Биологиялық қару

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Сабақтың тақырыбы: Биологиялық қаруБиологиялық қару Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаты: Оқушыларды биологиялық қарулар- Оқушыларды биологиялық қарулар- түрлерімен және негізгі қасиеттерімен таныстыру.түрлерімен және негізгі қасиеттерімен таныстыру. Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, интернет материалдары Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі амандасу, түгендеу, оқушылардың сырт көрінісін тексеру. ә) Өтілген тақырыпты сұрау кезеңі -Химиялық қаруға анықтама беріңдер? -ҰУХЗ-дың ұрыстық жағдайларының түрін атаңдар? Химиялық қаруды жеткізудің қандай тәсілдері бар? б) Негізгі бөлім Биологиялық құралдардың түрлері және негізгі қасиеттері. Адамның жұқпалы ауруларының сипаттамасы. Биологиялық қару (БҚ) – биологиялық заттармен жарақталған, жеткізу құралдары бар арнайы оқ-дәрілер мен ұрыс аспаптары. Ол қарсыластың тірі күшін, жан-жануарларды, ауыл шаруашылығы дақылдарын зақымдауға, кей жағдайда қару-жарақты, әскери техника мен жабдықтау материалдарын бүлдіру үшін қолданылады. Биологиялық қаруды қолданып ұрыс әрекеттерін жүргізуді биологиялық соғыс дейді.

1 слайд

2 слайд
Биологиялық қарудың зақымдау әрекеті бірінші кезекте Биологиялық қарудың зақымдау әрекеті бірінші кезекте патогендік микробтар мен олардың улы өнімдерінің аурупатогендік микробтар мен олардың улы өнімдерінің ауру тудырғыш қасиетін қолдануға негізделген.Адам(жануартудырғыш қасиетін қолдануға негізделген.Адам(жануар лар)ағзасына аз түссе де, ауру тудырушы микробтар менлар)ағзасына аз түссе де, ауру тудырушы микробтар мен олардың улы өнімдері өте ауыр жұқпалы аурулар тарата-олардың улы өнімдері өте ауыр жұқпалы аурулар тарата- ды; оны дер кезінде емдемесе өлім қаупін тудырадыды; оны дер кезінде емдемесе өлім қаупін тудырады немесе зақымдалушыны ұзақ уақыт жарамсыз етеді.немесе зақымдалушыны ұзақ уақыт жарамсыз етеді. Биологиялық қарудың зақымдаушы әрекеті бірден көрін-Биологиялық қарудың зақымдаушы әрекеті бірден көрін- бейді,ол ағзаға түскен микробтар мен токсиндердің түрібейді,ол ағзаға түскен микробтар мен токсиндердің түрі мен санына және ағзаның күйіне байланысты.Инкубация-мен санына және ағзаның күйіне байланысты.Инкубация- лық кезең 2-5 күнге созылады. лық кезең 2-5 күнге созылады. Биологиялық қарудың зақымдаушы әрекеттерінің негізінБиологиялық қарудың зақымдаушы әрекеттерінің негізін биологиялық құралдар құрайды,оларға ұрыста қолданубиологиялық құралдар құрайды,оларға ұрыста қолдану үшін арнайы реттелген биологиялық агенттер жатады.үшін арнайы реттелген биологиялық агенттер жатады. Олар адамдардың немесе жануарлардың (өсімдіктер) Олар адамдардың немесе жануарлардың (өсімдіктер) ағзасына еніп кеткен жағдайда ауыр жұқпалы аурулардыағзасына еніп кеткен жағдайда ауыр жұқпалы ауруларды

