
2 слайд
Нуржан СметС М Е Т Алтын Орда – Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошының ұлысы аумағында құрылған мемлекет. Жошы қайтыс болған соң, оның орнына мұрагері ретінде екінші ұлы Бату таңдалды. Батудың билікке келуі туралы ортағасырлық тарихшы Өтеміс қажы қызықты мәліметтер келтірген.
3 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Кейбір араб және парсы авторлары Алтын Орданы Жошы ұлысы, Батый ұлысы, Берке ұлысы, Өзбек
ұлысы деп те атаған.
Бүкіл Алтын Ордадан өткен Еуропа саяхатшылары П. Карпини және В. Рубрук ескі терминдермен
“Кумандар елі”, “Кумания” деп атаған.
Ал “Алтын Орда” XVI ғасырдың екінші жартысында алғаш рет орыс жылнамаларында
қолданылған. Осы атау кейін ғылыми әдебиеттерге көшкен.
3 слайд
Нуржан СметС М Е Т Кейбір араб және парсы авторлары Алтын Орданы Жошы ұлысы, Батый ұлысы, Берке ұлысы, Өзбек ұлысы деп те атаған. Бүкіл Алтын Ордадан өткен Еуропа саяхатшылары П. Карпини және В. Рубрук ескі терминдермен “Кумандар елі”, “Кумания” деп атаған. Ал “Алтын Орда” XVI ғасырдың екінші жартысында алғаш рет орыс жылнамаларында қолданылған. Осы атау кейін ғылыми әдебиеттерге көшкен.
4 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Шыңғыс хан қайтыс болған соң, оның мұрагерлері “моңғол жылқысының тұяғы жеткен” жердің
барлығын моңғолдар билігіне қаратуды жалғастырды.
1235 жылы өткен құрылтайда “бағынбаған халықтарды жою” мәселесі талқыланды.
4 слайд
Нуржан СметС М Е Т Шыңғыс хан қайтыс болған соң, оның мұрагерлері “моңғол жылқысының тұяғы жеткен” жердің барлығын моңғолдар билігіне қаратуды жалғастырды. 1235 жылы өткен құрылтайда “бағынбаған халықтарды жою” мәселесі талқыланды.
5 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Моңғол империясының Ұлы ханы болған Үгедейдің
тұсында батысқа жорықты басқару Батыйға
тапсырылды.
1236 жылдың соңында Батый әскерлері Еділ өзенінің
жағасына келіп, бұлғарларды бағындырды.
1237 жылы Еділ мен Дон өзендерінің аралығындағы
қыпшақтарды тізе бүктіріп, орыс жерлеріне баса-
көктеп кірді.
1240 жылы Батый бастаған әскер орыс жерлерін
басып алып, одан әрі Еуропаға қарай бет алды.
Польшаға, Чехия мен Венгрия жеріне басып кірді.
1241 жылы Адрият теңізіне дейін жетті.
5 слайд
Нуржан СметС М Е Т Моңғол империясының Ұлы ханы болған Үгедейдің тұсында батысқа жорықты басқару Батыйға тапсырылды. 1236 жылдың соңында Батый әскерлері Еділ өзенінің жағасына келіп, бұлғарларды бағындырды. 1237 жылы Еділ мен Дон өзендерінің аралығындағы қыпшақтарды тізе бүктіріп, орыс жерлеріне баса- көктеп кірді. 1240 жылы Батый бастаған әскер орыс жерлерін басып алып, одан әрі Еуропаға қарай бет алды. Польшаға, Чехия мен Венгрия жеріне басып кірді. 1241 жылы Адрият теңізіне дейін жетті.
6 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Батыйдың орыс жерлеріне, Еділден батысқа қарайғы жорықтарының нәтижесінде Алтайдан
Дунайға дейінгі өлкені бағындырды.
6 слайд
Нуржан СметС М Е Т Батыйдың орыс жерлеріне, Еділден батысқа қарайғы жорықтарының нәтижесінде Алтайдан Дунайға дейінгі өлкені бағындырды.
