Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс
Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс

#1 слайд
Біле бер қанша білсең –тағы тіле,
Жетерсің мақсатыңа біле , біле .
Ж. Баласағұн.
1 слайд
Біле бер қанша білсең –тағы тіле, Жетерсің мақсатыңа біле , біле . Ж. Баласағұн.
#2 слайд
Топқа бөлінеміз
«Жылдамдық», «Орын ауыстыру»,
«Уақыт»
2 слайд
Топқа бөлінеміз «Жылдамдық», «Орын ауыстыру», «Уақыт»
#3 слайд
«Қас қағым сәт»
Сұрақтарға жауап береміз. Әр топ мүшесі жауап бергенде көрші топ
тексеріп, бағалап отырады.
1. Механикалық қозғалыс дегеніміз не?
2. Қозғалыс траекториясы дегеніміз не?
3. Жүрілген жол дегеніміз не? Белгіленуі , өлшем бірлігі.
4. Орын ауыстыру дегеніміз не?
5. Қандай жағдайда жүрілген жол мен орын ауыстыру сәйкес келеді?
3 слайд
«Қас қағым сәт» Сұрақтарға жауап береміз. Әр топ мүшесі жауап бергенде көрші топ тексеріп, бағалап отырады. 1. Механикалық қозғалыс дегеніміз не? 2. Қозғалыс траекториясы дегеніміз не? 3. Жүрілген жол дегеніміз не? Белгіленуі , өлшем бірлігі. 4. Орын ауыстыру дегеніміз не? 5. Қандай жағдайда жүрілген жол мен орын ауыстыру сәйкес келеді?
#4 слайд
Түзусызықты бірқалыпты
қозғалыс дегеніміз не?
Тең уақыт аралығында
бірдей орын
ауыстыратын қозғалыс
бірқалыпты
түзусызықты қозғалыс
деп аталады.
4 слайд
Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс дегеніміз не? Тең уақыт аралығында бірдей орын ауыстыратын қозғалыс бірқалыпты түзусызықты қозғалыс деп аталады.
#5 слайд
Ұлудың, спортшының және
сілеусіннің бірқалыпты
түзусызықты қозғалысында бір-
бірінен қандай айырмашылықтар
бар?
5 слайд
Ұлудың, спортшының және сілеусіннің бірқалыпты түзусызықты қозғалысында бір- бірінен қандай айырмашылықтар бар?
#6 слайд
Бірқалыпты түзусызықты
қозғалыс жылдамдығы
нені анықтайды?
Бірқалыпты
түзусызықты қозғалыс
жылдамдығы бірлік
уақытта қандай орын
ауыстыратынын
анықтайды.
6 слайд
Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс жылдамдығы нені анықтайды? Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс жылдамдығы бірлік уақытта қандай орын ауыстыратынын анықтайды.
#7 слайд
Таблицаны толтыр:
«Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс
жылдамдығы»
Белгіленуі
V
Формула - анықтама
V = S/t
Өлшем бірлігі
м/с
Физикалық мағынасы
1 секундтағы
дененің орын
ауыстыруын
көрсетеді
7 слайд
Таблицаны толтыр: «Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс жылдамдығы» Белгіленуі V Формула - анықтама V = S/t Өлшем бірлігі м/с Физикалық мағынасы 1 секундтағы дененің орын ауыстыруын көрсетеді
#8 слайд
Есепті шығар:
Бірқалыпты түзусызықты қозғалған ұшақтың жылдамдығын
анықтауда диспетчер, компьютерге келесі көрсеткіштерді
енгізді:
Мәскеуден Ташкент аралығы – 2736 км;
Ұшу уақыты – 3,8 сағ;
жылдамдығы – 720 км/сағ
Пилот ұшақ кабинасындағы приборда жылдамдық көрсеткіші
нің тіркелгенін көрді – 200 м/с.
Бұл жерде қате бар ма?