2 слайд

3 слайд
(улануды) тудыруға қабілетті.Оларға жататындар: ауру (улануды) тудыруға қабілетті.Оларға жататындар: ауру тудырушы микробтар мен вирустардың жеке түрлері.тудырушы микробтар мен вирустардың жеке түрлері. Патогендік микроорганизмдерПатогендік микроорганизмдер -жұқпалы ауруларды-жұқпалы ауруларды Қоздырушы-көлемі өте кішкентай,түсі,дәмі,иісі жоқ,сондық-Қоздырушы-көлемі өте кішкентай,түсі,дәмі,иісі жоқ,сондық- тан адамның сезім мүшесі арқылы анықталмайды.Көлемітан адамның сезім мүшесі арқылы анықталмайды.Көлемі құрылысы және биологиялық қасиеттеріне байланыстықұрылысы және биологиялық қасиеттеріне байланысты олар олар вирустардан вирустардан басқа басқа бактерия,риккетсия, және бактерия,риккетсия, және саңырауқұлақтар саңырауқұлақтар класына бөлінеді.класына бөлінеді. БактерияларБактериялар -формалары-формалары мен мөлшерлері әр түрлімен мөлшерлері әр түрлі дара шаршылы микро-дара шаршылы микро- организмдер.Олардыңорганизмдер.Олардың мөлшері 0,5-тен 8-10мкм-мөлшері 0,5-тен 8-10мкм- ға дейін болуы мүмкін.ға дейін болуы мүмкін. Тікелей күн сәулесімен дезинфекциялау заттары және Тікелей күн сәулесімен дезинфекциялау заттары және Жоғары температура (Жоғары температура ( +60 градустан жоғары) әсерінен +60 градустан жоғары) әсерінен

3 слайд

4 слайд
олар тез өліп қалады; төмен температураға төзімді жәнеолар тез өліп қалады; төмен температураға төзімді және -25 градусқа дейін мұздауды еркін көтереді.-25 градусқа дейін мұздауды еркін көтереді. Бактерия түріндегі микроорганизмдердің өзгеше тобы-Бактерия түріндегі микроорганизмдердің өзгеше тобы- риккетсиялар болып табылады. риккетсиялар болып табылады. Бұл көлемі үлкен емес 0,4-тен 1 мкм-Бұл көлемі үлкен емес 0,4-тен 1 мкм- ға дейінгі таяқша клеткалар,олар текға дейінгі таяқша клеткалар,олар тек тірі тіндер клеткаларының ішінде ғанатірі тіндер клеткаларының ішінде ғана көлденең бинарды бөліктерменкөлденең бинарды бөліктермен көбейеді.Олар ұрық жасамайды,бірақкөбейеді.Олар ұрық жасамайды,бірақ кебуге,мұздауға,жоғары температураға (кебуге,мұздауға,жоғары температураға ( +56 +56 градусқаградусқа дейін) әсеріне төзімді.дейін) әсеріне төзімді. Риккетсия адамда мынадай ауруларды туғызады: бөртпеРиккетсия адамда мынадай ауруларды туғызады: бөртпе сүзек,Ку-безгегі және т.бсүзек,Ку-безгегі және т.б

4 слайд

5 слайд
Бөртпе сүзекБөртпе сүзек

5 слайд

6 слайд
Ку-безгегі Ку-безгегі Саңырауқұлақтар-дараСаңырауқұлақтар-дара немесе көп клеткалынемесе көп клеткалы өсімдіктен пайда болатынөсімдіктен пайда болатын микроорганизмдер,олармикроорганизмдер,олар бактериядан,мейлінше,күрделібактериядан,мейлінше,күрделі құрылысымен және тұқымын көбейтуқұрылысымен және тұқымын көбейту тәсілімен ерекшеленеді.Саңырауқұлақ-тәсілімен ерекшеленеді.Саңырауқұлақ- тың ұрығы кебуге,күн сәулесі мен дезинтың ұрығы кебуге,күн сәулесі мен дезин -фекциялық заттардың әсеріне төзімді. -фекциялық заттардың әсеріне төзімді. Патогендік саңырауқұлақтардан жұққан аурулар адамныңПатогендік саңырауқұлақтардан жұққан аурулар адамның ішкі органдарын зақымдайды және ауыр немесе ұзақішкі органдарын зақымдайды және ауыр немесе ұзақ болып келеді.Олардың ішінде жұқпалы болып келеді.Олардың ішінде жұқпалы аурулар бар:кокцидиоидомикоз,аурулар бар:кокцидиоидомикоз, гистоплазмоз және басқалар гистоплазмоз және басқалар

