#1 слайд
01140100-БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ ПЕДАГОГИКАСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІ мамандығы 4S01140102 -ШЕТЕЛ ТІЛІНЕН БАСТАУЫШ БІЛІМ БЕРУ МҰҒАЛІМІ біліктілігі АНАТОМИЯ, ФИЗИОЛОГИЯ ЖӘНЕ МЕКТЕП ГИГИЕНАСЫ пәнінен демонстрациялық сабақт Жүрек қан тамыр жүйесі тақырыбы Әзірлеген: Кипчакбаева Меруерт Мелисовна ««ҚҚААЙЙННААРР»» ккооллллеедджжіі ««ККААIINNAARR»» ccoolllleeggee

1 слайд

#2 слайд
МАЗМҰНЫ   •КІРІСПЕ------------------------------------------------------------------1 •ТАПСЫРМАНЫ СИПАТТАУ--------------------------------------2 •ҚАТЫСУШЫЛАРҒА НҰСҚАУЛЫҚ----------------------------- 3 •ЖАБДЫҚТАР МЕН МАТЕРИАЛДАР---------------------------- 4 •БАҒАЛАУ СЫЗБАСЫ------------------------------------------------- 5 •ҚОСЫМША МӘЛІМЕТТЕР-----------------------------------------6  

2 слайд

#3 слайд
1. КІРІСПЕ Жүректің құрылысы, қызметі, физиологиясы, үлкен және кіші қанайналым шеңберлері, қан тамырлары және қан кету түрлері туралы ақпарат беру арқылы, білімдерін бекіту және жүйелеп тереңдету. Жүректің құрылысы, жұмысы, жиырылуы, қан айналым шеңберлері туралы білім меңгерту; Оқытудың оқу материалдарының мазмұнын өмірмен байланыстыру арқылы білім алушылардың білім біліктігін дамыту; Білім алушыларды салауатты өмір сүруге тәрбиелеуге ықпал ету; Жүрек жұмысының аурулардан туындайтын мәселелерді анықтауға, жауапты шешім қабылдауға, нәтижесін бағалауға, өз қызметіне мақсат қоюға, оны іске асыру жағдайларды анықтауға дайын болу. Жүрек ауруларының себептерін білу, жеке бас гигиенасын қалыптастыру. Жүректің құрылысы туралы видео көру Bilimland.kz сайтындағы (видео материалдарына талдау жасау) – оқулықтан тыс берілген материалдарға тоқталамыз, талдау жасаймыз. Тест тапсырмасын орындайды 1.Модуль. Жүректің құрылысы, 2.Модуль. Қан тамырлары. Қан кету түрлері. Алғашқы көмек

3 слайд

#4 слайд
1. ҚАТЫСУШЫЛАРҒА НҰСҚАУЛЫҚ Модуль 1 Жүректің құрылысына сызба нұсқа дайындау, барысында артериялық тамыр жүйесін қызыл түспен, веналық тамыр жүйесін көк түспен белгіленеді. Жүректің ішкі құрылысы толық арқылы бөлікше атаулары жазылады. Әр топқа 15 мин уақыт жүрек кезкінін дайындауға беріледі. Жүрек жұмысының реттелуін түсіндіруге ар топқа 20 мин уақыт беріледі Тaпсырмa, тaқырыпты меңгеру барысында жинаған білімдерін жинақтап «жүрек» тaқырыбынa тaныстырылым жaсaп , қорғaйды . Ақпаратты өз бетінше табуға, талдауға, іріктеу жасауға, кайта құруға, сақтауға, түсіндіруге және акпараттарды тасымалдауды, оның ішінде қазіргі заманғы ақпараттық- коммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асыруға үйрету. Жүректің жұмысына сипаттама береді, жүрек жұмысының реттелуін түсіндіреді; Модуль 2 Тест тапсырмасын орындайды 1. топ https://learningapps.org/view17660908\ сілтемесінен өтіп берілген сұрақтарға, интерактивті тақта көмегімен белгілеу. 2 топ https://learningapps.org/view22319578 сілтемесінен өтіп берілген сұрақтарға, интерактивті тақта көмегімен белгілеу. Әр топқа 10 мин уақыт беріледі

