9_сабақ_Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны.pptx

1 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра Сабақтың тақырыбы: «Махамбеттің Баймағанбетке айтқаны» поэмасы ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ 9 - СЫНЫПБөлім тақырыбы: Тарихи шындық пен көркемдік шешім

1 слайд

2 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра Оқу мақсат(тар)ы Сабақ мақсаттары: •әдеби шығармадағы психологизммен танысасыз; •ақын өлеңдеріндегі көңіл-күй, ой-толғамды талдайсыз. Әдеби шығармадағы психологизмді анықтау

2 слайд

3 слайд
43 Мини-центра Бағалау критерийі Бағалау критерийі Дескриптор Автор бейнесінің идеялық – стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау. Әдеби шығармадағы психологизмді түсінеді. Ақын өлеңдеріндегі көңіл-күй, ой- толғамды талдайды.

3 слайд

4 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра “Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқаны” - дейтін ұзақ өлеңі даңқты халық көтерілісінің алдарына қойған негізгі нысанасын айқындауға болсын, көтерілістің туу себептерінің тамыры тереңде жатқандығын, хан-сұлтандарға халық наразылығы арғы заманнан келе жатқандығын көрсетуде болсын – мәні зор» Қажым Жұмалиев Ой қозғау

4 слайд

5 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра «Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқаны» деген өлеңін Махамбет 1840-1846 жылдар аралығында Баймағамбет сұлтанның қарамағындағы жерлерді паналап жүрген кезінде шығарған. Бұл өлең негізінен он төрт бөліктен құралған. Адуынды ақын – Махамбет өз өлеңінде Баймағамбет сұлтанның ақсүйектен шыққан ел билеуші екендігіне қарамай, аяусыз шенеп, бет-пердесін ашып, халықтың халін ашына айтады. Ой қозғау

5 слайд

6 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра Тақырыптық ақпарат ӘДЕБИЕТТЕГІ ПСИХОЛОГИЗМ Психологизм - кейіпкердің ойы мен іс-әрекетінің кереғарлығы, сана қақтығысынан тұратын ерекше көркемдік жүйе. Психологизм - адамның көңіл-күй, ой- толғам болмысы төңірегіндегі нақты материалдық құбылыстар сырын түсінуге ұмтылу. Қаһарманның рухани әлемін, жан сырын жеткізудің амал-тәсілдерінің жиынтығы. Көркем шығармалардағы кейіпкерлердің рухани ішкі әлемінің көркем бейнеленуі: әдеби қаһарманның ой- санасының, эмоцианалдық көңіл- күйінің, сезімдерінің құбылуы, толқуы, өзгеруі.

6 слайд

7 слайд
43 Мини-центра Еділ үшін егестік, Тептер үшін тебістік. Жайық үшін жандастық, Қиғаш үшін қырылдық, Теңдікті, малды бермедік, Теңдіксіз малға көнбедік. Еділ мен Жайық жер еді-ау, Мекен еткен шаруаға, Жағасы қорған жай еді-ау. Жай-қоныстан айырылып, Біз бір қаңғып жүрген қарашы. Қайта-қайта іздетіп, Менде қандай ауыр ақың бар еді- ау?! Берілген үзіндіде Махамбет ақынның қандай көңіл-күй, ой- толғамы сипатталған? 1- тапсырма

7 слайд

8 слайд
43 Мини-центра Еділ үшін егестік, Тептер үшін тебістік. Жайық үшін жандастық, Қиғаш үшін қырылдық, Теңдікті, малды бермедік, Теңдіксіз малға көнбедік. Ел үшін, жер үшін шайқастағы табандылықты, өр мінезді мақтанышпен жырлайды. Оны «егестік», «жандастық», «Қиғаш үшін қырылдық », «көнбедік» деген жалынды сөздері арқылы баяндайды. Еділ мен Жайық жер еді-ау, Мекен еткен шаруаға, Жағасы қорған жай еді-ау. Жай-қоныстан айырылып, Біз бір қаңғып жүрген қарашы. Қайта-қайта іздетіп, Менде қандай ауыр ақың бар еді- ау?! Ақын қазақ халқының бейбіт өмір сүрген кезін ерекше сағынышпен еске алып, толғанады. «Еділ мен Жайық жер еді-ау, Мекен еткен шаруаға, Жағасы қорған жай еді- ау» - деп жырлай келе, «Менде қандай ауыр ақың бар еді-ау?!» дей келе, ашу-ызаға булығады. Өзіңді тексер

