Материалдар / Әлкей Марғұлан қола дәуірі ескерткіштерінің қандай сырын ашты

Әлкей Марғұлан қола дәуірі ескерткіштерінің қандай сырын ашты

Материал туралы қысқаша түсінік

Әлкей Марғұланды ғалым-археолог ретінде айқындау. 1904 ж. мамырдың 11 Ақпеті болысында (қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданы) дүниеге келді. Əкесі Хақан – атақты Олжабай батырдың тікелей ұрпағы. Əлкейдің əкесі Хақан мен шешесі Нұрила көптеген халық ертегілері мен аңыздарын білген, үйде халық əндері мен Абай əуендері жиі шырқалатын. Əлкей бес жасында оқып, жаза білуді үйренді, бала кезінде «Қобыланды», «Алпамыс», «Көрұғлы», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» дастандарын жатқа білген. Хақанның шаңырағында белгілі ақын, ғалымМəшһүр-Жүсіп Көпеев, Жаяу Мұса, Имантай Сəтбаев жəне қазақ даласына белгілі басқа да адамдар жиі бас қосқан.

Майлыбай Асылзат Алдабергенқызы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

11 Шілде 2021

1001

2 рет жүктелген

Қазақстан тарихы Презентация 5 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

1 / 18

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Материалдың қысқаша түсінігі

1 слайд

2 слайд
Сабақтың тақырыбы:  Әлкей Марғұлан қола дәуірі ескерткіштерінің қандай сырын ашты

2 слайд

Сабақтың тақырыбы:  Әлкей Марғұлан қола дәуірі ескерткіштерінің қандай сырын ашты

3 слайд
Сабақтың мақсаты :  Ә. Марғұланды ғалым-археолог ретінде айқындау

3 слайд

Сабақтың мақсаты :  Ә. Марғұланды ғалым-археолог ретінде айқындау

4 слайд
Марғұлан Әлкей Хақанұлы

4 слайд

Марғұлан Әлкей Хақанұлы

5 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан  ӨмірбаяныӨмірбаяны  1904 ж. мамырдың 11 Ақпеті болысында 1904 ж. мамырдың 11 Ақпеті болысында (қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл (қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданы) дүниеге келді. ауданы) дүниеге келді. Əкесі Хақан – Əкесі Хақан – атақты Олжабай батырдың тікелей атақты Олжабай батырдың тікелей ұрпағы. ұрпағы. Əлкейдің əкесі Хақан мен шешесі Əлкейдің əкесі Хақан мен шешесі Нұрила көптеген халық ертегілері мен Нұрила көптеген халық ертегілері мен аңыздарын білген, үйде халық əндері мен аңыздарын білген, үйде халық əндері мен Абай əуендері жиі шырқалатын. Əлкей Абай əуендері жиі шырқалатын. Əлкей бес жасында оқып, жаза білуді үйренді, бес жасында оқып, жаза білуді үйренді, бала кезінде «Қобыланды», «Алпамыс», бала кезінде «Қобыланды», «Алпамыс», «Көрұғлы», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» «Көрұғлы», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» дастандарын жатқа білген. Хақанның дастандарын жатқа білген. Хақанның шаңырағында белгілі ақын, шаңырағында белгілі ақын, ғалымМəшһүр-Жүсіп Көпеев, Жаяу ғалымМəшһүр-Жүсіп Көпеев, Жаяу Мұса, Имантай Сəтбаев жəне қазақ Мұса, Имантай Сəтбаев жəне қазақ даласына белгілі басқа да адамдар жиі даласына белгілі басқа да адамдар жиі бас қосқан.бас қосқан.