7 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Алтын Орданың басты бөлігін түркі тайпалары, негізінен, қыпшақтар құрады. Алтын Ордада
моңғолдардың өзі өте аз болды. Қазақстан аумағында қалған моңғолдар XIV ғасырға қарай
толықтай түркіленді.
7 слайд
Нуржан СметС М Е Т Алтын Орданың басты бөлігін түркі тайпалары, негізінен, қыпшақтар құрады. Алтын Ордада моңғолдардың өзі өте аз болды. Қазақстан аумағында қалған моңғолдар XIV ғасырға қарай толықтай түркіленді.
8 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1242 жылдан бастап Алтын Орда мемлекетінің құрылған жылы деп есептеледі.
Астанасы; Сарай-Бату (қазіргі Астрахань маңы), кейінірек Еділдің жоғарғы бойына – Сарай-
Беркеге көшеді.
Еуропалық В. Рубрук: “Мен Батыйдың сарайын көргенде,
оның үйі бір үлкен қалаға ұқсады. Бірақ оның әскерінің
күштілігіне, Алтын Орда сарайының кереметтігіне
қарамастан, саяси қарым-қатынаста ол тәуелсіз
болған жоқ, ол Қарақорымда басқарылатын
империяның бір бөлігі ғана болды”, - деп жазған.
8 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1242 жылдан бастап Алтын Орда мемлекетінің құрылған жылы деп есептеледі. Астанасы; Сарай-Бату (қазіргі Астрахань маңы), кейінірек Еділдің жоғарғы бойына – Сарай- Беркеге көшеді. Еуропалық В. Рубрук: “Мен Батыйдың сарайын көргенде, оның үйі бір үлкен қалаға ұқсады. Бірақ оның әскерінің күштілігіне, Алтын Орда сарайының кереметтігіне қарамастан, саяси қарым-қатынаста ол тәуелсіз болған жоқ, ол Қарақорымда басқарылатын империяның бір бөлігі ғана болды”, - деп жазған.
9 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Алтын Орданың негізін қалаушы Бату хан барлық
ханзадалардың үлкені ретінде саналып, жоғары беделге
ие болды.
Ол Алтын Ордада 1227-1255 жылдары билік етті.
Қыпшақтар Батуды Сайынхан (ақылды хан) деп атаған.
Бату хан билік құрған кезеңі Алтын Орда тарихында
тыныштық пен тұрақтылық орнаған уақыт ретінде
белгілі.
9 слайд
Нуржан СметС М Е Т Алтын Орданың негізін қалаушы Бату хан барлық ханзадалардың үлкені ретінде саналып, жоғары беделге ие болды. Ол Алтын Ордада 1227-1255 жылдары билік етті. Қыпшақтар Батуды Сайынхан (ақылды хан) деп атаған. Бату хан билік құрған кезеңі Алтын Орда тарихында тыныштық пен тұрақтылық орнаған уақыт ретінде белгілі.
10 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1255 жылы Батудың өлімі Алтын Ордада бірінші тақ таласын
туғызды.
1257 жылы Батудың інісі Берке билікке келді.
Берке Жошы ұлысын тәуелсіз мемлекетке айналдырды.
Мұны өз атынан ақша шығарғанынан көруге болады.
Себебі Бату хан тұсында Алтын Ордадағы ақшалар Ұлы хан
Мөңкенің атымен құйылатын.
1262 жылы Египет сұлтаны Бейбарыспен діни, әскери,
мәдени байланыс жасайды.
10 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1255 жылы Батудың өлімі Алтын Ордада бірінші тақ таласын туғызды. 1257 жылы Батудың інісі Берке билікке келді. Берке Жошы ұлысын тәуелсіз мемлекетке айналдырды. Мұны өз атынан ақша шығарғанынан көруге болады. Себебі Бату хан тұсында Алтын Ордадағы ақшалар Ұлы хан Мөңкенің атымен құйылатын. 1262 жылы Египет сұлтаны Бейбарыспен діни, әскери, мәдени байланыс жасайды.
