#1 слайд
Аменорея Дисменорея

1 слайд

#2 слайд
Аменорея — 16 жастан асқан қыз балаларда және екіншілік жыныстық патологиясы бар немесе ерте менархе болған әйел адамдарда 6 айдан астам уақыт бойы менструацияның болмауы. Бұл көптеген синдромдар мен гинекологиялық аурулардың себебі болып табылады.

2 слайд

#3 слайд
Біріншілік аменорея – екіншілік жыныстық белгілерінің болмауынан 14 жастағы жеткіншектерде етеккірдің келмеуі немесе екіншілік жыныстық белгілердің болуынан 16 жастағы жеткіншектерде етеккірдің болмауы. Екіншілік аменорея – етеккір оралымы басынан қалыпты əйелдерде 6 ай бойы етеккірдің келмеуі. 3. Бұзылу деңгейі: аналық, жатырлық, орталық генезді Жіктемесі: 1. Физиологиялық аменорея; 2. Жасөспірімдік кезеңге дейінгі 3. Жүктілік кезінде; 4. Сүттену кезінде; 5. Етеккір тоқтағаннан кейінгі кезең; 6. Дерттік аменорея;

3 слайд

#4 слайд
Физиологиялық аменорея — етеккір циклінің етеккір циклдік, аменореялық, патологиялык- жүктілікте, лактацияда және постменапаузада келмеуі. Патологиялық аменорея — гинекологиялык немесе экстрагениталдык аурулардың симптомы; біріншілік және салдарлық болуы мүмкін. Біріншілік аменорея — 16 жастан кейін алғашқы етеккірдің келмеуі, ал салдарлық — бүрын етеккірі келген әйелдердердің экстрагениталдық аурулары. Жалған аменорея — жыныс жолдарынан қанның бөлінбеуі, оның цервикалдық каналындағы атрезиясымен байланысты олардың ағып шығуы бұзылуының немесе гениталийдің даму ақауының нәтижесі болып табылады, алайда анабездін циклдік белсенділігі бүзылмаған. Емқателіктік аменорея гистерэктомиядан және тоталды овариэктомиядан кейін басталады. Ол дәрілік заттарды (гонадотропиндер агонистері, антиэстрогенді препараттар) қолданумен де байланысты дамуы мүмкін. Негізінен емді тоқтатқаннан кейін етеккір калпына келеді. Аменореяның бірнеше түрлерін ажыратады.

4 слайд

#5 слайд
Аменорея себептері мен репродукциялық жүйенің зақымдану деңгейі

5 слайд

#6 слайд
Гипоталамустық-гипофиздік жүйенің функциялык бұзылыстарының себептері: • созылмалы психогенді стресс; • созылмалы инфекция және әсіресе нейроинфекция; • эндокриндік аурулар; • ОНЖ-дегі дофамин корын азайтуға ықпал ететін (резерпин, опиодтар, моноаминооксидазаның ингибиторлары) және дофаминнің алмасуы мен секрециясына әсер ететін (галоперидол, метоклопрамид) дәрілерді қабылдау. Гипоталамустык-гипофиздік кұрылымның анатомиялык бұзылыстарын келесідегімен қорытындыланады: гипофиздін гормондык белсенді ісіктері: пролактинома, гипофиздің аралас пролактин және АКТГ-секрециялайтын аденомалары; • радиацияның ыкпалы, гипофиз аяқшасының закымдануы жарақат немесе хирург- қ шара колдану нәтижесінде болады • гипофиз тінінің некрозы, гипофиз тамырларынын тромбозы; Орталык генез аменореясына гипоталамустык-гипофиздік аменорея. Гипоталамустық-гипофиздік жүйенін бұзылыстары функциялық, органикалық және туа біткен патологияның салдары болуы мүмкін. Орталық генез аменореясының туындауына көбінесе психикалық жаракат, нейроинфекция, инток сикация, күйзеліс, жүктілікпен босанудың аскынулары ізашар болады.

