9 сынып "Стандартты функциялар"
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Сабақтың тақырыбы:
Мәлімет типтері. Шамалардың сипатталуы.
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Теориялық білімдерін пысықтау, тексеру. Мәлімет
типтерімен, шамаларды сипаттау жолдарын үйрету.
Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ой-өрісін, зейінін, есте
сақтау, мәтінмен жұмыс жасау қабілеттерін жетілдіру. Пәнге
қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелік: Алдыға мақсат қойып соған жетуге талпындыру, өз
қызметіне талдау жасауға, баға беруге тәрбиелеу.
Жұппен, өз бетімен жұмыс жасау мәдениетін қалыптастыру
1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Мәлімет типтері. Шамалардың сипатталуы. Сабақ мақсаты: Білімділік: Теориялық білімдерін пысықтау, тексеру. Мәлімет типтерімен, шамаларды сипаттау жолдарын үйрету. Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ой-өрісін, зейінін, есте сақтау, мәтінмен жұмыс жасау қабілеттерін жетілдіру. Пәнге қызығушылығын арттыру. Тәрбиелік: Алдыға мақсат қойып соған жетуге талпындыру, өз қызметіне талдау жасауға, баға беруге тәрбиелеу. Жұппен, өз бетімен жұмыс жасау мәдениетін қалыптастыру
2 слайд
ЖАҢА БІЛІМ
•Тип
•Қарапайым, құрылымдық тип.
•Бүтін, нақты, символдық, логикалық, тіркестік тип.
•Шаманы сипаттау. Тұрақты, айнымалы шама.
•Стандартты функциялар: арифметикалық функция; типтерді
өзгерту функциясы; реттелген типтегі шамаларға қолданылатын
функция;
•Амалдар: бүтін типке қолданылатын амалдар; нақты типке
қолданылатын амалдар; логикалық типке қолданылатын амалдар;
символдық типке қолданылатын амалдар.
2 слайд
ЖАҢА БІЛІМ •Тип •Қарапайым, құрылымдық тип. •Бүтін, нақты, символдық, логикалық, тіркестік тип. •Шаманы сипаттау. Тұрақты, айнымалы шама. •Стандартты функциялар: арифметикалық функция; типтерді өзгерту функциясы; реттелген типтегі шамаларға қолданылатын функция; •Амалдар: бүтін типке қолданылатын амалдар; нақты типке қолданылатын амалдар; логикалық типке қолданылатын амалдар; символдық типке қолданылатын амалдар.
3 слайд
Мәлімет типтері.
Тип шама қабылдай алатын мәндер жиынын және
оларға қолданылатын амал түрлері мен орындалу
жолдарын анықтайды.
Яғни тип дегеніміз – шама мәніне берілген
сипаттама.
Паскаль тілінде мәліметтердің келесі типтері бар:
нақты, бүтін, символдық, логикалық, тіркестік,
мәтіндік, жиым, файл, жазба, жиын. Олар екі
топқа бөлінеді: қарапайым және құрылымдық.
3 слайд
Мәлімет типтері. Тип шама қабылдай алатын мәндер жиынын және оларға қолданылатын амал түрлері мен орындалу жолдарын анықтайды. Яғни тип дегеніміз – шама мәніне берілген сипаттама. Паскаль тілінде мәліметтердің келесі типтері бар: нақты, бүтін, символдық, логикалық, тіркестік, мәтіндік, жиым, файл, жазба, жиын. Олар екі топқа бөлінеді: қарапайым және құрылымдық.
4 слайд
Типтер
• Бүтін (INTEGER)
• Нақты (REAL)
• Символдық (CHAR)
• Логикалық (BOOLEAN)
• Мәтіндік (TEXT)
• Тіркестік (STRING)
• Жиым (ARRAY)
• Жиын (SET)
• Файл (FILE)
• Жазба (RECORD)
ҚАРАПАЙЫМ
ҚҰРЫЛЫМДЫҚТиптер
Типтер
4 слайд
Типтер • Бүтін (INTEGER) • Нақты (REAL) • Символдық (CHAR) • Логикалық (BOOLEAN) • Мәтіндік (TEXT) • Тіркестік (STRING) • Жиым (ARRAY) • Жиын (SET) • Файл (FILE) • Жазба (RECORD) ҚАРАПАЙЫМ ҚҰРЫЛЫМДЫҚТиптер Типтер
5 слайд
Шаманы сипаттау
Шаманың қабылдай алатын мәндерін (типін) көрсету, шаманы сипаттау деп
аталады. Шамаларға қолданылатын амалдар шама типіне байланысты болады. Шама
программаның сипаттау бөлімінде сипатталады.
