#1 слайд

1 слайд

#2 слайд

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд

7 слайд

#8 слайд

8 слайд

#9 слайд

9 слайд

#10 слайд

10 слайд

#11 слайд

11 слайд

#12 слайд

12 слайд

#13 слайд

13 слайд

#14 слайд
Сабақтың тақырыбы: “Жыраулар поэзиясы ”

14 слайд

#15 слайд
Білуі керек : Шешендік өнер туралы мағлұматты білу; сөздің лексикалық мағына- сын; Мәтіннің мазмұнын талдай отырып, негізгі тақырыбы мен идеясын ашу.

15 слайд

#16 слайд
Игеру керек : •Мәтінді оқи отырып,сөйлеу тілін дамыту,сұрақ қоя білуге,жауап бере білу; •Өз ойын жеткізе білу ; •Мәтіннің мазмұнын ашып, талдау білу;

16 слайд

#17 слайд
“Зымыран сұрақтар” • Шешендік сөз дегеніміз не ? •Шешендік сөздерге не жатады? •Қазақтың шешендерін атаңдар . •Төле би кім ? •Төле би қай кезде өмір сүрген ? • «Не тәтті ?» әңгімесін кім мазмұндайды ?

17 слайд

#18 слайд
Атақты қазақ билерін атаңдаршы ?

18 слайд

#19 слайд
Ой қозғау : •Олар қай ғасырда өмір сүрген? •Балалар, биыл қай жыл? •Біз қай ғасырда өмір сүрудеміз? •Біз қай ғасыр әдебиетін оқып жатырмыз?

19 слайд

#20 слайд
Түсініктеме : Толғау дегеніміз – қазақ әдебиетінде ақындар шығармашылығында , әсіресе жыраулар поэзиясында жиі орын алған жанр . Толғауда ақын өмір , қоғам, адам тіршілігі , жақсылық, жамандық т.б жайлы ақыл-өсиет, насихаттық тұрғыда ой қозғайды .

20 слайд

#21 слайд
“Сөз –мерген” (сөздік жұмысы): •ақылғой даналар- мудрые советчики •елеулі уақиғалар- важные события • ел басына күн туған кез- в трудные дни для народа • абыржымауға шақырып-зовет не суетиться • насихаттау-агитировать , воспевать •жырға қосқан- воспевали •орда –ханская ставка •бүліншік шыққанда – когда смута, неурядица, столкновение •ақыл-нақыл-назидание •адамгершілік қасиет- человеческие качества

21 слайд

#22 слайд
•өз жанынан жыр шығарып айтатын, суырып салма ақындық қасиет пен шешендік қасиеті қатар сақталып жататын дарынды ақын, дуалы ауыз шешен, ақылғой дана, ойшыл адам. Жыршы • жыр айтушы, таратушы, көптеген эпостық жырларды жатқа білетін , дайын репертуары бар айтқыштар.Жыршылар домбыраның не қобыздың сүйемелдеуімен мақаммен, әнмен айтады. Жырау

22 слайд

#23 слайд
«Жыр»-(көне түркі тілінде «иыр») деген сөзінен шыққан Жыраулар өз шығармаларын ақыл- нақыл, өсиет түрінде айтқан.

23 слайд

#24 слайд
Толғауларының тақырыптары Туған жерді,елді сүю Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру Адамгершілік қасиеттерді насихаттау Ел мен жерге еңбегі өткен батырлар, хандар т.б. жайлы

24 слайд

#25 слайд
Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері : Асан Қайғы ,Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Жиембет, Марқасқа, Қазыбек, Ақтамберді, Бұқар және т.б

25 слайд

#26 слайд
. •Шалкиіз жырау - қазақ әдебиеті тарихындағы жыраулық поэзияның атасы болып саналады

26 слайд

#27 слайд
Жыраулар XV-XVIII ғасыр Шалкиіз жырау -жыраулық -поэзияның атасы. Кемел ойлы ақындар Халық поэзиясын жасаған ақылғой даналар Шешендік, даналық сөздер авторы Ел билеушілердің кеңесшісі, уәзірі, биі шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан Бұқар жырау, Асан Қайғы , Ақтамберді жырау,

27 слайд

#28 слайд
САУАЛ: Осы жыраулардың Абай, Жамбыл, сияқты ақындардан қандай ерекшелігі бар ?

28 слайд

#29 слайд
“Поэзия ” стартегиясы Жабағылы жас тайлақ, Жардай атан болған жер. Жатып қалған бір тоқты, Жайылып мың қой болған жер. (Қазтуған жырау)

29 слайд

#30 слайд
“Поэзия”кезеңі: Еңсегей бойлы ер Есім, Есім сені есірткен, Есіл менің кеңесім, Ес білгеннен, Есім хан, Қолыңа болдым сүйесін. (Жиембет жырау)

30 слайд

#31 слайд
Егер сендер XXI ғасыр жыраулары болғандарыңда не жайлы жырлар едіңдер?