8 слайд

9 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра 2 - тапсырма дескрипторымен Ханнан кегімді ала алмай, Арқаның алпыс екі саласына барғанда, Айдаһардай арбадың, Арбадың да қалмадың. Қайрат қылар ер біз болсақ. Заманымда болған «сұлтаным» Бізді жіпсіз байладың. …Шамдансам жығар асаумын, Шамырқансам сынар болатпын, Кәр қылар деп, «тақсыр-ау!» Аяғыңа бас ұрман. Бәйеке «сұлтан», ақ сүйек, Қыларың болса қылып қал, Күндердің күні болғанда, Бас кесермін, жасырман! Махамбет ақынның ой-санасы, эмоцианалдық көңіл-күйі, сезімдері қалай құбылып, толқиды?

9 слайд

10 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра Өзіңді тексер дескрипторымен Ханнан кегімді ала алмай, Арқаның алпыс екі саласына барғанда, Айдаһардай арбадың, Арбадың да қалмадың. Қайрат қылар ер біз болсақ. Заманымда болған «сұлтаным» Бізді жіпсіз байладың. …Шамдансам жығар асаумын, Шамырқансам сынар болатпын, Кәр қылар деп, «тақсыр-ау!» Аяғыңа бас ұрман. Бәйеке «сұлтан», ақ сүйек, Қыларың болса қылып қал, Күндердің күні болғанда, Бас кесермін, жасырман! Ақын Махамбет Өтемісұлы ханның алдауына түскенін, шарасыздығын « Айдаһардай арбадың, Заманымда болған «сұлтаным» Бізді жіпсіз байладың» – деп жеткізе келе, «сұлтаным» деген мысқыл сөзі арқылы оның халық жағдайын ойламайтын қиянатшыл, озбыр ел билеушісі екенін бетіне басады. Бір сәтте батыр әрі ақын Махамбет «Шамдансам жығар асаумын, Шамырқансам сынар болатпын» – деп ашуға беріліп, «Кәр қылар деп, «тақсыр-ау!» Аяғыңа бас ұрман» – деген сөздерімен хан-сұлтандардан қорықпайтынын, батылдығын, алған бетінен қайтпайтынын өткірлікпен осып түседі.

10 слайд

11 слайд
43 Мини-центра 3 - тапсырма https://www.youtube.com/ watch?v=p9CexAqM80o 23:34 – 25:50 «Махамбет Өтемісұлы» Бейнематериалындағ ы ақын өлеңін тыңдап, өлең мазмұны мен өлеңді мәнерлеп оқушының дауыс ырғағын салыстыра талдаңыз.

11 слайд

12 слайд
43 Мини-центра Өзіңді тексер «Мен, мен, мен едім» - деген өлең жолдарында ақын өзіне өте сенімді, өткір мінезді. Өлеңді мәнерлеп оқушы ақынның сезіміне сай дауысын көтеріп, әр сөзін нығарлап оқиды. Өлеңдегі ақын психологиясын дәл жеткізіп тұр. «Хан баласы ақсүйек» деген тармақта «ақсүйе-е-е-к» сөзін дауысын зорайтып, созып айтады, себебі Махамбеттің ішкі сезімінде Баймағамбет сұлтанға реніші, оған деген жеккөрушілік бар.

12 слайд

13 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центраБүгінгі сабақта: Қорытынды •Әдеби шығармадағы психологизммен таныстыңыз. •Ақын өлеңдеріндегі көңіл-күй, ой-толғамды талдадыңыз.

13 слайд

14 слайд
37 Частных детских сада 43 Мини-центра Қосымша тапсырма https://www.youtube.com/watch?v=p9CexAqM80o Махамбет Өтемісұлы туралы деректі фильм ақынның тоғыз жырына негізделіп жасалған. Ақын позиясынан оның драмаға толы өмірін көріп соны экранға шығаруға тырыстық. Фильмді түсіру барысында басымыздан өткен қиындықтар бізді мойытпай қайта шынықтыра түсті. Тіпті кей кезде Махамбет атамыз жанымызда жүргендей әсерде болған кездеріміз де болды. Бұл менің творчествомдағы бір асу.

14 слайд