8 слайд
Есепті шығар: Бірқалыпты түзусызықты қозғалған ұшақтың жылдамдығын анықтауда диспетчер, компьютерге келесі көрсеткіштерді енгізді: Мәскеуден Ташкент аралығы – 2736 км; Ұшу уақыты – 3,8 сағ; жылдамдығы – 720 км/сағ Пилот ұшақ кабинасындағы приборда жылдамдық көрсеткіші нің тіркелгенін көрді – 200 м/с. Бұл жерде қате бар ма?
#9 слайд
Жылдамдықты қандай
аспаппен өлшейді?
Спидом
етр
9 слайд
Жылдамдықты қандай аспаппен өлшейді? Спидом етр
#10 слайд
Адамдарға жылдамдық
мәнін білу не үшін керек?
Егер дене бірқалыпты түзусықты қозғалса, кез келген
уақыт моментіндегі дене қай жерде болатынын қалай
есептейміз?
10 слайд
Адамдарға жылдамдық мәнін білу не үшін керек? Егер дене бірқалыпты түзусықты қозғалса, кез келген уақыт моментіндегі дене қай жерде болатынын қалай есептейміз?
#11 слайд
08-қараша
§15 . Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс
графигі
11 слайд
08-қараша §15 . Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс графигі
#12 слайд
Дене(материялық нүкте) қозғалысы
жөнінде қандай экспериментальды
шамаларды алуға болады?
120 20 40 6010
мин 20 мин
30 мин
кмМотоцикл қозғалысын бақылай отырып таблицаны
таблицаны толтырайық.
Уақыт , мин
0 10 20 30
Координата, км
0 20 40 60
Орын ауыстыру
проекциясы, км 0 20 40 60
12 слайд
Дене(материялық нүкте) қозғалысы жөнінде қандай экспериментальды шамаларды алуға болады? 120 20 40 6010 мин 20 мин 30 мин кмМотоцикл қозғалысын бақылай отырып таблицаны таблицаны толтырайық. Уақыт , мин 0 10 20 30 Координата, км 0 20 40 60 Орын ауыстыру проекциясы, км 0 20 40 60
#13 слайд
Таблицадағы мәліметтерді ГРАФИК
түрінде көрсетуге болады
Қозғалған дененің координатасы қозғалыс
уақытына тәуелді.
Біреуін
горизонталь
орналастырамы
з, а л екіншісін
вертикаль
орналастырамыз
.Өзара
перпендикуляр екі
осьті саламыз. Координата осі
Уақыт осі
13 слайд
Таблицадағы мәліметтерді ГРАФИК түрінде көрсетуге болады Қозғалған дененің координатасы қозғалыс уақытына тәуелді. Біреуін горизонталь орналастырамы з, а л екіншісін вертикаль орналастырамыз .Өзара перпендикуляр екі осьті саламыз. Координата осі Уақыт осі
#14 слайд
координата
осі
Уақыт осіх , км
t , мин Уақыт , мин
0 10 20 30
Координата, км
0 20 40 60
Таблицадағы ақпаратты
ыңғайлы орналастыру үшін
осьтер бойынша масштаб
таңдаймыз.
0 10 3
02
020 40 6
0 Жазықтыққа таблицадағы берілгендерді
қолдана отырып нүктелерді белгілейміз.
14 слайд
координата осі Уақыт осіх , км t , мин Уақыт , мин 0 10 20 30 Координата, км 0 20 40 60 Таблицадағы ақпаратты ыңғайлы орналастыру үшін осьтер бойынша масштаб таңдаймыз. 0 10 3 02 020 40 6 0 Жазықтыққа таблицадағы берілгендерді қолдана отырып нүктелерді белгілейміз.
#15 слайд
Графикте эксперименталь
нүктелер пайда болды.х , км
t , мин 0 10 3
02
020 40 6
0Координатаның уақытқа тәуелділік
графигі
Қысқаша мына түрде жазылады: х ( t)
Эксперименталь нүктелерді
өзара қоссақ түзу сызық
аламыз.