31 слайд

#32 слайд
Қосымша материалмен жұмыс: Жыраулар Өмірдерек Еңбектері Тақырыптары 1.Асан қайғының шын аты – Хасан Сәбитұлы, ірі жырау, би, «Желмая түйесі болған. 1361 жылы Еділ бойында туған. Әкесі Сәбит – саятшы. Керей және Жәнібек хандарды жақтаған. 1485-1470 жылы Сарыарқа Ұлытауда қайтыс болған. «Құйрығы жоқ жалы жоқ», «Еділ бол да, Жайық бол», «Ай, хан», «Таза мінсіз асыл тас», «Бұл заманда не ғаріп». Адамгершілік қасиеттері, елдің бірлігі, татулығы. Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері. 2.Қазтуған Сүйіншіұлы. Қол бастаған батыр, ел басқарған би. 1420 жылдары Еділ бойында, Астрахань облысында дүниеге келген. 1460-1480 жылы Қазақ Ордасы құрамына енеді. Жыраудың бұдан соңғы өмірі туралы дерек сақталмаған. «Мадақ жыры», «Алаң да,алаң, алаң жұрт», «Қайран менің Еділім». Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері. 3.Бұқар жырау 1668 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Әкесі Қалқаман батыр 1781 жыл Баянауылда Долба тауында дүние салған. «Тілек», «Жиырма деген», «Ай, Абылай,Абылай», «Кәрілік туралы», «Жар басына қонбаңыз». Елін, жерін қорғаған батырлар, ел басқарған хандар туралы.

32 слайд

#33 слайд
Тест 1. Жыр қандай сөзбен айтылады? а) жатқа в) жазбаша с) көркем д) қара е) қаратпа 2.Шешендік сөздер бұл - а) ауыз әдебиетінің бір саласы в) өлең с) тақпақ д) жыр е) мақал-мәтел 3. Шешендік сөздерге не жатады? а) әңгімелер в) мысалдар с)суреттер д) жырлар е) тілектер, даналық сөздер 4. Жыраулар поэзиясы қай ғасырларды қамтиды ? а)12-18 в)13-18 с)15-18 д)5-10 е)18-20 5.Қазақтың жыраулары кімдер? а) Абылай в) Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би с)Абай д) Мұхтар е) Ыбырай 6.«Жырау» деп кімді айтады? а) ғалымды в) данышпан адамды с) терең мағыналы, ой толғайтын кемел ақынды д)ұрысқа, соғысқа е) патриоты 7. Жыраулар поэзиясы қай ғасырдан бастап өріс алады ? а) 5 в)8 с)15 д)17 е)18 8. «Өсиет » сөзініңі аудармасы: а) совет в) этапы с) агитировать д)назидание е) почитали 9. Шешендік сөздер дегеніміз не? а) үлгілі ойлар, тұжырымдар в) мақалдар с) сөздер д) түйіндер е) әндер 10) Жыраулар поэзиясының атасы: а) Асан қайғы в) Бұқар с) Қазтуған д) Шалкиіз е)Жиембет

33 слайд

#34 слайд
Тест сұрақтарына жауап беру: Бағалау 10 - 9 ұпай = “5” 8 - 7 ұпай = “4” 6 – 5 ұпай = “3” 4 - 0 ұпай = “2”

34 слайд

#35 слайд
САУАЛХАТ! Ханға кім ақылшы болған? “Жырау” деген атау қандай сөзден шыққан? Қандай жырауларды білесің? Жыраулар поэзиясының тақырыптарын атаңдар. Жыраулар поэзиясының атасы кім? Жыраулар поэзиясы туралы түсінгеніңді әңгімеле.

35 слайд

#36 слайд
Ұлы адамдардың сөздерінен: Асан қайғы Желмаясын мініп, кең байтақ қазақ жерін түгел аралаған. «Жерұйық» жерді іздеген, ну орман мен шалғынды жерге халықты қоныстырсам деп армандаған. Сондықтан Шоқан Уәлиханов оны «Көшпенділер философы» деп атаған.

36 слайд

#37 слайд
Қазтуған өз жырларында халықты ерлікке, бірлікке, адамгершілікке шақырып, ақыл айтқан, батыр, ел басқарған би болған. Адамгершілігі күшті үлкендердің айтқанын тыңдасақ, бізден батыр да, би де шығады деп сенемін.

37 слайд

#38 слайд
«Ұрпақтарым, атаң мен әжеңді сыйла! Өзіңе дейінгіне құрметтесең, өзіңнен кейінгілер сені құрметтейді» деп Бұқар жырау айтқандай ата- ананы, әже-атаны сыйлаңдар,үлкендерді құрметтеп, кішіге қамқор болайық.

38 слайд

#39 слайд
Үй жұмысы: Жыраулар туралы мәлімет дайындау 23-бет ,4- тапсырма (жазбаша) 21-22 бет , оқу

39 слайд

#40 слайд
Сабақ аяқталды. Сау болыңдар!

40 слайд