6 слайд

7 слайд
ВирустарВирустар -тұқым беруге және дамуға -тұқым беруге және дамуға қабілетті клеткалы құрылымы жоқ қабілетті клеткалы құрылымы жоқ биологиялық агенттердің ең үлкен тобы.биологиялық агенттердің ең үлкен тобы. Вирустардың көбі сыртқы ортадағы түрлі Вирустардың көбі сыртқы ортадағы түрлі факторларға:құрғаққа,күн сәулесіне,факторларға:құрғаққа,күн сәулесіне, сондай-ақ сондай-ақ +60 +60 градустанградустан жоғарыжоғары температура мен дезинфекциялау температура мен дезинфекциялау құралдарының (формалин,хлорамин және т.б) әсерінеқұралдарының (формалин,хлорамин және т.б) әсеріне тұрақсыз.Патогендік вирустар көптеген ауыр және қауіптітұрақсыз.Патогендік вирустар көптеген ауыр және қауіпті аурулардың себебі болып табылады:шешек,аусыл,тропи-аурулардың себебі болып табылады:шешек,аусыл,тропи- калық безгек және басқалар.калық безгек және басқалар. Жануарларды зақымдау үшінЖануарларды зақымдау үшін биологиялық құралдар биологиялық құралдар ретінде жануарлар мен адамдарға тең дәрежеде қауіптіретінде жануарлар мен адамдарға тең дәрежеде қауіпті аурулар (түйнеме,аусыл безгек және т.б),жануарлардыаурулар (түйнеме,аусыл безгек және т.б),жануарларды зақымдайтын (ірі қара,шошқа обасы және т.б)зақымдайтын (ірі қара,шошқа обасы және т.б)

7 слайд

8 слайд
қоздырушыларын пайдалануы мүмкін.қоздырушыларын пайдалануы мүмкін. Аусыл Оба ауруыАусыл Оба ауруы Ауыл шаруашылығы дақылдарын зақымдау үшін бидай-Ауыл шаруашылығы дақылдарын зақымдау үшін бидай- дың сызықтық сабақ таты,күріштің пирикуляриозасы,картоп-дың сызықтық сабақ таты,күріштің пирикуляриозасы,картоп- тың фитофторозасы және басқа мәдени өсімдіктер,бактериятың фитофторозасы және басқа мәдени өсімдіктер,бактерия -лық,вирустық және саңырауқұлақ ауруларын қоздырушы--лық,вирустық және саңырауқұлақ ауруларын қоздырушы- лар қолданыладылар қолданылады

8 слайд

9 слайд
күріштің пирикуляриозасы күріштің пирикуляриозасы картоптың фитофторозасыкартоптың фитофторозасы

9 слайд

10 слайд
Азық-түлік,мұнай өнімдерінің қорларын,кейбір әскериАзық-түлік,мұнай өнімдерінің қорларын,кейбір әскери мүлік,қару-жарақ,оптикалық аспаптар,электрондық жәнемүлік,қару-жарақ,оптикалық аспаптар,электрондық және басқа да жабдықтар түрлерін бүлдіру үшін белгілі жағдай-басқа да жабдықтар түрлерін бүлдіру үшін белгілі жағдай- да саңырауқұлақтар мен бактериялар пайдаланылуыда саңырауқұлақтар мен бактериялар пайдаланылуы мүмкін.Олар,мысалы,мұнай өнімдерінің тез ыдырауын,мүмкін.Олар,мысалы,мұнай өнімдерінің тез ыдырауын, әскери техника мен қару-жарақтың күрделі оптикалық әскери техника мен қару-жарақтың күрделі оптикалық және электрондық жабдықтарының мезгілсіз істен шығуынжәне электрондық жабдықтарының мезгілсіз істен шығуын немесе бұзылуын,металл өнімдерінің шұғыл таттануын,немесе бұзылуын,металл өнімдерінің шұғыл таттануын, электр жүйелерінің біріккен жерлерінің тотығуын туғызады.электр жүйелерінің біріккен жерлерінің тотығуын туғызады. Жаңа сабақты бекіту.Жаңа сабақты бекіту. Биологиялық қаруға анықтама беріңіздер.Биологиялық қаруға анықтама беріңіздер. Биологиялық қарудың зақымдаушы әрекеті неге негізделген?Биологиялық қарудың зақымдаушы әрекеті неге негізделген? Биологиялық құралдардың түрлері мен негізгі қасиеттері туралы не Биологиялық құралдардың түрлері мен негізгі қасиеттері туралы не білесіңдер?білесіңдер? Сабақты қорытындылау.Сабақты қорытындылау. Оқушыларды бағалау,үйге тапсырма беру.Оқушыларды бағалау,үйге тапсырма беру. Үйге тапсырма Үйге тапсырма §§ 5 258-268 беттер5 258-268 беттер

10 слайд

11 слайд
рахмет

11 слайд