5 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан  ӨмірбаяныӨмірбаяны  1904 ж. мамырдың 11 Ақпеті болысында 1904 ж. мамырдың 11 Ақпеті болысында (қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл (қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданы) дүниеге келді. ауданы) дүниеге келді. Əкесі Хақан – Əкесі Хақан – атақты Олжабай батырдың тікелей атақты Олжабай батырдың тікелей ұрпағы. ұрпағы. Əлкейдің əкесі Хақан мен шешесі Əлкейдің əкесі Хақан мен шешесі Нұрила көптеген халық ертегілері мен Нұрила көптеген халық ертегілері мен аңыздарын білген, үйде халық əндері мен аңыздарын білген, үйде халық əндері мен Абай əуендері жиі шырқалатын. Əлкей Абай əуендері жиі шырқалатын. Əлкей бес жасында оқып, жаза білуді үйренді, бес жасында оқып, жаза білуді үйренді, бала кезінде «Қобыланды», «Алпамыс», бала кезінде «Қобыланды», «Алпамыс», «Көрұғлы», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» «Көрұғлы», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» дастандарын жатқа білген. Хақанның дастандарын жатқа білген. Хақанның шаңырағында белгілі ақын, шаңырағында белгілі ақын, ғалымМəшһүр-Жүсіп Көпеев, Жаяу ғалымМəшһүр-Жүсіп Көпеев, Жаяу Мұса, Имантай Сəтбаев жəне қазақ Мұса, Имантай Сəтбаев жəне қазақ даласына белгілі басқа да адамдар жиі даласына белгілі басқа да адамдар жиі бас қосқан.бас қосқан.

6 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан  Әлкей Хақанұлы Марғұлан бастапқы бiлiмдi ауыл мектебiнен Әлкей Хақанұлы Марғұлан бастапқы бiлiмдi ауыл мектебiнен алды. Павлодар алды. Павлодар қаласындағы мұғалiмдер курсын бiтiрiп‚ туған қаласындағы мұғалiмдер курсын бiтiрiп‚ туған аулында мұғалiм болып iстедi. Семей педагогикалық аулында мұғалiм болып iстедi. Семей педагогикалық техникумының студентi бола жүрiп‚ «Таң» журналы мен «Қазақ техникумының студентi бола жүрiп‚ «Таң» журналы мен «Қазақ тiлi» газетiнiң редакцияларында (1921–25) қызмет атқарған.тiлi» газетiнiң редакцияларында (1921–25) қызмет атқарған. Ленинград қаласындағы Шығыстану институтының түркітану Ленинград қаласындағы Шығыстану институтының түркітану және тарихөфилоллогия факультеттерiнде (1925–29) қатар және тарихөфилоллогия факультеттерiнде (1925–29) қатар оқыды. оқыды. 1929 жылы Əлкей Марғұлан Шығыс институтындағы 1929 жылы Əлкей Марғұлан Шығыс институтындағы оқуын бітіріп, Абай шығармашылығы туралы дипломдық оқуын бітіріп, Абай шығармашылығы туралы дипломдық жұмысын табысты қорғап шықтыжұмысын табысты қорғап шықты ..

6 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан  Әлкей Хақанұлы Марғұлан бастапқы бiлiмдi ауыл мектебiнен Әлкей Хақанұлы Марғұлан бастапқы бiлiмдi ауыл мектебiнен алды. Павлодар алды. Павлодар қаласындағы мұғалiмдер курсын бiтiрiп‚ туған қаласындағы мұғалiмдер курсын бiтiрiп‚ туған аулында мұғалiм болып iстедi. Семей педагогикалық аулында мұғалiм болып iстедi. Семей педагогикалық техникумының студентi бола жүрiп‚ «Таң» журналы мен «Қазақ техникумының студентi бола жүрiп‚ «Таң» журналы мен «Қазақ тiлi» газетiнiң редакцияларында (1921–25) қызмет атқарған.тiлi» газетiнiң редакцияларында (1921–25) қызмет атқарған. Ленинград қаласындағы Шығыстану институтының түркітану Ленинград қаласындағы Шығыстану институтының түркітану және тарихөфилоллогия факультеттерiнде (1925–29) қатар және тарихөфилоллогия факультеттерiнде (1925–29) қатар оқыды. оқыды. 1929 жылы Əлкей Марғұлан Шығыс институтындағы 1929 жылы Əлкей Марғұлан Шығыс институтындағы оқуын бітіріп, Абай шығармашылығы туралы дипломдық оқуын бітіріп, Абай шығармашылығы туралы дипломдық жұмысын табысты қорғап шықтыжұмысын табысты қорғап шықты ..

