Аққулар ұйықтағанда поэмасы. Презентация

1 слайд
Мұқағали Мақатаев “Аққулар ұйықтағанда” поэмасы

1 слайд

2 слайд
«Ой шақыру» әдісі Біз Мұқағали ақынды –поэзия патшасы десек, ендеше, поэзия патшалығына сапар шегіп көрейік. Міне, патшалықтың алтын қақпасы ашылды. “Аққулар ұйықтағанда” сарайының кілті өз қолдарыңда. Қазіргі сәттен бастап осы сарайдың сырына үңіліп көрейікші. Іске сәт!

2 слайд

3 слайд
«Аққу» күйі Айгүл Үлкенбаева

3 слайд

4 слайд
«Миға шабуыл» әдісі Аққу қандай құс?

4 слайд

5 слайд
Проблемалық сұрақтар: 1. Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып не? 2. Автор өзі көтерген мәселені қаншалықты аша білген? 3. Ана неге аққуды атпақ болды? Бұл шешімге келу анаға оңайға түсті ме?

5 слайд

6 слайд
-Ақын поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып – ананың балаға деген махаббаты. -Автор өзі көтерген мәселені толығымен ашқан, себебі поэма шын тебіреністен, шын шабыттан, шын күйзелістен, шын сағыныштан туған. -Ана аққуды баласы үшін атты. Бұл шешім анаға оңайға түспеді, ана көп ойланды.

6 слайд

7 слайд
Иә, табиғат ананың бір бөлшегі болған Мұқағали былай дейді. Табиғат Жанымды алсаң, Алшы менің, Бір түйір жерге түскен, тамшың едім. Мұқағали жоғалса қайтер дейсің. Артымда қалсын жерім, Қалсын елім. Мұқағали барлық өлеңін бойындағы сезімнің ағынымен тасқындата жазды. Бүгін біз сөз еткелі отырған шығарма “Аққулар ұйықтағанда» - ғажап поэма. Бір түнде, бір деммен, табиғат пен ақын сезімінің үндесуінен туған дүние. Осы поэма жөнінде Тұманбай Молдағалиев аталарың былай дейді: -Cендерге де, маған да бұл поэма мұң тарту етеді. Бірақ бір бастап оқығаннан кейін тастай алмай соңына дейін бір-ақ оқисың. Бейне бір басқа күй кешесің. Көкірегі ңде ән ұялап, жырмен тербелесің. Көз алдың а Жетімкөлдің ерке аққуы, баласы үшін дүниенің тыныштығын, кереметін бұзып, қасиетке оқ атқан ана бейнесі, ең соңында екі бірдей асылынан-қасиетінен айырылған сорлы, зарлы ана елестеп, сен де “аһ” ұрасың.

7 слайд

8 слайд
Поэмаға мазмұндық жоспар құру 1. “Табиғат” тобы: Тау басына біткен сұлу көл. 2. “Ана” тобы: Ауру бала немесе шарасыз отбасы. 3. “Аққу” тобы: Жылқышы қарт. Шарасыз ана.

8 слайд

9 слайд
Жоспар:   Тақырыбы Басты оқиғалар І.Тау басына біткен сұлу көл 1.Қалай біткен мына көл тау басына? 2. Жетімкөл жетімсірейді. 3. Аққулар айдынына оралмады. ІІ.Ауру бала немесе шарасыз отбасы 1.Жас сәбидің науқасқа шалдығуы. 2. Тәуіп шалдың айтқан ойы. 3. Ананың шешімі. 4. Ұйықтап жатқан аққуды атуы. 5. Жетімкөлден сән кетті ІІІ.Жылқышы қарт. Шарасыз ана. 1.Көзінен жас, көңілінен мұң төгілген зарлы ана. 2.Халық ырымы – «Аққуды атқан оңбайды». 3. Өліп жатқан бала, шарасыз ана. 4. Қасиет. Қасірет. ЭпилогАққулар... Аңыз көп қой олар жайлы.

