Ашық сабақ Темперамент 2-курс

1 слайд
Психологиялық ахуалды реттеуге арналған жаттығу 1.Мен бүгін өте әдемімін 2.Менің көңіл – күйім көтеріңкі 3.Мен бүгінгі сабақты сәтті өткіземін және қажетті мәліметтермен білімдік қорымды толықтырамын

2 слайд
Сөзжұмбақ 1 Т Ә Ж І Р И Б Е Л І К 2 Н Е Й Р О Н 3 Ә Ң Г І М Е Л Е С У 4 Г И П Н О З 5 Р Е Ф Л Е К С 6 Д Е К А Р Т 7 Д А Ғ Д Ы 8 И М П У Л Ь С 9 И Н Т Е Л Л Е К Т 10 А Ф Ф Е Р Е Н Т Т І К 11 С О Ц И О М Е Т Р И Я

3 слайд

4 слайд
«Тұлғаны жан-жақты тәрбиелеу үшін, оны жан-жақты білу керек!» Д.Ушинский

5 слайд
ЖОСПАР: 1.Темперамент туралы түсінік. 2.Темпераменттің типтері жалпы сипаттама 3.Темпераменттің типтері туралы ғалымдардың ой - пікірлері

6 слайд
1 «Білу»К Ө Р І Н У Б Е Л Г І Л Е Р І қимыл-қозғалысынанадамдардың эмоциялық қозғалыштығынан жалпы белсенділігінен Темперамент

7 слайд
2 Түсіну 1.Мына сурет арқылы сіздердің реакцияларыңызды байқап өзімізді ең алдымен байқап көрелік:

8 слайд
Тапсырманың нәтижесі Егер сіз № 1 суреттегідей реакцияны таңдасаңыз, онда сіз бұл жағдайда сангвиник темпераментін көрсеттіңіз. Егер сіз № 2 суреттегідей реакцияны таңдасаңыз, онда сіз бұл жағдайда сіз меланхолик типін танытып тұрсыз. Егер сіз № 3 суреттегідей реакцияны таңдасаңыз, онда сіз холерик темпераментін көрсетіп тұрсыз. Егер сіз № 4 суреттегідей реакцияны таңдасаңыз, онда сіз флегматик типін көрсетіп тұрсыз

9 слайд
ТемпераментХолерик Флегматик Сангвиник Меланхолик

10 слайд
Холерик Бұл темперамент өкілі тездігімен, шапшаңдығымен, ұстамсыздығымен, тым қозғалғыштығымен ерекшеленеді. Оларда психикалық процестер шапшаң өтеді. Күйгелектік сондай адамдарға тән. Ол жұмыс істеуге жақсы қарқынмен кірісіп, күші таусылғанда оны тастап кете береді. Адамдармен қарым- қатынаста тынымсыз, агрессивті, шамданғыш болып келеді. Сондықтан холерик болған жерде ұрыстар жиі болады. Холерик темпераментінің жағымды жағы - энергия, белсенділік, құштарлық, инициативтік. Жағымсыз жағы - ұстамсыздығы, қаталдық, қатаңдық, шамдану, ыза. Мысалы, кіші холерик оқушыдан талпыныс пен құштарлық ерекше көзге түседі. Тіпті партада мұғалімді тыңдап отырған холерикті анық мимика мен энергетикалық белгілер арқылы ажыратуға болады. Тақтада жауап бергенде, кіші оқушы бір аяқтан екіншісіне ауыстырып тұрады, өте жылдам жауап береді.

11 слайд
Флегматик Бұл типтің өкілі баяу, байсалды, асықпайды. Істі ойланып, төзімділікпен істейді. Жинақылықты, қалыпты жағдайды ұнатады. Өзгерістерді ұнатпайды. Бастаған ісін аяғына дейін жеткізеді. Психикалық процестер флегматикте баяу жүреді. Бұл баяулық оған оқу жолында кедергі келтіреді, ең кедергі келтіретін жері: тез есте сақтау, тез ойланып жауап беру. Кейде флегматиктер жамандықты есте сақтап қалады және ұзақ мерзімге. Адамдармен қарым-қатынаста флегматик бірқалыпты, байыпты, керек жерде тіл табысады, ал орынсыз сөйлемейді. Көңіл- күйі тұрақты. Олардың байыптылығы мен байсалдылығы өмірге деген көзқарасынан да көрінеді. Флегматикті ызаландыру немесе эмоционалды әрекет жасау оңай емес, ол ұрыс- керістен аулақ жүреді, оны әртүрлі қиыншылықтар тепе-теңдігінен шығармайды. Флегматикті дұрыс тәрбиелегенде іскерлікті, талапшылдықты орнатуға болады. Бірақ жағымсыз жағдайларда оларда әлсіздік, жалқаулық пайда болады.