7 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан Қызметі  1941ж. КСРО ғылым академиясы Қазақ бөлiмшесiнiң тарих бөлiмiн 1941ж. КСРО ғылым академиясы Қазақ бөлiмшесiнiң тарих бөлiмiн басқарды. Осы қызметте жүрiп «Хандар жарлығының тарихи маңызы» басқарды. Осы қызметте жүрiп «Хандар жарлығының тарихи маңызы» деген тақырыпта қорғаған канд. диссертациясында (1943) көне қыпшақ деген тақырыпта қорғаған канд. диссертациясында (1943) көне қыпшақ тарихына байланысты құнды зерттеулер жасады. Археология, палеолит тарихына байланысты құнды зерттеулер жасады. Археология, палеолит бөлiмiнiң меңгерушiсi, аға ғылыми қызметкерi (1946–53), Қазақстан ғылым бөлiмiнiң меңгерушiсi, аға ғылыми қызметкерi (1946–53), Қазақстан ғылым академиясының Архитектура құрылыс және құрылыс материалдары академиясының Архитектура құрылыс және құрылыс материалдары институтының аға ғылыми қызметкерi (1953–55) болды; кейін энография институтының аға ғылыми қызметкерi (1953–55) болды; кейін энография бөлiмiн (1958–76) басқарды.бөлiмiн (1958–76) басқарды.  Осы жылдары Марғұлан Сырдария,Шу,Талас өзендерi бойында және Осы жылдары Марғұлан Сырдария,Шу,Талас өзендерi бойында және Отырар,Сауран,Сығанақ қалалары орнында қазба жұмыстарын жүргiзiп, Отырар,Сауран,Сығанақ қалалары орнында қазба жұмыстарын жүргiзiп, соның негiзiнде «Көне қазақ жерiнiң қалалары мен құрылыс өнерiнiң соның негiзiнде «Көне қазақ жерiнiң қалалары мен құрылыс өнерiнiң тарихы» аталатын монографиясын (1950) жариялады.тарихы» аталатын монографиясын (1950) жариялады.

7 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан Қызметі  1941ж. КСРО ғылым академиясы Қазақ бөлiмшесiнiң тарих бөлiмiн 1941ж. КСРО ғылым академиясы Қазақ бөлiмшесiнiң тарих бөлiмiн басқарды. Осы қызметте жүрiп «Хандар жарлығының тарихи маңызы» басқарды. Осы қызметте жүрiп «Хандар жарлығының тарихи маңызы» деген тақырыпта қорғаған канд. диссертациясында (1943) көне қыпшақ деген тақырыпта қорғаған канд. диссертациясында (1943) көне қыпшақ тарихына байланысты құнды зерттеулер жасады. Археология, палеолит тарихына байланысты құнды зерттеулер жасады. Археология, палеолит бөлiмiнiң меңгерушiсi, аға ғылыми қызметкерi (1946–53), Қазақстан ғылым бөлiмiнiң меңгерушiсi, аға ғылыми қызметкерi (1946–53), Қазақстан ғылым академиясының Архитектура құрылыс және құрылыс материалдары академиясының Архитектура құрылыс және құрылыс материалдары институтының аға ғылыми қызметкерi (1953–55) болды; кейін энография институтының аға ғылыми қызметкерi (1953–55) болды; кейін энография бөлiмiн (1958–76) басқарды.бөлiмiн (1958–76) басқарды.  Осы жылдары Марғұлан Сырдария,Шу,Талас өзендерi бойында және Осы жылдары Марғұлан Сырдария,Шу,Талас өзендерi бойында және Отырар,Сауран,Сығанақ қалалары орнында қазба жұмыстарын жүргiзiп, Отырар,Сауран,Сығанақ қалалары орнында қазба жұмыстарын жүргiзiп, соның негiзiнде «Көне қазақ жерiнiң қалалары мен құрылыс өнерiнiң соның негiзiнде «Көне қазақ жерiнiң қалалары мен құрылыс өнерiнiң тарихы» аталатын монографиясын (1950) жариялады.тарихы» аталатын монографиясын (1950) жариялады.