6 слайд

#7 слайд
Адипозогениталий дистрофиясы гипоталамустык- гипофиздік аймактың туа біткен паталогиясының салдары болып табылады. Гипоталамустың паравентрикулярлы ядроларының зақымдануынан канығу сезімін орталықтан реттеудің бұзылуы нәтижесіндегі үдемелі семірумен катар жүреді. Гипофиздің гонадотропты функциясы жыныстык ағзаның жетілмей калуына себепші болады(гипогонадизм). Гипофиздік аймактың инфекциялы процестері мен эозинофилді жасушалардың гиперплазиясымен гипофиз аденомасы СТГ- ның гиперпродукциясына және шектен тыс өсуге алып келуі мүмкін (пропорционалды немесе диспропорционалды гигантизм).

7 слайд

#8 слайд
Көптеген гормондык және клиникалык зерттеулердің нәтижесінде аналық безді ілкі (Штейн—Левенталь синдромы) және салдарлық поликистозды деп бөлеміз, соңғылары бүйрекүсті гиперадрогениясында гиперпролактинемияда, нейроэндокриндік алмасу синдромында дамиды. ●қарапайым жіктемесі 3-тік гиперадрогениямен қосарласады — ілкі поликистозды ана бездер; ●ана бездік және бүйрек үсті гиперадрогениясымен үйлестірілген немесе араласқан түрі; АНА БЕЗДІК АМЕНОРЕЯ Ана бездік аменореяның формалары функциялык, органикалык өзгерістерге және ана бездің туа біткен патологиясына байланысты. Етеккір циклін реттеудің аналык без деңгейіндегі функциялык және морфологиялык бүзылыстарға көп жағдайда поликистозды ана без синдромы (ПКАС) себепші болады. Аналык бездің гормондык функциясының төмендеуін немесе азаюын резистентті ана без синдромы (РАС) және ана без жудеу синдромы (АЖС) деп айтады. Етеккірдің функциясының бүзылуымен катар жүретін ана бездін органикалык өзгерістері аналық бездің гормондық-белсенді ісіктіктерімен сипатталады

8 слайд

#9 слайд
Бүйрек үсті безінің функциясы бұзылғанда етеккірдің функциясын өзгеріске ұшыратуы мүмкін: функциялық, анатомиялықжәне туа біткен ақаулар. Иценко—Кушинг синдромы бүйрек үсті безі гормондарын артык өндіру — кортизол, андрогенді клиникалық көрініске негізделеді, Иценко—Кушинг ауруын еске түсіреді және етеккір циклінің- кортизол, андрогенді клиникалық көрініске негізделген қыртысының функциялык, органикалык өзгерістері, гипофиздің АКТГ артык өндіруі. Синдром негізінде глюкокортикостероидтардын артык өндірілуі жатыр, соның салдарынан көміртек алмасуы мен акуыз метаболизмінің күшеюіне алып келеді, әсіресе сүйекті және бұлшыкетті. Бүйрек үсті безінің аменореясы

9 слайд

#10 слайд
Бүйрек үсті бездің туа біткен гиперплазиясы — АГС аменореяға алып келеді. Генетикалык аурудың себепшісі аутосомалы- рецессивті геноммен байланысты. АГС негізгі патогенездік механизмі С2І ферментінің туа бітті тапшылығы, ферменттің жеткіліксіздігі кортизол өндірілуінің төмендеуіне алып келеді, кері байланыс механизмі арқылы АКТГ секрециясын жоғарылатады, бүйрек үсті без кабығының аутосомасын жоғарылатады, бүйрек үсті без кабығынын 2 жақты гиперплазиясына ұшырайды.Бүйрек үсті безі функциясының жоғарылауы (эмоциялық стресс, жыныстык өмірдің басталуы, жүктілік) андроген синтезін күшейтеді, ол өз кезегінде ГТГның бөлінуін тежейді және ана бездегі циклдіқ өзгерістерді бұзады. Андрогениталдық синдром.