12 слайд
Сангвиник Бұл тип өкілі- еті тірі, қабілетті, қозғалғыш оқушы. Ондай оқушы ақкөңіл және қызу, жеңіл мінезді, ренжігенде тез қайтып кетеді, сәтсіздігін жеңіл өткізеді. Коллектив арасында жүргенді ұнатады, басқа оқушылармен тез тіл табысады. Қысылып-қымтырылмайды, кісіге қайырымды. Сангвиниктерді оқу үрдісінде бақылаған жақсы, яғни оқу үстінде олар қасиеттерін айқын көрсетеді. Егер оқу материалы қызықты және жас ерекшелініне сай болса, онда кіші оқушы жаңа берілген материалды тез қабылдайды, жеңіл есте сақтайды. Ал егер материал қызықсыз және оны оқу үшін көп уақыт қажет болса, онда оқушы оны есте ұзақ уақытқа сақтай алмайды. Сангвиниктерді дұрыс тәрбиелегенде, оны жоғары дәрежеде жетілген бірлік және қайырымдылық сезімі оқуға деген белсенділігі ерекшелендіріп тұрады. Жағымсыз жағдайларда, жүйелілік пен бірізділік жоқ кезде, сангвиникте жеңілтектік, бейбастық, шашыраңқылық байқалады

13 слайд
Меланхолик Бұл темперамент өкілінде психикалық процестер өте баяу жүреді. Қатты тітіркендіргіштерге жауап бере алмайды, ұзақ және қатты күш түсірсе, олар жұмыс істей алмайды. Олар өте тез шаршайды. Бірақ қалыпты қоршаған ортада, мысалы, үйде ондай балалар өздерін жақсы ұстап, іс-әрекеттерді жақсы орындайды. Эмоциялары баяу туады, бірақ тереңдігімен және күштілігімен ерекшеленеді. Олар өте сезімтал, реніштерін іште сақтап, оларды көп ойлай береді, бірақ сондай қиыншылықтар бар екенін ешкімге көрсетпейді. Меланхоликтер тұйық, таныс емес адамдармен сөйлеспейді, жаңа ортада қатты қысылады. Жағымсыз жағдайларда ауруға айналған осалдық, қысылу, көңілсіздік, пессимизм пайда болады.

14 слайд
Бейне көрсету, жалпы талдау жүргізу.

15 слайд

16 слайд
3 Талдау Топтық тапсырма Әр топқа әр ғалымдардың темперамент туралы және оның типтерін бөлуі жайлы мәтін беріледі. Сол мәтінді түсініп оқып, постер құрып шығыру ватманға. Қорғау әр топ жеке.

17 слайд
* Ежелгі Греция ғалымы, дәрігер Гиппократ Төрт түрлі сұйықтықтың араласуының пропорциясын грекше “красис” деп атаған, ал латын тілінде бұл терминді темпераментум деп атап кеткен. Темпераменттер төрт түрлі сұйықтық заттарға байланысты: денені жылытатын – қан , салқындататын – шырын , құрғататын – бауырдағы өт және оған дымқылдық беретін қара өт (талақ). Организмде қанның пропорциясы артық болса, ол сангвиникалық (лат. “сангиус” – қан), ал шырын басым болса (гр. “флегма” – шырын) флегматик темпераменті деп, ал организмде қара өт басым болса меланхолик (гр. “мелайне – холе” – қара өт), сары өт басым болса, холерик (гр. “холе” – өт) темпераменті деп те аталды.

18 слайд
И.П.Павлов бойынша адамның жүйке жүйесінің типтері Сангвиник -Ширақ -Жүйке жүйесі күшті -Қозуы мен тежелуі тең -Қозғалғыш адам Флегматик -Жүйке жүйесі күшті -Қозғалысы баяу -Қозуы мен тежелуі тең Холерик -Ұстамсыз -Жүйке жүйесі күшті Меланхолик -Жүйке жүйесі әлсіз

19 слайд
* Темпераменттің конституционалдық негізін салғандар : Э.Кречмер, У.Шелдон. Бұл теорияға сәйкес адамдардың темпераменті дене бітіміндегі айырмашылықтармен анықталады. Осыған байланысты дене бітімінің төрт типін Э.Кречмер ажыратты.