15 слайд
Графикте эксперименталь нүктелер пайда болды.х , км t , мин 0 10 3 02 020 40 6 0Координатаның уақытқа тәуелділік графигі Қысқаша мына түрде жазылады: х ( t) Эксперименталь нүктелерді өзара қоссақ түзу сызық аламыз.
#16 слайд
Координатаның уақытқа тәуелділік графигі
х = х ( t)
х , км
t , мин 0 10 3
02
020 40 6
0 Графиктен
эксперименталь
емес нуктені тап.
16 слайд
Координатаның уақытқа тәуелділік графигі х = х ( t) х , км t , мин 0 10 3 02 020 40 6 0 Графиктен эксперименталь емес нуктені тап.
#17 слайд
Екі графикті салыстыр
S х , км
t , мин 0 10 3
02
02040 6
0х , км
t , мин 0 10 3
02
02040 6
0
Координатаның уақытқа
тәуелділік графигі
х ( t) Орын ауыстыру проекциясының
уақытқа тәуелділік графигі S х ( t)
17 слайд
Екі графикті салыстыр S х , км t , мин 0 10 3 02 02040 6 0х , км t , мин 0 10 3 02 02040 6 0 Координатаның уақытқа тәуелділік графигі х ( t) Орын ауыстыру проекциясының уақытқа тәуелділік графигі S х ( t)
#18 слайд
Екі графикті салыстыр
S х , км
t , мин 0 10 3
02
02040 6
0 х , км
t , мин 0 10 3
0202040 6
0
Тәуелділік –
тура пропорционалдық Тәуелділік -
сызықтық
18 слайд
Екі графикті салыстыр S х , км t , мин 0 10 3 02 02040 6 0 х , км t , мин 0 10 3 0202040 6 0 Тәуелділік – тура пропорционалдық Тәуелділік - сызықтық
#19 слайд
Егер қозғалыс бірқалыпты
болса,онда
S
x = V
x t ,
мұндағы V
x – Ох осіндегі жылдамдық
проекциясы
S
x , м
t , с 0 10 3
02
02040 6
0 Осыны біле отырып график
бойынша дененің
жылдамдығын есептей
аламыз
S
x = V
x t , V
x
= S
x / t ,
V
- ?S = 60 м
t = 30 с Бер: Шешуі:
V
x =
S
x / t , V
x = 60 м/ 30 с = 2 м/с
Жауабы: V
x = 2 м/с
19 слайд
Егер қозғалыс бірқалыпты болса,онда S x = V x t , мұндағы V x – Ох осіндегі жылдамдық проекциясы S x , м t , с 0 10 3 02 02040 6 0 Осыны біле отырып график бойынша дененің жылдамдығын есептей аламыз S x = V x t , V x = S x / t , V - ?S = 60 м t = 30 с Бер: Шешуі: V x = S x / t , V x = 60 м/ 30 с = 2 м/с Жауабы: V x = 2 м/с
#20 слайд
Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс
үшін
х = х
о + S
x , S
x = V
x t ,
яғни , х = х
о + V
x t
х , м
t , с 0 10 3
02
02040 6
0 координатаның уақытқа
тәуелділік графигі х ( t) Уақыт өтуімен қозғалыс сипаты
өзгермесе, график бойынша
жылдамдықты анықтауға болады
ма? Қалай?
20 слайд
Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс үшін х = х о + S x , S x = V x t , яғни , х = х о + V x t х , м t , с 0 10 3 02 02040 6 0 координатаның уақытқа тәуелділік графигі х ( t) Уақыт өтуімен қозғалыс сипаты өзгермесе, график бойынша жылдамдықты анықтауға болады ма? Қалай?
#21 слайд
Қозғалыс
теңдеуі
– кез келген уақыт моментіндегі дененің координатасын
анықтайды.