Шамалар екіге бөлінеді: тұрақты және айнымалы. Тұрақты шама мәні
программа орындалу барысында өзгермейді. Айнымалы шама мәні программа
орындалу барысында өзгеріп отырады.
Егер тұрақты шама болса сипаттау const сөзімен, айнымалы болса var сөзімен
басталады.
Тұрақты шаманы сипаттау командасының жалпы түрі келесідей:
Const шама аты1=мәні; шама аты2=мәні; ... шама аты n=мәні;
Айнымалы шаманы сипаттау командасының жалпы түрі келесідей:
Var шама аты1, шама аты2, ... : шама типі;
Мысал1.
Const pi=3.14; e=2.7; max=10; s=“school”
Var x, y: real; z: integer; a, b: boolean;
5 слайд
Шаманы сипаттау Шаманың қабылдай алатын мәндерін (типін) көрсету, шаманы сипаттау деп аталады. Шамаларға қолданылатын амалдар шама типіне байланысты болады. Шама программаның сипаттау бөлімінде сипатталады. Шамалар екіге бөлінеді: тұрақты және айнымалы. Тұрақты шама мәні программа орындалу барысында өзгермейді. Айнымалы шама мәні программа орындалу барысында өзгеріп отырады. Егер тұрақты шама болса сипаттау const сөзімен, айнымалы болса var сөзімен басталады. Тұрақты шаманы сипаттау командасының жалпы түрі келесідей: Const шама аты1=мәні; шама аты2=мәні; ... шама аты n=мәні; Айнымалы шаманы сипаттау командасының жалпы түрі келесідей: Var шама аты1, шама аты2, ... : шама типі; Мысал1. Const pi=3.14; e=2.7; max=10; s=“school” Var x, y: real; z: integer; a, b: boolean;
6 слайд
Бүтін тип (integer).
Егер шаманың қабылдайтын мәні бүтін сан болса ол келесі
типтердің бірімен сипатталады. Көбінесе integer типі қолданылады.
Тип Мәндерінің өзгеру диапазоныҰзындығы
(байт)
BYTE 0 — 255 1
SHORTING -127 — +127 1
INTEGER -32768 — +32767 2
WORD 0 — +65535 2
LONGINT -2147483648 — +2147483647 4
Мысал2. x айнымалысы 569 бүтін мәнін қабылдайтын болса
оны келесідей сипаттауға болады:
var x: integer; немесе var x: word; немесе var x: longint;. byte
және shorting сөздерімен сипаттай алмаймыз, себебі 569 саны ол
диапазоннан асып кетеді.
6 слайд
Бүтін тип (integer). Егер шаманың қабылдайтын мәні бүтін сан болса ол келесі типтердің бірімен сипатталады. Көбінесе integer типі қолданылады. Тип Мәндерінің өзгеру диапазоныҰзындығы (байт) BYTE 0 — 255 1 SHORTING -127 — +127 1 INTEGER -32768 — +32767 2 WORD 0 — +65535 2 LONGINT -2147483648 — +2147483647 4 Мысал2. x айнымалысы 569 бүтін мәнін қабылдайтын болса оны келесідей сипаттауға болады: var x: integer; немесе var x: word; немесе var x: longint;. byte және shorting сөздерімен сипаттай алмаймыз, себебі 569 саны ол диапазоннан асып кетеді.
7 слайд
Нақты тип (real).
Егер шаманың қабылдайтын мәні нақты сан болса ол келесі типтердің
бірімен сипатталады. Көбінесе real типі қолданылады.
Тип Мәндерінің өзгеру диапазоныҰзындығы
(байт)
REAL -1.7*10
38
— 1.7*10
38
6
SINGLE -3.4*10
38
— 3.4*10
38
4
DOUBLE -1.7*10
308
— 1.7*10
308
8
EXTENDED -1.1*10
4932
— 1.7*10
4932
10
COMP -2*10
63
-1 — 2.*10
63
+1 8
Мысал3. x айнымалысы -87.23 мәнін қабылдап, a=x
2
, b=x
3
болса
оларды келесідей сипаттауға болады:
var x, a, b: real;
7 слайд
Нақты тип (real). Егер шаманың қабылдайтын мәні нақты сан болса ол келесі типтердің бірімен сипатталады. Көбінесе real типі қолданылады. Тип Мәндерінің өзгеру диапазоныҰзындығы (байт) REAL -1.7*10 38 — 1.7*10 38 6 SINGLE -3.4*10 38 — 3.4*10 38 4 DOUBLE -1.7*10 308 — 1.7*10 308 8 EXTENDED -1.1*10 4932 — 1.7*10 4932 10 COMP -2*10 63 -1 — 2.*10 63 +1 8 Мысал3. x айнымалысы -87.23 мәнін қабылдап, a=x 2 , b=x 3 болса оларды келесідей сипаттауға болады: var x, a, b: real;
8 слайд
Сиволдық тип (char)
Егер шама қабылдайтын мәні қандай да бір символ болса шама char
сөзімен сипатталады. Символ тырнақшаға алынып жазылады.