11 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Берке билігі тұсында, 1263 жылы Жошы ұрпақтарының Ирандағы хулагулықтарға қарсы соғыстары
басталды.
Шыңғыс ханнан тараған екі әулет Әзірбайжан өлкесі үшін таласты. Бұл күресте Алтын Орда
билеушісін Мысыр мамлюктері қолдады. Күрес барысында екі жақта белгілі бір жетістіктерге жете
алмады.
Беркенің өзі 1266 жылы хулагулықтарға қарсы жорықта қайтыс болды.
11 слайд
Нуржан СметС М Е Т Берке билігі тұсында, 1263 жылы Жошы ұрпақтарының Ирандағы хулагулықтарға қарсы соғыстары басталды. Шыңғыс ханнан тараған екі әулет Әзірбайжан өлкесі үшін таласты. Бұл күресте Алтын Орда билеушісін Мысыр мамлюктері қолдады. Күрес барысында екі жақта белгілі бір жетістіктерге жете алмады. Беркенің өзі 1266 жылы хулагулықтарға қарсы жорықта қайтыс болды.
12 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Алтын Орда саяси дербестікті Бату ханның немересі Мөңке
(Меңгу) Темір (1266-1280) билік еткен тұста алды.
Египетпен байланысына кедергі жасауға тырысқан Византияға
қарсы 1271 жылы жорыққа шығады. Бірақ соғыс болмай, екі ел
арасында келісім орнайды.
Бұл келісім Алтын Орданың Жерорта теңізі бойындағы
қалалармен сауда қатынасын жақсартқан.
12 слайд
Нуржан СметС М Е Т Алтын Орда саяси дербестікті Бату ханның немересі Мөңке (Меңгу) Темір (1266-1280) билік еткен тұста алды. Египетпен байланысына кедергі жасауға тырысқан Византияға қарсы 1271 жылы жорыққа шығады. Бірақ соғыс болмай, екі ел арасында келісім орнайды. Бұл келісім Алтын Орданың Жерорта теңізі бойындағы қалалармен сауда қатынасын жақсартқан.
13 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Мен Ноғай ханмын!
Беркеден кейін билік құрған Меңгу Темір қайтыс болған
соң, Алтын Орданың саяси өмірінде Жошы ұрпақтарының
бірі Ноғайдың беделі артты.
Ол шын мәнінде Алтын Орда билеушісіне айналды.
Өз ықпалымен Туда Меңгу (1280-1287) және Төле Бұқа
(1287-1290) хандарды таққа отырғызды.
13 слайд
Нуржан СметС М Е Т Мен Ноғай ханмын! Беркеден кейін билік құрған Меңгу Темір қайтыс болған соң, Алтын Орданың саяси өмірінде Жошы ұрпақтарының бірі Ноғайдың беделі артты. Ол шын мәнінде Алтын Орда билеушісіне айналды. Өз ықпалымен Туда Меңгу (1280-1287) және Төле Бұқа (1287-1290) хандарды таққа отырғызды.
14 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1290 жылы Тоқты хан Ноғайдың қолдауымен билікке
отырады (1290-1312).
Алғашында ол Ноғайдың барлық кеңестерін тыңдап, оны
барынша қолдаған еді. Бірте-бірте Тоқты хан Ноғайдың
ықпалынан құтылғысы келіп, арада соғыс басталады.
Тоқты хан Ноғайды жеңген соң, орталық биліктің күші мен
беделін қайта қалпына келтіреді.
Ол Иран және Кавказ елдерімен сауда байланысын жасады.
Бұл елді енді мен
басқарамын! (c) Тоқты
14 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1290 жылы Тоқты хан Ноғайдың қолдауымен билікке отырады (1290-1312). Алғашында ол Ноғайдың барлық кеңестерін тыңдап, оны барынша қолдаған еді. Бірте-бірте Тоқты хан Ноғайдың ықпалынан құтылғысы келіп, арада соғыс басталады. Тоқты хан Ноғайды жеңген соң, орталық биліктің күші мен беделін қайта қалпына келтіреді. Ол Иран және Кавказ елдерімен сауда байланысын жасады. Бұл елді енді мен басқарамын! (c) Тоқты
15 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Тоқты хан қайтыс болған соң, 1312 жылы Алтын Орда тағына Меңгу Темірдің немересі Өзбек билікке
келді. (1312-1342). Өзбек хан билікке келе салысымен исламды Алтын Орданың ресми діні деп
жариялайды.