х = х 0 + V
x t
х – кез келген уақыт моментіндегі координата
х 0 – бастапқы координата
V
x – Х осіндегі жылдамдық проекциясы Х
21 слайд
Қозғалыс теңдеуі – кез келген уақыт моментіндегі дененің координатасын анықтайды. х = х 0 + V x t х – кез келген уақыт моментіндегі координата х 0 – бастапқы координата V x – Х осіндегі жылдамдық проекциясы Х
#22 слайд
КООРДИНАТАНЫҢ
УАҚЫТҚА ТӘУЕЛДІЛІК ГРАФИГІ
х,м 1
2
Х 0
0
t ,с
3
1) Х 0 > 0 , V
x > 0
2) Х 0 = 0 , Vx > 0
3 ) Х 0 > 0 , V
x < 0
22 слайд
КООРДИНАТАНЫҢ УАҚЫТҚА ТӘУЕЛДІЛІК ГРАФИГІ х,м 1 2 Х 0 0 t ,с 3 1) Х 0 > 0 , V x > 0 2) Х 0 = 0 , Vx > 0 3 ) Х 0 > 0 , V x < 0
#23 слайд
График бойынша қозғалыстың негізгі
сипаттамаларын анықта (дененің қозғалыс
түрі,бастапқы координата, қозғалыс
жылдамдығы)
х , м
t , с 0 2 6
4510 1
5х , м
t , с 0 10 30
2
0100200 300
23 слайд
График бойынша қозғалыстың негізгі сипаттамаларын анықта (дененің қозғалыс түрі,бастапқы координата, қозғалыс жылдамдығы) х , м t , с 0 2 6 4510 1 5х , м t , с 0 10 30 2 0100200 300
#24 слайд
Орын ауыстырудың уақытқа
тәуелділік графигі
s = v t V
x = 2 м/с s = 2t
s
4 t = 0 s = 0
3 t = 2 s = 4
2
1
0 1 2 t
24 слайд
Орын ауыстырудың уақытқа тәуелділік графигі s = v t V x = 2 м/с s = 2t s 4 t = 0 s = 0 3 t = 2 s = 4 2 1 0 1 2 t
#25 слайд
жылдамдықтың уақытқа
тәуелділік графигі
v = 2 м/с
v
2
0 1 2 3 4 t
25 слайд
жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графигі v = 2 м/с v 2 0 1 2 3 4 t
#26 слайд
Деңгейлік тапсырмалар
•
Графикті пайдаланып қозғалыстың түрін
және жылдамдығын анықтаңыз .
V
x
20
10 3040
t , с
1 2 3
4 5 6
26 слайд
Деңгейлік тапсырмалар • Графикті пайдаланып қозғалыстың түрін және жылдамдығын анықтаңыз . V x 20 10 3040 t , с 1 2 3 4 5 6
#27 слайд
2 деңгей
•
Мына жағдайлар үшін бір қалыпты түзу
сызықты қозғалыс теңдеуін жаз.
•
А) V
x = 36 км/сағ , х
0 = 1 м
•
Б ) V
x = 6 м/с , x
0 = 1,5м
•
В) V
x =- 3м/с , х
0 = 4 м
27 слайд
2 деңгей • Мына жағдайлар үшін бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс теңдеуін жаз. • А) V x = 36 км/сағ , х 0 = 1 м • Б ) V x = 6 м/с , x 0 = 1,5м • В) V x =- 3м/с , х 0 = 4 м
#28 слайд
Үйге тапсырма беру
§ 16 ,7- жаттығу
Бүгінгі сабақта мен білдім…
Енді мен мынаны білемін …
Сабақта алынған білім керек
болады…..
28 слайд
Үйге тапсырма беру § 16 ,7- жаттығу Бүгінгі сабақта мен білдім… Енді мен мынаны білемін … Сабақта алынған білім керек болады…..
#29 слайд
Сабақ үшін
РАХМЕТ
29 слайд
Сабақ үшін РАХМЕТ
шағым қалдыра аласыз