Мысал4. a=‘П’; b=‘?’; c=‘5’ болса, келесідей сипаттаймыз:
var a, b, c: char;
Логикалық тип (boolean)
Егер шама қабылдайтын мәні қандай да бір логикалық өрнек не
логикалық мән (false не true) болса шама boolean сөзімен сипатталады.
Логикалық типтегі шама мәні false не true (жалған не ақиқат) мәндерінің
бірін қабылдайды.
Мысал5. a=5<7; b=false; c=true болса, келесідей сипаттаймыз:
var a, b, c: boolean;
8 слайд
Сиволдық тип (char) Егер шама қабылдайтын мәні қандай да бір символ болса шама char сөзімен сипатталады. Символ тырнақшаға алынып жазылады. Мысал4. a=‘П’; b=‘?’; c=‘5’ болса, келесідей сипаттаймыз: var a, b, c: char; Логикалық тип (boolean) Егер шама қабылдайтын мәні қандай да бір логикалық өрнек не логикалық мән (false не true) болса шама boolean сөзімен сипатталады. Логикалық типтегі шама мәні false не true (жалған не ақиқат) мәндерінің бірін қабылдайды. Мысал5. a=5<7; b=false; c=true болса, келесідей сипаттаймыз: var a, b, c: boolean;
9 слайд
Тіркестік тип (string)
Егер шама мән ретінде қандай да бір сөз не сөз тіркесін қабылдаса ол
string сөзімен сипатталады. Шаманың қабылдайтын мәнінің мағынасы
болуы міндетті емес. Сөз не сөз тіркесі тырнақшаға алынады.
Кейде string сөзінен кейін жақшаға сөз не сөз тіркесінің ұзындығы
жазылады (неше символдан тұратыны). Егер жазылмаса ұзындығы 256-ға
тең (256 символдан тұрады) деп қабылданады. Ұзындығын есептегенде
бос орын, тыныс белгілері де саналады. Егер сөз тіркесінің ұзындығы
алдына ала сипаттағаннан асып кетсе, артығы қиылып қалады.
Мысал6. a=‘my name is Robert!’; b=‘фвыапроод’; c=‘сынып’;
d=‘458’ болса, келесідей сипаттауға болады:
var a: string(18); b, c, d: string;
Егер var a: string(10); деп сипаттасақ a=“my name is” болып қиылып
қалады.
9 слайд
Тіркестік тип (string) Егер шама мән ретінде қандай да бір сөз не сөз тіркесін қабылдаса ол string сөзімен сипатталады. Шаманың қабылдайтын мәнінің мағынасы болуы міндетті емес. Сөз не сөз тіркесі тырнақшаға алынады. Кейде string сөзінен кейін жақшаға сөз не сөз тіркесінің ұзындығы жазылады (неше символдан тұратыны). Егер жазылмаса ұзындығы 256-ға тең (256 символдан тұрады) деп қабылданады. Ұзындығын есептегенде бос орын, тыныс белгілері де саналады. Егер сөз тіркесінің ұзындығы алдына ала сипаттағаннан асып кетсе, артығы қиылып қалады. Мысал6. a=‘my name is Robert!’; b=‘фвыапроод’; c=‘сынып’; d=‘458’ болса, келесідей сипаттауға болады: var a: string(18); b, c, d: string; Егер var a: string(10); деп сипаттасақ a=“my name is” болып қиылып қалады.
10 слайд
10 слайд
11 слайд
шамалық
нақты
тіркестік
бүтін
Қарапайым типке жататындарын тап!
(дұрыс шертсең жапырақтар сыбдырлап белгі береді)
жиым
логикалық
11 слайд
шамалық нақты тіркестік бүтін Қарапайым типке жататындарын тап! (дұрыс шертсең жапырақтар сыбдырлап белгі береді) жиым логикалық
12 слайд
Логикалық типке жататын
асқабақтарды жина!
12
-63254
-58,213
‘?’
‘girl
’
‘алма’
‘#’
z>0 a<b
true
12 слайд
Логикалық типке жататын асқабақтарды жина! 12 -63254 -58,213 ‘?’ ‘girl ’ ‘алма’ ‘#’ z>0 a<b true
13 слайд
Символдық типке жататын
асқабақтарды жина!