20 слайд
4 Қолдану Практикалық тапсырмалар: 1-топ Тапсырма №1 . Көп нүктенің орнын тиісті сөздермен толтыр. 2-топ   Тапсырма №2 . Кесте толтыру 3-топ Сәйкестігін тап

21 слайд
Тапсырма №1. Көп нүктенің орнын тиісті сөздермен толтыр. 1)Темперамент- жүйке жүйесінің ........ қасиеттеріннен туындайтын ......... өзгешелеіктерінің бірі. 2)Ол- адамдардың эмоциялық ........, ..... жақсы байқалады 3)Темперамент жөніндегі физиологиялық негіздерін ғылыми дәйектерінде академик .................. бастау алды, ол темперамент ........... типптері деген 4 типін: ..., ..., ..., ... бөліп көрсетті. 4) Ол .....(1921).....жылы өзінің .....( « Тән құрылысы және мінез » )..... атты белгілі еңбегінде темперамент адамның тән құрлысының белгілі психологиялық ерекшеліктерімен байланысты болатындығын дәлелдеді. 5) Ежелгі Грецияның белгілі ғалымы, дәрігер .....(Гиппократтың)...... еңбектерінде бұл жөнінде біраз пікірлер айтылған оның ойынша, әр түрлі сұйық заттарға байланысты болмақ. Олар; денені жылытып тұратын-.....(қан)....., салқындататын- .....(шырын)...., құрғататын – бауырдағы .....(сары өт)..... және оған дымқылдық беретін .........(қара өт).......

22 слайд
Тапсырма №1. Көп нүктенің орнын тиісті сөздермен толтыр. 1)Темперамент- жүйке жүйесінің ..( тума).. қасиеттеріннен туындайтын ..( адамның жеке).. өзгешелеіктерінің бірі. 2)Ол- адамдардың эмоциялық ..( қозғалыштығынан., қимыл- қозғалысынан., жалпы белсенділігінен).. жақсы байқалады 3)Темперамент жөніндегі физиологиялық негіздерін ғылыми дәйектерінде академик ..( И.П Павловтың еңбектерінен) бастау алды, ол темперамент ..(жүйке жүйесінің) типптері деген 4 типін: .қан, .шырыш, .сары өт, .қара өт. бөліп көрсетті. 4) Ол .(1921)..жылы өзінің ..( « Тән құрылысы және мінез » ).. атты белгілі еңбегінде темперамент адамның тән құрлысының белгілі психологиялық ерекшеліктерімен байланысты болатындығын дәлелдеді. 5) Ежелгі Грецияның белгілі ғалымы, дәрігер ..(Гиппократтың).. еңбектерінде бұл жөнінде біраз пікірлер айтылған оның ойынша, әр түрлі сұйық заттарға байланысты болмақ. Олар; денені жылытып тұратын-..(қан)., салқындататын-.(шырын)., құрғататын – бауырдағы .. (сары өт).. және оған дымқылдық беретін ..(қара өт).

23 слайд
Тапсырма №2 . Кесте толтыру Темперамент типтері Жағымды сапалар Жағымсыз сапалар Сангвиник ? жүйелілік пен бірізділік жоқ кезде, сангвиникте жеңілтектік, бейбастық, шашыраңқылық Холерик энергия, белсенділік, құштарлық, инициативтік. ? Флегматик ? ? Меланхолик Эмоциялары баяу туады, бірақ тереңдігімен және күштілігімен ?

24 слайд
Темперамент типтері Жағымды сапалар Жағымсыз сапалар Сангвиник жоғары дәрежеде жетілген бірлік және қайырымдылық сезімі оқуға деген белсенділігі жүйелілік пен бірізділік жоқ кезде, сангвиникте жеңілтектік, бейбастық, шашыраңқылық Холерик энергия, белсенділік, құштарлық, инициативтік. ұстамсыздығы, қаталдық, қатаңдық, шамдану, ыза. Флегматик іскерлікті, талапшылдықты орнатушы әлсіздік, жалқаулық пайда болады. Меланхолик Эмоциялары баяу туады, бірақ тереңдігімен және күштілігімен ауруға айналған осалдық, қысылу, көңілсіздік, пессимизм