8 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан  Марғұлан – Марғұлан – қорқыттанушы.қорқыттанушы. Ол оғыз-қыпшақ тайпасынан шыққан Ол оғыз-қыпшақ тайпасынан шыққан данагөй абыз, жырау, күй атасы, данагөй абыз, жырау, күй атасы, қазақ бақсыларының жебеушiсi, қазақ бақсыларының жебеушiсi, батагөй-сәуегейi Қорқыт мұрасын батагөй-сәуегейi Қорқыт мұрасын зерттедi. М-ның жазуынша, қазақ зерттедi. М-ның жазуынша, қазақ музыкасы мен философиясында музыкасы мен философиясында «Қорқыт күйi», «Қорқыт сарыны», «Қорқыт күйi», «Қорқыт сарыны», «Қорқыт тол-ғауы», «Тәңiр биi» «Қорқыт тол-ғауы», «Тәңiр биi» дейтiн рухани iзгi дәстүрлер, дейтiн рухани iзгi дәстүрлер, мақамдар қалыптасып дамыған. мақамдар қалыптасып дамыған. Демек, Қорқыт– «керемет иесi», Демек, Қорқыт– «керемет иесi», «Ұлыс-тың ұлы кеңесшiсi»,«Ұлыс-тың ұлы кеңесшiсi», «тарихи оқиғаларды жырлаушы «тарихи оқиғаларды жырлаушы жырау» жырау»

8 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан  Марғұлан – Марғұлан – қорқыттанушы.қорқыттанушы. Ол оғыз-қыпшақ тайпасынан шыққан Ол оғыз-қыпшақ тайпасынан шыққан данагөй абыз, жырау, күй атасы, данагөй абыз, жырау, күй атасы, қазақ бақсыларының жебеушiсi, қазақ бақсыларының жебеушiсi, батагөй-сәуегейi Қорқыт мұрасын батагөй-сәуегейi Қорқыт мұрасын зерттедi. М-ның жазуынша, қазақ зерттедi. М-ның жазуынша, қазақ музыкасы мен философиясында музыкасы мен философиясында «Қорқыт күйi», «Қорқыт сарыны», «Қорқыт күйi», «Қорқыт сарыны», «Қорқыт тол-ғауы», «Тәңiр биi» «Қорқыт тол-ғауы», «Тәңiр биi» дейтiн рухани iзгi дәстүрлер, дейтiн рухани iзгi дәстүрлер, мақамдар қалыптасып дамыған. мақамдар қалыптасып дамыған. Демек, Қорқыт– «керемет иесi», Демек, Қорқыт– «керемет иесi», «Ұлыс-тың ұлы кеңесшiсi»,«Ұлыс-тың ұлы кеңесшiсi», «тарихи оқиғаларды жырлаушы «тарихи оқиғаларды жырлаушы жырау» жырау»

9 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан Хронологиясы:  1957-1967ж. Уәлихановтың ғылыми мұраларын 1957-1967ж. Уәлихановтың ғылыми мұраларын жинайтын топқа (Әуезов,С.Байішев, Сәтбаев, жинайтын топқа (Әуезов,С.Байішев, Сәтбаев, Нүсіпбеков-пен бiрге) басшылық етiп, оның таңдамалы Нүсіпбеков-пен бiрге) басшылық етiп, оның таңдамалы (1958) және 5 томдық шығармалар жинағын жарыққа (1958) және 5 томдық шығармалар жинағын жарыққа шығарды.шығарды. 1976-1984ж. Қазақстан ҒА этнография бөлiмiнiң аға 1976-1984ж. Қазақстан ҒА этнография бөлiмiнiң аға ғылыми қызметкерi болды.ғылыми қызметкерi болды. 1985ж. қантардың 12 қайтыс болды.1985ж. қантардың 12 қайтыс болды.