4 слайд

#5 слайд
 4. ЖАБДЫҚТАР МЕН МАТЕРИАЛДАР Дербес компьютер, интерактивті тақта, слайд, таратпа материалдар, оқулық т.б. Жүректің, қантамырлардың бөлімдері көрсетілген суреттер, жүректің макеті, электрондық оқулық, флипчарт. 5. БАҒАЛАУ СЫЗБАСЫ 1-модуль бойынша жалпы балл – «100 ұпай». Демонстрациялық сабақты бағалау келесі критерийлер бойынша жүзеге асырылады: A – А 3 фарматта жүрек кесіндісін сызғаны үшін (25) B - Жүрек құрылысын баяндау (25) C – Жүрек жұмысына тест тапсырмасы (15) D - Техникалық сипаттамалар (25) F - Қауіпсіздік ережесін сақтау (10)  

5 слайд

#6 слайд
ЖҮРЕК Что такое сердце? Камень твердый? Яблоко с багрово-красной кожей? Может быть меж ребер и аортой Бьется шар, на шар земной похожий? Так или иначе все земное Умещается в его пределы, Потому что нет ему покоя, До всего есть дело. Береги его, оно не из железа, И послужит вам оно во благо. Бірде ол қатты соғады, Соғады ол бірде әлсіз. Бұрқырап жел бораны, Қалдырды оған жылдар сыз. Соға берді ол тынбай, Көрді талай соққыны. Дауыл ұрған толқындай, Шапшымаған жоқ күні. Жақсыны да қабылдап, Жаманды да қабылдап, Бірде қунап жеңілдеп, Бірде тулап ауырлап. Бірде тоңған гүлдердей, Бірде жанып ол ысып, Соғыстағы күндердей Келеді әлі соғысып... Эдуардас Межелайтис Сырбай Мауленов

6 слайд

#7 слайд
Сабақтың жоспары 1.ЖҮРЕКТІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ, ЖАС ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. 2.ЖҮРЕКТІҢ ЖҰМЫСЫ 3.ҚАН ТАМЫРЛАРЫ 4.ҚАН КЕТУ ТҮРЛЕРІ. АЛҒАШҚЫ КӨМЕК

7 слайд

#8 слайд
Қ Ұ Р Ы Л Ы С Ы Қ А Б А Т Т А Р Ы ҚАРЫНША ҚҰЛАҚША ЖАҚТАУЛЫ ҚАҚПАҚША АЙШЫҚ ҚАҚПАҚША МИОКАРД ЭПИКАРД ЭНДОКАРД ПЕРИКАРД ЖҮРЕК ЖҮРЕКТІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ Эпикард

8 слайд

#9 слайд
Жүрек жиырылады: Жүректің соғу жиілігі 1-ші күні-140/мин 2-3күн-110/мин 1-4жұма-127/мин 10ай-123/мин 1жас-120/мин 4жас-105/мин 7жас-85/мин 10жас-78/мин 1 минутте – 5.5 литр 1тәулікте - 6-8 мың литр 70 жыл ішінде - 200 млн. литр Қанды айдайды: 1минутте -70-75 рет 1 тәулікте - 100 мың 1жылда – 40 млн. 70 жыл ішінде - 2.5млрд. Бұлшық ет ұлпалардың түрлері Жүрек көлемінің ұлғаюы өмірінің алғашқы 2 жасында, 5-9 жаста және жыныстық даму кезінде өте қарқынды жүреді. Жүректің әртүрлі бөліктерінің ұлғаюы біркелкі емес: 1) 2 жасқа дейін жүрекше қарқынды дамиды, 2) 2 жастан 10жасқа дейін - жүрек тұтасымен, 10 жастан кейін әсіресе қарыншалар ұлғаяды. 3) 6 жастан кейін жүрек пішіні ересектерге тән сопақша (алмұрт тәріздес) пішінге жақындайды. 4) 10 жасқа таман жүректің гистологиялық құрылымы ересектердікіне ұқсас болады.