Өзбек хан тұсында Отырарда ХІІІ ғ. 30-жылдары ақша сарайы жұмыс жасаған.
15 слайд
Нуржан СметС М Е Т Тоқты хан қайтыс болған соң, 1312 жылы Алтын Орда тағына Меңгу Темірдің немересі Өзбек билікке келді. (1312-1342). Өзбек хан билікке келе салысымен исламды Алтын Орданың ресми діні деп жариялайды. Өзбек хан тұсында Отырарда ХІІІ ғ. 30-жылдары ақша сарайы жұмыс жасаған.
16 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Өзбек хан 30 жылдық билігі барысында аймақтардағы әртүрлі көтерілістерді басып, билікті өз қолында
ұстады.
Өзбек хан орыс князьдеріне біршама жеңілдіктер жасады. Орыс князьдері өздері ханға салық алып келіп
отырды.
Русь жеріндегі моңғолдық билік жаңа кезеңге өтті, мұнда әскери қысым экономикалық қысыммен
ауыстырылды.
16 слайд
Нуржан СметС М Е Т Өзбек хан 30 жылдық билігі барысында аймақтардағы әртүрлі көтерілістерді басып, билікті өз қолында ұстады. Өзбек хан орыс князьдеріне біршама жеңілдіктер жасады. Орыс князьдері өздері ханға салық алып келіп отырды. Русь жеріндегі моңғолдық билік жаңа кезеңге өтті, мұнда әскери қысым экономикалық қысыммен ауыстырылды.
17 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1342 жылы Өзбек хан қайтыс болды. Оның орнына ұлы Жәнібек
(1342-1356жж.) билікті иеленді.
Жәнібек хан тұсында Алтын Орда Еуразия аумағындағы ең ірі әрі
қуатты империя болып қалғанымен, оның бірте-бірте әлсіреу
үрдісі байқала бастады.
Жәнібек билігінің соңғы жылдарында хулагулықтармен соғыста
Әзірбайжан жерін уақытша Алтын Ордаға Қосып алды. Мұнда
билеуші ретінде ұлы Бердібекті қалдырды.
Бірақ Бердібек Алтын Орданың тағына отыруды мақсат етті.
17 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1342 жылы Өзбек хан қайтыс болды. Оның орнына ұлы Жәнібек (1342-1356жж.) билікті иеленді. Жәнібек хан тұсында Алтын Орда Еуразия аумағындағы ең ірі әрі қуатты империя болып қалғанымен, оның бірте-бірте әлсіреу үрдісі байқала бастады. Жәнібек билігінің соңғы жылдарында хулагулықтармен соғыста Әзірбайжан жерін уақытша Алтын Ордаға Қосып алды. Мұнда билеуші ретінде ұлы Бердібекті қалдырды. Бірақ Бердібек Алтын Орданың тағына отыруды мақсат етті.
18 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Бердібек 1356 жылы әкесіне қастандық ұйымдастырып,
билікке келді. Бердібек хан 1356-1358 жж. билік етті.
Дәл осы кезеңде Алтын Орданың құлдырау кезеңі басталды.
Бердібек хан Батый хан ұрпақтарының таққа мұрагер болуы
мүмкін деген барлық туыстарын қырып салған.
Осыдан кейін Сайын хан ұрпақтарынан билікке келетін
мұрагер қалмады.