9 слайд

10 слайд
Тапсырмамен жұмыс 1-тапсырма Поэмадағы сюжеттік оқиғалардың композициялық құрылымына талдау 2-тапсырма Поэманың көркемдік ерекшелігіне талдау жасау 3-тапсырма Шығарма кейіпкерлеріне мінездеме беру

10 слайд

11 слайд
Сюжеті Оқиғалары Оқиғаның басталуы Жетімкөлдің табиғаты. Көл еркесі – сұлу аққулар. Оқиғаның байланысы Ауру бала. Тәуіп шалдың айтқаны. Оқиғаның дамуы Ананың көлге келуі. Оқиғаның шиеленісуі Ананың аққуды атуы. Астан- кестен болған көл беті. Оқиғаның шарықтау шегі Қарт жылқышының әңгімесі. Жалғыз ұлдың өлімі. Оқиғаның шешімі Ананы аққудың киесі ұруы. Аққулардың оралмай кетуі. Поэмадағы сюжеттік оқиғалардың композициялық құрылымына талдау

11 слайд

12 слайд
Теңеу Эпитет Тұрақты тіркес Кейіптеу Метафора Жаңбырдың тамшысын- дай Қатыгез, сұрқай ой, сұм жүрек, ақша бұлт Ошақ қасы, от басы Мөлдіреген «Жетімкөл» көкке қарап, Мөлтілдеген көз жасын тыя алмай тұр. Ақ төсек – аппақ айдын, аққу – бала, өмір – дария 2-тапсырма Поэманың көркемдік ерекшелігіне талдау жасау

12 слайд

13 слайд
3-тапсырма. Шығарма кейіпкерлеріне мінездеме беру Кейіпкерлер Іс – әрекеті, адами қасиеттері Ана Қамқор ана. Балажан, сәбиі үшін аққуды атты. Әке Адал жан, халық дәстүрін берік ұстанады. Тәуіп шал Мейірімсіз, қайырымсыз. Таяз ойлы. Жылқышы қарт Ақылы мол, көргені көп.  

13 слайд

14 слайд
Постер қорғау 1. “Хикая картасы” әдісі: әр эпизодқа байланысты берілген суреттерді ретімен орналастырып жабыстырып, тақырып қою. 2. “Жүзім шоқтары” әдісі (кластер): “Аққулар ұйықтағанда” поэмасы туралы топтастыру. 3. “Киіз үй қаңқасы” әдісі: - керегесіне “Аққулар ұйықтағанда” поэмасы туралы өз ойларын жазу; - уығына поэманың негізгі идеясы; - шаңыраққа поэмадан түйген ойлары.

14 слайд

15 слайд
Эпилог

15 слайд

16 слайд
Жалпы, қазақ халқы ырым, наным-сенімге сенетін халық. Сол себепті қазақ аққуды киелі санайды. Аққуды ежелден қастерлеп, бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, пәктіктің, сұлулықтың белгісі деп ұғады әрі оған ешқашан оқ атпаған. Аққу турасында ел аузында аңыз-әңгімелер көп, тіпті ақын-жазушыларымыз, әнші-сазгерлеріміз де қарап қалмаған. Мәселен, С. Сейфуллиннің «Аққудың айырылуы», Қорқыт баба, Ықылас Дүкенұлының, Н. Тілендиевтің «Аққу» күйлері, Б. Аюхановтың «Аққу биі» - халқымыздың аққуға деген сүйіспеншілігі мен құрметінің дәлелі. Мына бір аңызға сүйенсек: «Ертеде бір адам аққудың киелі екенін білмей оқ атады. Сонда аққудың сыңары өз қосағынсыз өмір сүре алмайтынын дәлелдеп, өзінің басын тасқа ұрып, өзін-өзі өлтіреді. Ал оқ атқан адам арада қанша жыл өтсе де, отбасын құра алмай, еш перзентсіз дүниеден жалғыз өтіпті» дейді. «Аққу - құстың төресі, жалғыз жатып оттамас» деген нақыл сөзден аққу сыңарынсыз өмір сүре алмайтынын көреміз. Аққуды тек қазақ халқы емес, басқа халықтар да дәріптеген. Мысалы: П.И. Чайковскийдің «Аққу көлі» атты шығармасы, сол сияқты Шекспирдің «Венеция көпесі» атты пьесасында аққу сұңқылдап ән салады. Тіпті аспан әлеміндегі шоқжұлдыздардың бірі «Аққу жұлдызы» деп аталады. Өзіміздің салт- дәстүрімізде «Аққу мойын» деп аталатын өрнек те бар. Аққуды атқан адам жамандыққа ұшырайды, өлген аққу жалғаспаған ұрпақты білдіреді. Ал, ананың балаға деген махаббаты бәрінен де күштірек. Бұл жырда пақыр ана өз баласы үшін қасиетке оқ атады. Ананы бұған итермелеген - баласына деген асыл махаббаты. Тәуіптің сөзіне сенген ана, ақыр соңында, перзентінен де айырылып, есі ауып кетеді. Енді, балалар, жырдағы ана әрекетінің дұрыс- бұрыстығын талқыға салмақпыз.