9 слайд

#10 слайд
Жүректің кеуде қуысында орналасуы «Сердце» - «середина» Ересек адамның жүрегінің салмағы – 300 гр

10 слайд

#11 слайд
Жүректің жұмысы Жиырылу – систола, босаңсу – диастола, үзіліс - пауза деп аталады. І фаза. Құлақша систоласы, қарынша диастоласы - 0,1 сек. ІІ фаза. Қарынша систоласы, құлақша диастоласы - 0,3 сек. ІІІ фаза. Құлақша, қарынша диастоласы, пауза - 0,4 сек. Әрбір қарынша 1 жиырылғанда 70 – 80 мл. қан айдай-ды. Бұл жүректің соғу көлемі деп аталады. 1 мин 70 – 75 рет соғады. Қарыншалардың бір минутта итеріп шығаратын қанының мөлшері жүректің минуттық көлемі деп аталады. Орта есеппен ересек адам жүрегі тәулігіне 10 тонна, жылына 3650 тонна, ал өмір бойына 300 000 тоннаға жуық қан айдайды екен. Құлақша систоласы Қарынша систоласы

11 слайд

#12 слайд
Симпатикалык жүйке жүйесі Парасимпатикалық жүйке жүйесі жүретін импульстер жүректі әлсіретеді және оның соғысын баяулатады импульстері күшейтпелі және жылдамдатушы әрекет береді Жүйкелік реттелу - сопақша мида орналасқан «жүрек ырғағының орталығына» байланысты Гуморальдық реттелу - гормондардың әсерінен болады жүректің жиырылуын күшейтеді жүректің жиырылуын баяулатады адреналин гормоны, кальций тұздары ацетилхолин, калий иондары Жүрек қызметінің реттелуі

12 слайд

#13 слайд
А вы знаете, что… •Этот орган ежедневно вырабатывает энергию, достаточную, чтобы проехать на машине 32 км. •29 сентября люди всего мира отмечают его День. •Секундная стрелка в часах была изобретена специально для изучения его работы. •В честь него в г. Пермь установлен памятник из красного гранита

13 слайд

#14 слайд
Жүректің автоматиясы Жүрек белгілі бір ырғақпен жиырылып отырады. Тіпті ол ағзадан бөлініп алғанда да жиырыла береді. Жүрекке тән сыртқы әсерге тәуелсіз ырғақпен жиырылу қабілеті жүрек автоматиясы деп аталады. Жүрек тек оған қажетті қоректік заттар мен оттегінің келмей қалуынан және алмасу өнімдерінің шығарылмай қалуынан ғана соғуын тоқтатады. Орыс физиологы А.Кулябко 1902 жылы 20 сағат бұрын өлген бала жүрегінің қан тамырлар жүйесі арқылы оттегіне қаныққан, жылытылған қоректік ерітінді жібере отырып, бұл жүректе қайтадан ырғақты жиырылуға мәжбүр еткен.

14 слайд

#15 слайд
ҚАН АЙНАЛЫМНЫҢ ЩЕҢБЕРЛЕРІ áîëüøîé êðóã êðîâîîáðàù.avi А) ҮЛКЕН ҚАНАЙНАЛЫМ ШЕҢБЕРІ — ҚАННЫҢ СОЛ ЖАҚ ҚАРЫНШАДАН ШЫҒЫП,БҮКІЛ МҮШЕЛЕРГЕ ТАРАЛЫП, ОҢ ЖАҚ ҚҰЛАҚШАҒА ҚАЙТЫП КЕЛУ ЖОЛЫ (23 сек. 1рет айналады). Б) КІШІ ҚАНАЙНАЛЫМ ШЕҢБЕРІ — ҚАННЫҢ ОҢ ЖАҚ ҚАРЫНШАДАН ШЫҒЫП, ӨКПЕ САЛАТАМЫРЫ МЕН ҚЫЛТАМЫРЛАРЫ АРҚЫЛЫ ӨТІП, СОЛ ЖАҚ ҚҰЛАҚШАҒА КЕЛУ ЖОЛЫ (қанайналым-4 сек) Қан физикалық заң бойынша қысымы көп жерден аз жерге қарай жылжиды. Қан ағысының жылдамдығы: қолқада - 300-500 мм/с, қылтамырларда - 0,5-1 мм/с, көктамырларда - 200 мм/c.