25 слайд
1. Самал 2-сынып оқушысы. Ойында белсенді, көбіне әскери ойындарды ойнағанды ұнатады. Өте қозғалғыш. Елгезек. Тіл алғыш. Жан-жағына жалтақтап отырады. Қолы тыным таппайды.Түрлі әсерлерге тез беріледі. Сөзінде селқостық бар. 2. Жібек 1-сынып оқушысы. Өте сезімтал, әсерленгіш,сәл нәрсеге қиналып, көзіне жас алып жылайды. Бірде ол сөмексінен кітабы табылмағанына да жылады.Тез өкпелегіш, өкпесін көпке сақтайды. Балалар арсында енжар. 3. Айбек 4-сынып оқушысы. Өте қозғалғыш, әуесқой, бәрін біліп алуға тырысады. Ақыл-ой әрекеті белсенді жүріп отырады. Мұғалімге сұрақ көп қояды. Тәрбиелеуге оңтайлы, өмірге икемді. 4. Олжас 3-сынып оқушысы. Сабақта тыныш отырады, жанындағы балаларды мазаламайды. Мәселені төз шешуге асықпайды, дауыс екпіні баяу. Өте ұстамды, кез-келген нәрсеге сезімін білдірмейді. Сангвиник Холерик Флегматик МеланхоликТапсырма №3 «Сәйкесін тап»

26 слайд
1. Самал 2-сынып оқушысы. Ойында белсенді, көбіне әскери ойындарды ойнағанды ұнатады. Өте қозғалғыш. Елгезек. Тіл алғыш. Жан-жағына жалтақтап отырады. Қолы тыным таппайды.Түрлі әсерлерге тез беріледі. Сөзінде селқостық бар. 2. Жібек 1-сынып оқушысы. Өте сезімтал, әсерленгіш,сәл нәрсеге қиналып, көзіне жас алып жылайды. Бірде ол сөмексінен кітабы табылмағанына да жылады.Тез өкпелегіш, өкпесін көпке сақтайды. Балалар арсында енжар. 3. Айбек 4-сынып оқушысы. Өте қозғалғыш, әуесқой, бәрін біліп алуға тырысады. Ақыл-ой әрекеті белсенді жүріп отырады. Мұғалімге сұрақ көп қояды. Тәрбиелеуге оңтайлы, өмірге икемді. 4. Олжас 3-сынып оқушысы. Сабақта тыныш отырады, жанындағы балаларды мазаламайды. Мәселені төз шешуге асықпайды, дауыс екпіні баяу. Өте ұстамды, кез-келген нәрсеге сезімін білдірмейді. Сангвиник Холерик Флегматик МеланхоликТапсырма №3 «Сәйкесін тап»

27 слайд
5 Жинақтау Темперамент анықтау тесті. Сенің жақсы көретін ансамбілің немесе тобың МұзАрт т.б. концерт қойып келді. Сен зорға дегенде билет алдың. Концерт көруге келдің. Сәл кешігіп қалдың. Концерт басталып кетті. Есік жабық. Клубтың іші лыққа толы. Әйнек есіктен іші көрініп тұр. Сығылысқан адам, Контролер есіктің ішін іліп алып тұр. Сен не істер едің?.   А) Бар күшіммен есікті ұрып, « Аш » деп айқайлап, есікті теуіп, билетті көрсетіп айқай шу шығарамын. Б) Қайтсем де, есікті аштырып алу жолдарын іздестіремін. Контролерға жабық тұрған есіктен жылы-жылы сөздер айтып, т.с.с В) Іштей өзімнен-өзім қатты ашуланып « Мен сондай жолы болмайтын бір құрған адаммын, құдай-ай » т.с.с Өзімді-өзім кінәләп кетіп қаламын. Г) Жарайды, бұл жолы болмаса келесі жолы деп кетіп қаламын.

28 слайд
5 Жинақтау Темперамент анықтау тесті. Сенің жақсы көретін ансамбілің немесе тобың МұзАрт т.б. концерт қойып келді. Сен зорға дегенде билет алдың. Концерт көруге келдің. Сәл кешігіп қалдың. Концерт басталып кетті. Есік жабық. Клубтың іші лыққа толы. Әйнек есіктен іші көрініп тұр. Сығылысқан адам, Контролер есіктің ішін іліп алып тұр. Сен не істер едің?.   А) Бар күшіммен есікті ұрып, « Аш » деп айқайлап, есікті теуіп, билетті көрсетіп айқай шу шығарамын. (ХОЛЕРИК)   Б) Қайтсем де, есікті аштырып алу жолдарын іздестіремін. Контролерға жабық тұрған есіктен жылы-жылы сөздер айтып, т.с.с (САНГВИНИК)   В) Іштей өзімнен-өзім қатты ашуланып « Мен сондай жолы болмайтын бір құрған адаммын, құдай-ай » т.с.с Өзімді-өзім кінәләп кетіп қаламын.(МЕЛАНХОЛИК)   Г) Жарайды, бұл жолы болмаса келесі жолы д...