"Егіннің бастары" шығармасы. Ахмет Байтұрсынұлы.

1 слайд
Ахмет Байтұрсыновтың «Егіннің бастары» шығармасы

1 слайд

2 слайд
Жоспар: 1.Кіріспе 2.Негізгі бөлім І. Ахмет Байтұрсыновтың өмірі туралы ІІ. Ахмет Байтұрсыновтың «Егіннің бастары» шығармасы ІІІ. Шығармаға композициялық талдау 3. Қорытынды 4. Пайдаланған әдебиеттер

2 слайд

3 слайд
Ахмет Байтұрсынов (1873–1937) — қазақтың ұлы ақыны, қоғам қайраткері, ағартушы, тілтанушы және әдебиет зерттеушісі. Ол ХХ ғасырдың басында қазақ халқының мәдениетінде, әдебиетінде және тілінде үлкен өзгерістерге себеп болған тұлға. Ахмет Байтұрсынов 1873 жылы Қостанай облысының Жангелдин ауданында дүниеге келген. Алғашқы білімін ауылдағы мешіттер мен медреселерде алған. Бұдан кейін ол Омбы қаласында, одан соң Қазан қаласында білімін жалғастырып, жоғары білім алды. Бұл кезеңде ол қазақ мәдениеті мен ғылымын дамыту үшін көптеген маңызды қадамдар жасады.

3 слайд

4 слайд
Ахмет Байтұрсыновтың қоғамдағы рөлі зор болды. Ол қазақ тілінің грамматикасын жасап, қазақ алфавитін латын әліпбиіне негіздеді. 1913 жылы Қазан қаласында «Қазақ» газетін шығара бастады, онда қазақ халқының саяси, әлеуметтік және мәдени мәселелерін қозғап, ұлттық сана- сезімді ояту мақсатында мақалалар жариялады. Байтұрсынов қазақ тілі мен әдебиетін жүйелеп, жаңа мектеп бағдарламасын ұсынды. Оның еңбектері ұлттық тілдің грамматикасын қалыптастыруға ықпал етті. Ол жазу-сызу реформаларын енгізіп, қазақ тілін оқытудың әдістемелерін жасады. «Тіл-құрал» атты оқулығы қазақ тіл білімінің негізін қалаған кітаптардың бірі болып табылады. Ахмет Байтұрсынов 1917 жылғы Ақпан революциясы мен Қазан төңкерісіне дейін қазақ халқының ұлттық тәуелсіздігі үшін күрескен. Кеңес үкіметі орнағаннан кейін ол түрлі қызметтер атқарды, бірақ 1937 жылы сталиндік қуғын-сүргінге ұшырап, ату жазасына кесілді. Ол Кеңес одағының құрамында болған кезде түрмеге жабылып, ақыры жазықсыз жазаланды.

4 слайд

5 слайд
«ЕГІННІҢ БАСТАРЫ» шығармасы Тақырыбы: Тәкаппарлық – жаман қасиет Идеясы: Бір бидай арқылы барлық жанды ешқашан тәкаппар болмай, тек жақсылық жасап жүруге шақырады. Жанры: Мысал өлең

5 слайд

6 слайд
Композициялық талдау: Басталуы: Әкесі мен жас бала Байланысуы: Екеуінің әр егінді аралап жүруі Дамуы: Көкке қарап тұрған жалғыз бидай Шиеленісуі: Баланың бидайға көзі түсіп, әкесіне қойған сауалы Шарықтау шегі: Әкенің жауабы, мұның мәні Шешімі: Тәкаппарлық – ең жаман мінез

6 слайд

7 слайд
☆Кейіпкерлері: Әке мен бала – Егін аралап, сайран салып жүрген жандар. Маңызды деректер: Бастар дәнге толған бидайлар, тағзым етіп тұрғандай. Тек бір бидай ғана өзін көпке балап тұрғандай, көкке қарап тұр. Мұның мәні: «Өзгелер бүгіліп тұрғанымен, бұл бидадан кем емес, керісінше, құр сорайған қарасына қарай салмау керек, Құдайым өзгесіне дән берген де бұл бидай дәнсіз қалған. Басқа бидайлар иіліп, дән берген қожасына сиынып тұрғандай, ал бұл бидайдың басында дәні болмағандықтан, кекірейіп, көкке қарап, бүлініптұр.» Бұл жерде сол бидайды тәкаппар мінезді адамға ұқсатып тұр.

7 слайд

8 слайд
«Егіннің бастары» — Ахмет Байтұрсынұлының шығармашылық мұрасының маңызды бір бөлігі. Бұл туынды қазақ халқының ауыл шаруашылығы мен еңбек мәдениеті туралы терең ойларды қамтиды. Ахмет Байтұрсынұлы — қазақ халқының ұлы ағартушысы, әдебиетшісі және қоғам қайраткері. Оның шығармалары қазақтың ұлттық тілін, әдебиетін және мәдениетін дамытуға бағытталған. «Егіннің бастары» атты шығармасында Ахмет Байтұрсынұлы ауыл еңбеккерлерінің өмірін, олардың егін шаруашылығымен айналысқандағы қиындықтары мен еңбегін суреттейді. Бұл шығармада халықтың тұрмыс-тіршілігі мен қоғамның әлеуметтік жағдайына ерекше назар аударылады. Автор өз шығармасында қазақ халқының еңбекқорлығын, табандылығын дәріптеп, ұлттық дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды да көрсетеді.Байтұрсынұлының бұл шығармасы тек қана ауыл шаруашылығының мәселелерін ғана емес, сонымен қатар қазақ халқының мәдениетін, тұрмысын және қоғамдық жағдайын кеңінен түсінуге мүмкіндік береді.

8 слайд

9 слайд
Ахмет Байтұрсынұлының шығармашылық мұрасы — оның халыққа қызмет етуінің айқын көрінісі. Бұл туынды қазақ қоғамының мәдени және әлеуметтік жағдайына терең үңілуге мүмкіндік беріп, ұлттық сананы оятуға, қазақ халқының ерекшеліктерін түсінуге жол ашады. «Егіннің бастары» шығармасы қазақ әдебиетінде маңызды орын алады, себебі ол тек ауыл өмірін ғана емес, сонымен қатар ұлттың рухани әлемін де бейнелейді. Қорытынды

9 слайд

10 слайд
Пайдаланған әдебиеттер: 1.Ахмет Байтұрсынов. Шығармалары. — Алматы, 1989. 2.Ахмет Байтұрсыновтың өмірі мен қызметі — ҚазМУ, 1989. 3.Алаш және Ахмет Байтұрсынов. — Алматы: "Қазақ университеті", 2007. 4.«Тіл-құрал» (Ахмет Байтұрсыновтың қазақ тілінің грамматикасы). — Орынбор, 1912. 5.Ахмет Байтұрсынов және қазақ ағартушылығы. — Алматы, 2000.

10 слайд