18 слайд
Нуржан СметС М Е Т Бердібек 1356 жылы әкесіне қастандық ұйымдастырып, билікке келді. Бердібек хан 1356-1358 жж. билік етті. Дәл осы кезеңде Алтын Орданың құлдырау кезеңі басталды. Бердібек хан Батый хан ұрпақтарының таққа мұрагер болуы мүмкін деген барлық туыстарын қырып салған. Осыдан кейін Сайын хан ұрпақтарынан билікке келетін мұрагер қалмады.
19 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Бердібек ханның өзі де қастандық ұйымдастырушылардың қолынан қаза табады .
Осыдан бастап Алтын Орда тарихында 20 жылға созылған, бірінен соң бірі 25 хан билік құрған
“Ұлы дүрбелең кезеңі” басталған (1359-1379).
19 слайд
Нуржан СметС М Е Т Бердібек ханның өзі де қастандық ұйымдастырушылардың қолынан қаза табады . Осыдан бастап Алтын Орда тарихында 20 жылға созылған, бірінен соң бірі 25 хан билік құрған “Ұлы дүрбелең кезеңі” басталған (1359-1379).
20 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Осы саяси кикілжің барысында Жошы ұлысы аумағында бірқатар тәуелсіз иеліктер құрыла
бастады.
XIV ғасырдың ІІ жартысында Алтын Ордадан Орда Еженнің ұрпақтары да бөлініп, Ақ Орда
ұлысын құрды.
20 слайд
Нуржан СметС М Е Т Осы саяси кикілжің барысында Жошы ұлысы аумағында бірқатар тәуелсіз иеліктер құрыла бастады. XIV ғасырдың ІІ жартысында Алтын Ордадан Орда Еженнің ұрпақтары да бөлініп, Ақ Орда ұлысын құрды.
21 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1380 жылы Алтын Орда билеушісі Мамайды Куликова шайқасында Мәскеу князы Дмитрий
Донский әскері талқандады.
21 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1380 жылы Алтын Орда билеушісі Мамайды Куликова шайқасында Мәскеу князы Дмитрий Донский әскері талқандады.
22 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Шыңғыс хан ұрпағы Тоқтамыс хан Мамайдың жеңілісін
пайдаланып, Әмір Темірдің қолдауымен Алтын
Ордадағы билікті тартып алды.
Әскери жеңістерімен өз билігін нығайтуға ұмтылған
ол 1382 жылы Мәскеуді өртеп, орыс князьдарының
салық төлеуін қалпына келтірді.
22 слайд
Нуржан СметС М Е Т Шыңғыс хан ұрпағы Тоқтамыс хан Мамайдың жеңілісін пайдаланып, Әмір Темірдің қолдауымен Алтын Ордадағы билікті тартып алды. Әскери жеңістерімен өз билігін нығайтуға ұмтылған ол 1382 жылы Мәскеуді өртеп, орыс князьдарының салық төлеуін қалпына келтірді.
23 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Көп уақыт өтпей Тоқтамыс Жошы ұрпақтарының барлық
иеліктерін біріктіріп, елде мықты билік орнатты.
Тоқтамыс хан 1379(80)-1395 жж. билік етті.
Алайда Әмір Темір Тоқтамыс билігіндегі Алтын Орда мен Ақ
Орданың бірігуін өз мемлекетіне төнген қауіп ретінде
қарастырды.
23 слайд
Нуржан СметС М Е Т Көп уақыт өтпей Тоқтамыс Жошы ұрпақтарының барлық иеліктерін біріктіріп, елде мықты билік орнатты. Тоқтамыс хан 1379(80)-1395 жж. билік етті. Алайда Әмір Темір Тоқтамыс билігіндегі Алтын Орда мен Ақ Орданың бірігуін өз мемлекетіне төнген қауіп ретінде қарастырды.
24 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Әмір Темір мен Тоқтамыс әскері арасындағы ірі шайқастардың бірі – 1391 жылы 18 маусымда
болған Құндызша түбіндегі шайқас.
Шайқас нәтижесінде Тоқтамыс хан әскері жеңіліске ұшырады. Тоқтамыс хан билігін сақтап
қалғанмен, шайқастың салдары Алтын Орда үшін өте ауыр болды.