10 слайд

#11 слайд
Аменореяның жатырлык формасы жатырға бүлдіргіш фактордың әсер етуінен немесе жыныстық ағзалардың туа біткен кемістігінде байқалады. Аменореяға алып келетін функциялық себептер: жатырдын сілемейлі қабығындағы эндометрийдің базалдік қабатының дөрекі және жиі қырналған травмалық зақымдануымен байланысты. Аменореяның жатырлық формасы

11 слайд

#12 слайд
Нәтижесінде эндометрийдің базалдік қабығын жою салдарынан жатыр ішілік жабыспа болуы мүмкін (Ашерман синдромы). Жатыр ішілік жабыспанын бір себебі гениталдық туберкулез. Жабыспалар жатыр куысының жартылай немесе толык бітелуіне алып келуі мүмкін. Жатыр куысы толық бітелгенде салдарлық аменорея дамиды Аменореяның жатырлық формасы

12 слайд

#13 слайд
Жалпы қарау кезінде мүмкін болатын патологияны аныктауға болады. Себебі зақымданудың әр дәрежесіне берілген клиникалық көрініс бар: дене пішінінің типі, семіздік пен май тінінің жайылуы, соматикалык аномалиялардың болуы немесе болмауы, вирилизация симптомы және маскулинизация. Диагностика

13 слайд

#14 слайд
Гипоталамустық-гипофиздік жүйенің зақымдануы бар наукастардың тері асты май кабатының жайылуы мен дамуының сырткы көрінісінің өзіне тән ерекшеліктері бар: семірудің бел аймағындағы май тінінің фартук түрінде болуы, иық белдеуінде немесе дене салмағының жасына сәйкес 15—25%-ға төмендеуі, беті «ай тәрізді» қою кызыл түсті болуы, шынтағы мен тері қабаттарының гиперпигментациясы, стрия, терінің кұрғак мрамор сиякты болуы, сүт бездерінің гипоплазиясы

14 слайд

#15 слайд
Ана без бұзылыстарында наукастарда ПКАС-тің орталык формасында семіздік дамиды, май тіндерінін таралуы біркелкі. Ана без генезінің органикалык және туа біткен бұзылыстарына семіру тән емес. Туа біткен ана без патологиясындағы наукастардың сырткы көрінісінде гонаданың дисгенезиясы көрінеді Бүйрек үсті без аменореясына шалдыккан наукастарға да семіру тән емес. Айқын клиникалык көрініс наукастардың туа біткен бүйрек үсті без қыртысының дисфункциясында байқалады, олар сырткы жыныстык агзалардың патологиясына және туылган кезде жыныстың дұрыс анықталмау салдарынан туындайды.

15 слайд

#16 слайд
Аменореяның жатырлык формасында дене бітіміне және метаболизміне езгерістер тән емес. Наукастардың әйелдік өзгерісі калыпты. Жатырдың туа біткен патологиясында жатыр болмауы мүмкін, кынап сокыр капты көрсетеді. Салдарлык жыныстық даму сипаты калыпты және уақытылы. Гинекологиялык зерттеуде гениталийдің инфантилизмін және сыртқы жыныстык ағзаның аномалиясын анықтау мүмкін.

16 слайд

#17 слайд
●Түрік ершігі мен бас сүйектің рентгенографиясын ●Кіші жамбас астауы ағзасының және калканша бездің эхография ●Қырынды гистероскопияның гистологиялык зерттеуін ●Гистеросальпингографияны ●Лапароскопия ●Миға МРТ ●ФГС, ЛГ, пролактин, ТТГ, Т3, Т4, эстрадиол, прогестерон, ДГЭА және ДГЭА-С, тестостерон, кортизол деңгейін аныктау

17 слайд

#18 слайд
●Гипотиреозды левотироксинмен емдейді ●Гиперпролактинемияны тәулігіне 5-7,5 мг дозада бромокриптин мен емдейді. ●Үлкен емес көлемді пролактиноманы медикаментозды емдейді, егер үлкен көлемді және көру функциясының бұзылысымен жүретін болса, хирургиялық жолмен емделеді. Ісіктер де хирургиялық жолмен емделеді. ●Поликистозды аналық без синдромын емдеу науқастың салмағын азайтудан басталады,содан кейін инсулинге сезімтал-метформин 850 мг (1 табл.) таңертең тамақпен бірге, дозаны 2-3 аптадан кейін тәулігіне 1700 мг-ға дейін арттыру. Емі