16 слайд

17 слайд
Жасыл қалпақ - Креатив Менде қандай идеялар бар? Қандай баламалы түрлерді ойлап таба аламын? Барлық жаңасын және қызықтысын жазыңыз. Көк қалпақ - шолу Мен не аштым? Тағы не ашылған жоқ? Мен оны қалай аша аламын? Мен барлық қалпақты кие алдым ба? Жалпы түсінігі. Сары қалпақ - Позитив Жағымды тұстары қандай болды? Оның артықшылығы қандай? Маған не ұнайды? Оң тармақтарын жазыңыз. Қызыл қалпақ – Түйсік Менің түйсіктік реакциям қандай? Менің түйсігім маған не дейді. Өз ойларыңды жазыңыз. Қара қалпақ - Жағымсыз Жағымсыз кезеңдерді көрсетіңіз? Қандай проблемалар бар? Маған не ұнамайды? Жағымсыз тармақтарды жазыңыз. Ақ қалпақ - Фактілер Менде қандай ақпарат бар? Маған қандай ақпарат алу қажет? Білетіңізді ғана жазыңыз. (Де Бононың қалпақтары) Ақылдың 6 қалпағы Көк қалпақты барлық топтан кейін кері байланысты алу үшін пайдаланыңыз.

17 слайд

18 слайд
Кері байланыс “5 саусақ” әдісі

18 слайд

19 слайд

19 слайд

20 слайд
Үйге тапсырма: Жеке тапсырма: 1.Поэмадан үзінді жаттау. 2.“Кейіпкерге хат” әдісі бойынша Анаға хат жазу. Топтық тапсырма: 1.Мәтінмен жұмыс.

20 слайд

21 слайд
Мәтіннен үзінділер Ой-түйін ...Асығыстық оларда болмайтұғын, Қомағай көкқұтандар секілденіп, Жалп беріп, жағаға кеп қонбайтұғын. ...Алаңсыз аққуларды атпасын деп, Жатқа да дастарханды жайдым төрге. ...Көл бетінде, Аққулар ұйықтап жатыр жер бетінде. ...Ойнасыншы, ойнасын ерке құстар, Тыныштығын олардың қашырмалық. ...Ию-қию көл маңы, астаң-кестең, Жер айналып, тау құлап, аспан көшкен... Мәтінмен жұмыс

21 слайд

22 слайд
...Аққуға кезенерде ырым жасап, Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба? ...Жасымнан естігенім бар-тын еді, Әйтеуір, аққу атқан оңбайды деп. ...Өліп жатқан ұлына қарасын да, Қалсын ана «Жетімкөл» жағасында, Өлі менен тірінің арасында... ...Тек қана тыныштықта ұйықтайды олар, Шошыса, екінші рет оралмайды.

22 слайд

23 слайд
Күн құшқан айдын көлде жалғыз аққу Қаңқылдап қанатымен сабалап су, Таранып қаранады жан-жағына, Сұлуды тасалама ,көк торғын құс! Құрметті шәкірттерім! Ақын Фариза Оңғарсынова “Мұқағалидай ақыны бар халық – бақытты халық” деген екен. Олай болса, сыршыл ақынның өміршең шығармасымен танысқан сендер сол бақытты халықтың бақытты ұрпағысыңдар!

23 слайд

24 слайд
www.themegallery.com LOGO

24 слайд