3,5
12
-6325‘?’ ‘girl’
‘asdfh’
‘#’
‘A’
a<b
true
13 слайд
Символдық типке жататын асқабақтарды жина! 3,5 12 -6325‘?’ ‘girl’ ‘asdfh’ ‘#’ ‘A’ a<b true
14 слайд
Тіркестік типке жататын
асқабақтарды жина!
-3254
-8,21
‘girl’
‘алма’
‘agth’
‘#’
‘A
’
a<b
true
‘325’
‘we are’
14 слайд
Тіркестік типке жататын асқабақтарды жина! -3254 -8,21 ‘girl’ ‘алма’ ‘agth’ ‘#’ ‘A ’ a<b true ‘325’ ‘we are’
15 слайд
Нақты типке жататын
асқабақтарды жина!
3,5
12
-58,213
‘girl’
0,562
‘asdf’
‘#’
z>0
‘A’
a<b
15 слайд
Нақты типке жататын асқабақтарды жина! 3,5 12 -58,213 ‘girl’ 0,562 ‘asdf’ ‘#’ z>0 ‘A’ a<b
16 слайд
div, mod функциялары қандай типке
қолданылады? (дұрысы тышқанмен
шерткенде жасыл түске боялады)
Бүтін (integer)
Нақты (real) Символдық (char)
Логикалық (boolean)
Тіркестік (string)
16 слайд
div, mod функциялары қандай типке қолданылады? (дұрысы тышқанмен шерткенде жасыл түске боялады) Бүтін (integer) Нақты (real) Символдық (char) Логикалық (boolean) Тіркестік (string)
17 слайд
Логикалық типке қолданылатын амалдарды тап.
(дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!)
NOT
SIN(X)
AND
XOR
MOD PRED(X)
DIV
OR
ABS(X)
17 слайд
Логикалық типке қолданылатын амалдарды тап. (дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!) NOT SIN(X) AND XOR MOD PRED(X) DIV OR ABS(X)
18 слайд
Символдық типке қолданылатын функцияларды тап.
(дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!)
CHR(X)
SIN(X)
AND
XOR
MOD
PRED(X)
ORD(X)
OR
SUCC(X)
18 слайд
Символдық типке қолданылатын функцияларды тап. (дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!) CHR(X) SIN(X) AND XOR MOD PRED(X) ORD(X) OR SUCC(X)
19 слайд
Бүтін типке қолданылатын амалдарды тап.
(дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!)
NOT
SIN(X)
AND
MOD PRED(X)
ORD(X)
DIV
OR
ABS(X)
19 слайд
Бүтін типке қолданылатын амалдарды тап. (дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!) NOT SIN(X) AND MOD PRED(X) ORD(X) DIV OR ABS(X)
20 слайд
Сабақтың қорытындысында рейтингілік бағалау жүйесімен-бағалау картасына
оқушылардың ұпайлары жазылып қосынды ұпайы шығарылады.
Ал жалпы сынып бойынша бағалау картасын төмендегідей етіп сызып алдым.
Бағалау нормасы: 15-20 ұпай --- «5»
10-15 ұпай --- «4»
5-10 ұпай ----«3»
1-5 ұпай ---- «2
Бағалау
Үй тапсырмасын беру. §2.5-§2.7 оқу. Дәптерге конспектілеу.Программа жазу.
Қорытындылау.
№ Ат
ы-
жө
ні
Үй
тапсырмасы
Теориял
ық бөлім
Жатты
ғулар
Қорыт
ынды
ұпай
«Баға»
1 Ыр
ыс
15 15 10 5
2 Дәр
мен
10 12 6 4
3 Дау
рен
8 6 7 3
20 слайд
Сабақтың қорытындысында рейтингілік бағалау жүйесімен-бағалау картасына оқушылардың ұпайлары жазылып қосынды ұпайы шығарылады. Ал жалпы сынып бойынша бағалау картасын төмендегідей етіп сызып алдым. Бағалау нормасы: 15-20 ұпай --- «5» 10-15 ұпай --- «4» 5-10 ұпай ----«3» 1-5 ұпай ---- «2 Бағалау Үй тапсырмасын беру. §2.5-§2.7 оқу. Дәптерге конспектілеу.Программа жазу. Қорытындылау. № Ат ы- жө ні Үй тапсырмасы Теориял ық бөлім Жатты ғулар Қорыт ынды ұпай «Баға» 1 Ыр ыс 15 15 10 5 2 Дәр мен 10 12 6 4 3 Дау рен 8 6 7 3