"Дойбы ойынының әдіс- тәсілдері"

1 слайд
ДОЙБ Ы

1 слайд

2 слайд
АШЫҚ САБАҚ Оқушылар шығармашылық үйі “ Салауат” аула клубы “ Дойбы” үйірмесінің қ.б.б.п. Дербисова С.

2 слайд

3 слайд
Тақырыбы: «Дойбы ойынының әдіс- тәсілдері » 64 шаршы

3 слайд

4 слайд
Сабақтың мақсаты: а) Ойынның жүрістерін, ережесін үйрету; ә) Ойлау қабілетін жетілдіру, дойбы ойынына қызығушылығын арттыру; б) Оқушыларды жинақылыққа, ұқыптылыққа, тапқырлыққа үйрету.

4 слайд

5 слайд
Дойбы тасы ақ - қара

5 слайд

6 слайд
Дойбы – ежелгі спорт ойыны. Дойбы ойнау үшін дойбы тақтасы және 12 тас керек. Дойбы тақтасы 64 шаршыға бөлінген. Ойын екі ойыншы арасында ойналады. Дойбы логикалық ойлауын дамытады. Бұл – өте қызық ойын.

6 слайд

7 слайд
ЕРЕЖЕСІ: Дойбы екі ойыншы арасында дойбы тақтасынды ойналады. Ойын тақтасы 64 шаршыдан тұрады. Ойынның басында әрбір ойыншының иелігінде ақ және қара тастар болады. Ойынның мақсаты: қарсыластың тастарын түгел жеу немесе жүріс жолдарын бөгеп тастау 8*8 64 (32 ақ, 32 қара) шаршыдан тұрады. 12 ақ , 12 қара таспен екі адам ойнайды. Дойбы осы шаршылардың қара түстілеріне тігіледі. Дойбы тақтасында сегіз көлденең қатар бар, сегіз тік қатар бар. « Қатар » дегеніміз- ақ және қара түске боялғантшаршылардың тік немесе көлденең тізбегі. Диаграмма дегеніміз- дойбы тақтасының қағазға түскен суреті. Дойбы тақтасындағы сегіз тік қатар: а, в, с (оқылуы а, бэ, цэ, дэ, е, эф, жэ, аш) деген латын әріптерімен белгіленіп, сегіз көлденең жатқан қатар бірден сегізге дейінгі реттік санымен таңбаланады. Мұны дойбы тақтасының нотациясы деп атайды.

7 слайд

8 слайд
Тақтаға мұндай белгілер қою тастардың қай жерде тұрғанын біл, аяқ жағын қара дейміз, бас жағы ақ тастың жүріс жабылады. Ойынды ойналатын кезде жеребе тастау арқылы шешіледі. Ойыншылар дойбы тасын кезекпен жүріп отырады. Ойынды әрқашан ақ тас бастап, қара тас жалғастырады. Дойбы тастары қарама- қарсы жақтың бірінші қатарына жетіп , биге айналғанша, « жай тастар » деп аталады. Жай тас алға қарай шаршыға ғана қарай шаршыға ғана жүреді. Тасты кейін қарай жүруге болмайды. Егерде бір жақтың тасын екінші жақтың тасына қиғаш қарсы келіп қалса және диагональ бойынша, сол тастың артындағы шаршы бос болса, онда сол бос шаршыға алғашқы тасты қарғытып қойып, қарсы жақтың тасын тақтадан алып тастауға болады. Кейде бір таспен бірнеше тасты жеуге де болады. Осылайша, бірнеше тасты бірден жеу « Күрделі шабыт » деп аталады. Берілген тас міндетті түрде желінеді. Дойбы ережесінде « Түкіріп алу » (за фук)деген заң жоқ. Ал егер ойыншы өзкезегі келгенде жейтін тасын байқамай, басқа бір тас жүре қалса, екінші ойыншы оған тасты жеуді ескертеді. Ақ тастарды « биге » айналатын шаршылары 8,8,8,8 қара тастардың биге айналатын шаршылары а,с,е- бұл шаршылардың қосындысы қысқаша би қатарлары дейді. Би болған тастың жүрісі ұзарады. Ол диагональдың ұзын бойымен немесе диагональдың кез-келген шаршысына жүре алады. Тақтаның ортасында тұрса « би » 4 жаққа бірдей диагональ бойындағы кез келген қашықтықтан жей береді. ЕРЕЖЕСІ:

8 слайд

9 слайд
Заголовок слайда • Текст слайда

9 слайд

10 слайд
ҚЫЗЫҚТЫ АҚПАРАТТАР: Күнделікті өмірде ойнап жүрген дойбы “тексіз дойбы” болып есептеледі. Ал, “текті дойбы” дегеніміз тек қана хандар мен билер ойнайтын дойбы. Ойынның негізгі атауы “Қазақтың дана би дойбысы”. Бірақ, кейіннен халыққа түсінікті болу үшін арнайы “Хан дойбысы” деген атау берген. Ия, бұл дойбыны тек хандар ойнаған. Ал қара халықтан ойын ережесі құпия ұсталған. Себебі, бұл ойынның барлық жүрісі мен қозғалысы хандықтың саясатына тікелей қатысты. Хандар мен билердің ұстанған саясаты, ел басқаруы, жаза қолдану, экономиканы көтеру мен соғыс ашу, бейбіт келісімге келу, көтеріліс жасау, төрелік ету бәрі- бәрі осы ойынға жинақталған. Сол себепті хандар бұл ойынды өте құпияда ұстады.

10 слайд

11 слайд
МИҒА ШАБУЫЛ 1. Дойбы қандай ойын? а) қозғалмалы Ә) үстел үсті Б) олимпиадалық 2. Дойбының латын тіліндегі атауы қандай? А) шатраш Ә) шахмат Б) латрункул 3. Дойбы ойынынан қазақтан бірінші спорт шеберлігіне кандидат болған кім? А) Ш.Жамбыршин Ә) Ш.Әбенов Б) М:Әуезов 4. Жәй жүріс дегеніміз не? А) дойбышының жәй қозғалысы Ә) қарсыластың дойбы тасын жеу жүрісі Б) олимпиадалық соққы

11 слайд

12 слайд
5. Соққы жүріс дегеніміз не? А) дойбының жәй қозғалысы Ә) қарсыластың дойбы тасын жеу жүрісі Б) олимпиадалық соққы 6. Дойбы ойынын ойнаған қазақтың ұлы тұлғалары? А) Құнанбай, Абай, Шәкәрім Ә) Т.Тоқтаров, А.Иманов Б) А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов 7. Дойбы қазақ жеріне шашамен қай жылы келді? А) 1990 Ә) 1790 Б) 1740 8. Дойбы композициялары дегеніміз не? А) дойбы ойынының бір түрі Ә) дойбы шығармашылығының бір түрі Б) дойбы тастарының бір түрі

12 слайд

13 слайд
Сабақты қорытындылау • Сабаққа белсенді қатысып, жақсы ойын көрсеткен балаларды мадақтау; • Сабақты аяқтау.

13 слайд