24 слайд
Нуржан СметС М Е Т Әмір Темір мен Тоқтамыс әскері арасындағы ірі шайқастардың бірі – 1391 жылы 18 маусымда болған Құндызша түбіндегі шайқас. Шайқас нәтижесінде Тоқтамыс хан әскері жеңіліске ұшырады. Тоқтамыс хан билігін сақтап қалғанмен, шайқастың салдары Алтын Орда үшін өте ауыр болды.
25 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1395 жылы 15 сәуірде Солтүстік Кавказ
аймағында Терек түбінде Тоқтамыс пен Темір
әскерінің арасында ақтық шайқас орын алды.
Алтын Орда әскерлері толық талқандалды.
Тоқтамыс Дешті Қыпшақтағы саяси биліктен
айырылды.
25 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1395 жылы 15 сәуірде Солтүстік Кавказ аймағында Терек түбінде Тоқтамыс пен Темір әскерінің арасында ақтық шайқас орын алды. Алтын Орда әскерлері толық талқандалды. Тоқтамыс Дешті Қыпшақтағы саяси биліктен айырылды.
26 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
Алтын Орда XV ғасырдың ортасында бірнеше хандықтарға бөлініп кетті. Қазан хандығы,
Астрахан хандығы, Ноғай Ордасы, Сібір хандығы және Ақ Орда жеке мемлекеттерге айналды.
Ал орыс жерлері бытыраңқылықтан құтылып, бірте-бірте Мәскеу князьдігі маңына топтаса
бастады.
26 слайд
Нуржан СметС М Е Т Алтын Орда XV ғасырдың ортасында бірнеше хандықтарға бөлініп кетті. Қазан хандығы, Астрахан хандығы, Ноғай Ордасы, Сібір хандығы және Ақ Орда жеке мемлекеттерге айналды. Ал орыс жерлері бытыраңқылықтан құтылып, бірте-бірте Мәскеу князьдігі маңына топтаса бастады.
27 слайд
Нуржан СметС
М
Е
Т
1480 жылы Алтын Орданың соңғы ханы Ахмед хан мен орыс әскері
арасында соңғы кездесу болды.
Бұл тарихта “Уграда тұру” деген атпен қалды. Себебі екі жақ бір-
біріне қарсы шыққанымен, шайқаспай тарап кетті. Бұл Алтын Орда
тарихының соңғы оқиғасы деп есептеледі.
Күшейе бастаған орыс билеушілері енді керісінше бұрынғы Алтын
Орда иеліктерін біртіндеп бағындыра бастады.
27 слайд
Нуржан СметС М Е Т 1480 жылы Алтын Орданың соңғы ханы Ахмед хан мен орыс әскері арасында соңғы кездесу болды. Бұл тарихта “Уграда тұру” деген атпен қалды. Себебі екі жақ бір- біріне қарсы шыққанымен, шайқаспай тарап кетті. Бұл Алтын Орда тарихының соңғы оқиғасы деп есептеледі. Күшейе бастаған орыс билеушілері енді керісінше бұрынғы Алтын Орда иеліктерін біртіндеп бағындыра бастады.
28 слайд
Алтын Орданың қоғамдық құрылысы
Беклербек Ханнан кейінгі келесі үлкен тұлға. Бас қолбасшы және сыртқы саясат
басшысы.
Уәзір Диуан басшысы
Диуан Қаржы саласын, салық жинауды, ішкі саясатты басқарды.
Басқақтар Жергілікті халыққа әскери бақылау жүргізуші және жаулап алынған
жерлерден салық жинаушылар
Нуржан Смет
28 слайд
Алтын Орданың қоғамдық құрылысы Беклербек Ханнан кейінгі келесі үлкен тұлға. Бас қолбасшы және сыртқы саясат басшысы. Уәзір Диуан басшысы Диуан Қаржы саласын, салық жинауды, ішкі саясатты басқарды. Басқақтар Жергілікті халыққа әскери бақылау жүргізуші және жаулап алынған жерлерден салық жинаушылар Нуржан Смет