15 слайд

#16 слайд
салатамырлар көктамырлар қылтамырлар Қанды жүректен алып шы- ғып, мүшелерге таратады Қанды мүшелерден жүрекке тасымалдайды салатамыр мен көктамырларды бір-бірімен байланыстырады Қабырғасындағы бұлшықет талшықтары калың әрі серпінді Қабырғасындагы бұлшықет талшықтары жұқа әрі нашар дамыған Микроскопиялық өте ұсак, кабырғасы бір қабатты Қан қысымы жоғары Қан қысымы өте төмен Қан қысымы шамалы Көпшілігі тереңде бұлшық- еттердің арасында жатады Теріге жақын да, тереңде де жатады Дененің барлық мүшелеріне таралады Ең ірі артерия тамырлары - қолқа және өкпе салатамырлары Ішіндегі қақпақшалар канды кері бағытка өткізбейді. Ең ірі көктамырлары - төменгі, жоғары куысты көктамыр-лар және 4 өкпе көктамырлары Қылтамырлар арқылы газ және заттар алмасады, қан баяу ағады, ұсақ салатамырлар мен ұсақ көктамырларды байланыстырады Қан тамырлары

16 слайд

#17 слайд
Қан кету түрлері Мұрыннан қан кеткенде алғашкы көмек 1. Көмек көрсетілетін бала отыруы керек. 2. Қан кетіп жатқан мұрынның тесігіне таза мақта тығу . 3. Мұрынның тесігіне таза мақтамен бітегеннен кейін, мұрынды саусақтармен қысу қажет. (10 мин.) 4. Қан тамаққа кетіп қалмасы үшін баланы сәл алға еңкейту. 5. Қанды тоқтатқаннан кейін мақтаны мұрында әлі бірнеше сағатқа шейін қалдыру қажет. 6. Егер қан кету тоқтамаса, баланы міндетті түрде емханаға апару керек. салатамырларлық көктамырларлық қылтамырларлық Жгут жазда екі сағаттан артық, ал қыста бір сағаттан артық қойылмайды.

17 слайд

#18 слайд
Бекіту сұрақтары 1.Не үшін жүрек үздіксіз және бүкіл өмір бойы қажусыз жұмыс істейді? 2.Жүрек үшін жүрек қабы қандай рөл атқарады? 3.Жүректі қандай ұлпалар құрайды? 4.Салатамырдың құрлысы қандай? 5.Көктамырдың құрлысы қандай? 6.Қылтамыр дегеніміз не? 7.Жүрек автоматизмі деген не? 8.Қанайналымның кіші шеңберінің тамырларын атаңдар.

18 слайд

#19 слайд
9. Қанайналымның үлкен шеңберінің тамырларын атаңдар. 10.Қанның салатамырлық қысымы деген не? 11.Қанның тамырлармен үздіксіз қозғалуы неге байланысты? 12.Тамырдың соғуы, тамырдың соғуының қысымы деген не? 13.Жүрек ауруларының негізгі себептері неде? 14.Салатамырдан қан кетудің қауіптілігі неде? 15.Салатамырдан қан кеткенде қандай алғашқы көмек шараларын көрсету керек?

19 слайд

#20 слайд
Сабақта пайдаланылған әдебиеттер: 1. З.М.Алиакпарова. "Мектеп жасындағы балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы негіздері". Алматы, "Мектеп", 1993ж. 2. О.А.Петришина, Е.П.Попова. "Бастауыш мектеп жасындағы балалар анатомиясы, физиологиясы, гигиенасы". Алматы "Мектеп", 1984ж. 3. А.Н.Кабанов, А.П.Чабовская. "Мектеп жасына дейінгі балалар анатомиясы, физиологиясы, гигиенасы". Алматы, 1982ж. 4. М.Т.Матюшонок. "Балалар мен жасөспірімдер физиологиясы және гигиенасы". Алматы, 1986ж. 5. В.А.Анисимова, Н.В.Бруновт. "Адам анатомиясы, физиологиясы, гигиенасы бойынша оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстар". Алматы "Мектеп", 1980ж. 6.Кенжеева Г.К. БИОЛОГИЯ – Тірек – схемалар, Алматы. «Атлас баспасы», 2006ж.84 бет. 1.https://massaget.kz/layfstayl/bilim/ol-kim-bl-ne/60441/ 2.https://massaget.kz/layfstayl/bilim/zharatylystanu/47250 3.https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BD 4.https://bilim-all.kz/article/3808-Qan-toby 5.https://baribar.kz/student/8181/qannynh-zhas-erekshelikteri-qan-aynalu-orga ndary /

20 слайд