ашық сабақ 10 сынып

1 слайд
1. Бұлшықеттің құрылымдық және функционалдық маңызы. 2. Бұлшықеттің физиологиялық қасиетттері. 3. Бұлшықет жиырылуының түрлері. 4. Бұлшықеттің жиырылуы мен босаңсуы туралы қазіргі ілім. 5. Еттің қажуы.

1 слайд

2 слайд
Бұлшықет тінінің түрлері : 1. Көлденең жолақты қаңқа бұлшықеті; 2. Көлденең жолақты жүрек бұлшықеті; 3. Бірыңғай салалы бұлшықет. Қаңқа бұлшықетінің қызметтері: - а дам дене қалпын сақтауға қатысады ; - дененің кеңестікте қозғалысын қамтамасыз етеді; - дене бөліктерінің бір-біріне салыстырмалы түрде қозғалысын қамтамасыз етеді; - жылу көзі болып табылады (жылу реттеуге қатысады).

2 слайд

3 слайд
Бұлшықеттің физиологиялық Бұлшықеттің физиологиялық қасиеттеріқасиеттері 1. Қозғыштық – бұлшықеттің тітіркендіргішке қозып жауап беруі; 2. Өткізгіштік – бұлшықет бойымен қозудың өтуі; 3. Жиырылу – бұл қозу кезінде ұзындығы немесе кернеуінің өзгеруі; 4. Эласти калық (созылғыш, майысқақ) – жиырылудан кейін бұлшықеттің бастапқы пішініне келуі; 5. Автоматия - бұл тіннің сырттан тітіркендірусіз өзінде пайда болатын серпіністер арқылы қозуын айтамыз. 6. Пластикалық – бұл ұзындығы өзгерген пішінін біраз уақытқа дейін сақтау.

3 слайд

4 слайд
Қозуды өткізу жылдамдығы: -көлденең жолақты қаңқа еті – 3,5-14 м/сек; -көлденең жолақты жүрек еті – 0,5- 1м/сек; -бірыңғай салалы еттер і – 0,5мм - 5- 10см/сек.

4 слайд

5 слайд
Бұлшықеттің жиырылу түрлеріБұлшықеттің жиырылу түрлері I . Еттің жиырылуы белгілі бір жағдайға (тәуелділігіне) байланысты: - изометриялық режим; - изотониялық режим. - ауксотониялық режим. II . Сандық жағынан: - бұлшықеттің дара жиырылуы; - жинақы бұлшықет жиырылуы: а)шала жинақталу; б) толық жинақталу. - тетанус (немесе сіреспе): а) тісті тетанус; б) тегіс (жайпақ) тетанус.

5 слайд

6 слайд
Еттің дара жиырылуы (ЕДЖ)Еттің дара жиырылуы (ЕДЖ) ЕДЖ – жеке импульс әсері нәтижесінде пайда болады. 1. Латенттік (жасырын) кезеңі – 0,01 сек ; 2. Жиырылу кезеңі – 0,05 сек; 3. Босаңсу кезеңі – 0,05- 0,06 сек.

6 слайд

7 слайд
ТетанусТетанус – бұл жиі – бұл жиі тітіркендіргішке тітіркендіргішке бұлшықеттің ұзақ және күштірек бұлшықеттің ұзақ және күштірек жиырылып жауап беруіжиырылып жауап беруі .. I . Тісті тетанус төменгі жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады ( 10 – 20 Гц). II . Тегіс тетанус жоғары жиілікті тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады ( ↑ 20 Гц).

7 слайд

8 слайд
Жинақталу тұрлеріЖинақталу тұрлері  Толық  Шала 8

8 слайд

9 слайд
Тітіркендіргіш жиілігінің оптимумы мен Тітіркендіргіш жиілігінің оптимумы мен пессимумы (Н.В. Введенский)пессимумы (Н.В. Введенский)

9 слайд

10 слайд
Оптимум – бұл ең жоғары тетанусты тудыратын тітіркендіргіш жиілігін (оптималды) айтамыз. Пессимум – бұл төмен тетанус тудыратын ең жиі тітіркендіргішті айтамыз.

10 слайд

11 слайд
Саркомер құрылымыСаркомер құрылымы

11 слайд

12 слайд
Миозин жіпшелерімен оның көлденең Миозин жіпшелерімен оның көлденең көпіршелерікөпіршелері

12 слайд

13 слайд
Актин жіпшелеріАктин жіпшелері

13 слайд

14 слайд
Электромеханикалық ұласу Электромеханикалық ұласу кескінікескіні

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Бұлшықеттің жиырылу механизміБұлшықеттің жиырылу механизмі Тітіркендіру → Әрекет потенциалының пайда болуы → Оның жасуша мембранасы мен талшықтардың көлденең түтікшелері бойымен өтуі → С аркоплазма ретикулум цистерналарынан Са 2+ иондарының босап шығуы және олардың миофибриллдерге енуі → Са 2+ ионының тропонинмен байланысы → Тропомиозиннің деформациясы→ Көлденең көпіршелердің белсенді актин орталықтарымен байланысы→ Актин жіпшелерінің жылжыуы, яғни миофибриллдер қысқарады→ Кальций насосының белсенуі → С аркоплазмадағы бос Са 2+ иондарының концентрациясының төмендеуі → Көлденең көпіршелердің босауы→ М иофибриллдердің босаңсуы.

17 слайд

18 слайд
Қажу – бұл жасушалар мен мүшелердің немесе тұтас организмнің уақытша қызметінің төмендеуі. Демалыстан кейін қызметі қалыпына келеді. «Белсенді демалыс» туралы түсінікті И.М. Сеченов енгізген.

18 слайд

19 слайд
Сұрақтар?????????Сұрақтар?????????

19 слайд

20 слайд

20 слайд

21 слайд
Тест 1.Функционалды бірлігі бұлшықет талшығы болып табылатын бұлшықеттің түрі. көлденең жолақты және біріңғай салалы көлденең жолақты және жүрек бұлшықеті қаңқа және жүрек бұлшықеті 2.Салыстырмалы түрде ұсақ бұлшықет жасушаларынан – миоциттерден тұратын және ішкі мүшелер қуысын астарлап жататын бұлшықет: миофибриллдер сарколемма сіңірлер 3.Жасуша мембраналары арасындағы жүйке импульстерінің тез өткізгіштігін жүзеге асыратын бұлшықеттер: көлденең жолақты бұлшық еттер жүрек бұлшық еттері қаңқа бұлшық еттері

21 слайд

22 слайд
4.Мына мүшелердің қайсысы біріңғай салалы бұлшықеттен тұрмайды? Бүйрек Бауыр Ішек Жүрек 5.Мұндай бұлшықеттер адам қалауы бойынша ерікті жиырылуға қабілетті және қаңқамен бірге тірек-қимыл жүйесін құрайды. Жүрек бұлшық еттері Қаңқа бұлшық еттері Біріңғай салалы бұлшық ет Ішек бұлшықеті

22 слайд