18 слайд

#19 слайд
●Дене салмағының әсері жоқ болса гипоталамус кұрылымына әсер ететін табиғи эстрогендермен және гестогендермен байытылған циклді терапияны 3—6 айға тағайындауға болады(дивитрен,дивина,фемостон және т.б.). 5- күннен 15-күн аралығында — эстрадиол (эстрофем, прогинова), этинилэстрадиол (микрофоллин); ал 16-күн мен 26- күн аралығында — прогестерон, дидрогестерон, норэтистерон (норколут). Дене салмағын қалпына келтірген соң кломифенмен циклдің алғашкы күнінен 9-күн аралығында 2—3 ай бойы овуляцияны стимуляциялауға алып келеді. Емі

19 слайд

#20 слайд
●Гипокалориялык диета, емдік дене шынықтыру ●Циклдік дәруменді терапияға етеккірдің алғашқы 1 -күнінен 15-күні аралығында — фолий кышкылы, пиридоксин, ал 16-күнінен 25- күні аралығында аскорбин қышкылы мен Е дәруменін қабылдау Емі

20 слайд

#21 слайд
Дисменорея – бұл етеккір күндері іштің төменгі жағында пайда болатын, психикалық көңіл-күй және алмасу-эндокриндік белгілердің кешенімен бірге жүретін циклды патологиялық үдеріс. Дисменорея

21 слайд

#22 слайд
Ауырлық деңгейі бойынша: -жеңіл; -орташа; -ауыр Сатылар бойынша: -орнына келетін (аурудың белгілері жылдан жылға күшеймейді); -орнына келмейтін (аурудың белгілері әр жылы ұлғаяды). Жіктелуі Этиологиялық фактор бойынша: ●-алғашқы– кіші жамбас органдарында патологиялық өзгерістер жоқ болғанда, овуляция циклі қалыптасқан сәттен бастап туындайды; ●-қайталама қандай да бір гинекологиялық аурулардың клиникалық көріністерімен сипатталады (мысалы, эндометриоз, қабынудан пайда болатын аурулар, жыныс органдары дамуының аномалиясы).

22 слайд

#23 слайд
●Ілкі альгодисменорея жасөспірім кезеңде дене бітімі астеникалык, аса сезімтал, эмоциялық тұраксыз қыздарда менархеден кейін 1—1,5 жылдан соң овуляцияның басталуымен катар жүреді. Ілкі альгодесменореяның көріністері: ●эндогендік опиаттардың (эндорфиндер, энкефалиндер) жеткіліксіз деңгейі; ●лютеинді фазаның жеткіліксіздігі; ●эндометрийдегі тіндік протеолитикалық ферменттер мен жатырдың ●сылынып түскен сілемейлі кабығы фрагментациясы бұзылуының ●функциялык жеткіліксіздігі; ●простогландиндердің артық кұрамы Ішкі жыныстық ағзалардың анатомиялық өзгерістеріне байланыссыз ілкі немесе функциялык және кіші жамбас ағзаларындағы патологиялық процесске негізделген салдарлық альгодисменорея деп бөлінеді.

23 слайд

#24 слайд
Қатты ауырсынуға алып келетін миометрийдің қуатты жиыру белсенділігіне ие стимуляторлар болып табылатын Е, және Ғ2а простогландиндердің жоғары деңгейімен байланыстырады. Тамырлардың жиырылуы және жергілікті ишемия жасуша гипоксиясына, нерв талшықтарын тітіркендіретін аллогенді заттардың шоғырлануына және ауырсыну сезіміне алып келеді. Тіндерде кальций тұздарының жинақталуы ауырсыну сезімін күшейтеді. Өйткені, белсенді кальцийдің босап шығуы жатыр ішілік қысымды, жатырдың жиырылу амплитудасын және жиілігін жоғарылатады.

24 слайд

#25 слайд
Етеккір күндеріндегі немесе оған дейінгі бірнеше күнде толғак тәрізді ауырсынулар кұрсак асты ба...

25 слайд