9 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан Хронологиясы:  1957-1967ж. Уәлихановтың ғылыми мұраларын 1957-1967ж. Уәлихановтың ғылыми мұраларын жинайтын топқа (Әуезов,С.Байішев, Сәтбаев, жинайтын топқа (Әуезов,С.Байішев, Сәтбаев, Нүсіпбеков-пен бiрге) басшылық етiп, оның таңдамалы Нүсіпбеков-пен бiрге) басшылық етiп, оның таңдамалы (1958) және 5 томдық шығармалар жинағын жарыққа (1958) және 5 томдық шығармалар жинағын жарыққа шығарды.шығарды. 1976-1984ж. Қазақстан ҒА этнография бөлiмiнiң аға 1976-1984ж. Қазақстан ҒА этнография бөлiмiнiң аға ғылыми қызметкерi болды.ғылыми қызметкерi болды. 1985ж. қантардың 12 қайтыс болды.1985ж. қантардың 12 қайтыс болды.

10 слайд
Әлкей Хақанұлы Марғұлан  ЕңбектеріЕңбектері Марғұлан Марғұлан тарих,археология,этнография, тарих,археология,этнография, әдебиет , өнер(қолданбалы әдебиет , өнер(қолданбалы жәнесәулет өнері) және жәнесәулет өнері) және металлургия саласына қатысты металлургия саласына қатысты 300-ден астам ғыл.-зерт. 300-ден астам ғыл.-зерт. жұмыстар, 100-ден астам жұмыстар, 100-ден астам энциклопед. мақалалар энциклопед. мақалалар жазды‚ сонымен қатар жазды‚ сонымен қатар қазақстандық этнографтардың, қазақстандық этнографтардың, археологтардың, тарихшылардың археологтардың, тарихшылардың бiрнеше буынын даярлады.бiрнеше буынын даярлады. Марапаттар:Ленин ордені, Марапаттар:Ленин ордені, Халықтар Халықтар достығыдостығы ордені және т.б.ордені және т.б.

10 слайд

Әлкей Хақанұлы Марғұлан  ЕңбектеріЕңбектері Марғұлан Марғұлан тарих,археология,этнография, тарих,археология,этнография, әдебиет , өнер(қолданбалы әдебиет , өнер(қолданбалы жәнесәулет өнері) және жәнесәулет өнері) және металлургия саласына қатысты металлургия саласына қатысты 300-ден астам ғыл.-зерт. 300-ден астам ғыл.-зерт. жұмыстар, 100-ден астам жұмыстар, 100-ден астам энциклопед. мақалалар энциклопед. мақалалар жазды‚ сонымен қатар жазды‚ сонымен қатар қазақстандық этнографтардың, қазақстандық этнографтардың, археологтардың, тарихшылардың археологтардың, тарихшылардың бiрнеше буынын даярлады.бiрнеше буынын даярлады. Марапаттар:Ленин ордені, Марапаттар:Ленин ордені, Халықтар Халықтар достығыдостығы ордені және т.б.ордені және т.б.

11 слайд

12 слайд
2-тапсырма :  Тарихи зерттеулер:  Археологиялық зерттеулер:

12 слайд

2-тапсырма :  Тарихи зерттеулер:  Археологиялық зерттеулер:

13 слайд
2-тапсырма: Әлкей Марғұланның қызметі Тарихи зерттеулер  Ғұндардың саяси тарихы:  1.тұрмысы мен салт- дәстүрі  2.қала мәдениеті және архитектурасы  3. қол-өнері  4.бейнелеу өнері  Археологиялық зерттеулер  1.қазақстанның көне архитектурасы  2.Орталық Қазақстандағы Беғазы-Дәндібай мәдениеті

13 слайд

2-тапсырма: Әлкей Марғұланның қызметі Тарихи зерттеулер  Ғұндардың саяси тарихы:  1.тұрмысы мен салт- дәстүрі  2.қала мәдениеті және архитектурасы  3. қол-өнері  4.бейнелеу өнері  Археологиялық зерттеулер  1.қазақстанның көне архитектурасы  2.Орталық Қазақстандағы Беғазы-Дәндібай мәдениеті

14 слайд

15 слайд
Салыстыру:  Андронов мәдениеті:  Беғазы-Дәндібай мәдениеті:

15 слайд

Салыстыру:  Андронов мәдениеті:  Беғазы-Дәндібай мәдениеті:

16 слайд
 Салыстыру :

16 слайд

 Салыстыру :

17 слайд