#1 слайд
Гендерлік теңдік: дәстүр және құқықтық сауаттылық

1 слайд

#2 слайд
Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарының және тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 8 желтоқсандағы N 223-IV Заңы.

2 слайд

#3 слайд
 Қазақстан 1998 жылы Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы конвенция, Пекин +25, Әйелдердің саяси құқықтары туралы конвенция, Тұрмыстағы әйелдердің азаматтығы туралы конвенция, 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған күн тәртібі сияқты және т.б. негізгі конвенцияларды ратификациялады. Сондай-ақ, елде құқықтарға, құқықтық қолдауға кепілдік беретін тиісті саяси және құқықтық негіздер, гендерлік теңдікті ұлттық мақсат ретінде ілгерілетуге және ынталандыруға бағытталған іс-қимыл жоспарлары мен бағдарламалары әзірленді (мысалы, 2006–2016 жылдарға арналған Гендерлік теңдік стратегиясы, 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы).  Елдің гендерлік күн тәртібін ұлттық гендерлік стратегияны іске асыруды үйлестіру мен мониторингілеу саласында және гендерлік теңдікке байланысты мәселелер бойынша басқа мемлекеттік органдарға сараптамалық кеңес беру саласында жетекші рөл атқаратын Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кеңесші орган – Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия іске асырады.  Соңғы жылдардағы негізгі жетістіктер:  2021 жылы Қазақстан гендерлік зорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл жасауды және экономикалық әділдік пен құқықты ілгерілетуді көздейтін екі жаһандық коалицияның ресми мүшесі болды.  Заң жүзінде әйелдер мен жастар үшін партиялық сайлау тізімдерінде, сондай-ақ депутаттық мандаттарды бөлу кезінде 30% мөлшеріндегі міндетті квота енгізілді.  Әйелдердің еңбегін шектейтін кәсіптер тізбесі заңнамалық деңгейде жойылды.  Өңірлерде 31 отбасын қолдау орталығы жұмыс істейді.  Елдің барлық өңірлерінде әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталықтары ашылды.  Балаларға қатысты зорлық-зомбылық үшін жауапкершілік пен жаза күшейтілді.

3 слайд

#4 слайд
 Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарын және тең мүмкіндіктерін шектеуге немесе оларға нұқсан келтіруге бағытталған нормативтік құқықтық актілерге сотта Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен дау айтылуы мүмкін.       2. Мыналар:       1) ананы, баланы және әкені қорғауға;       2) әйелдерді жүктілігіне және босануына байланысты қорғауға;       3) ерлердің өмір сүру жасының ұзақтығын ұлғайтуға;       4) қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу және қылмыстық-атқару заңнамасында әйелдерді қорғауға бағытталған шаралар жыныстық белгісі бойынша кемсітушілік шаралары деп саналмайды.       Еңбектің осы түріне тән талаптармен айқындалатын не әлеуметтік және құқықтық басымдықпен қорғалуға мұқтаж адамдар жөнінде мемлекеттің ерекше қамқорлығынан туындаған өзгешеліктер, ерекшеліктер, артықшылықтар мен шектеулер кемсітушілік болып табылмайды.       5-бап. Ерлер мен әйелдердің тең құқықтарын және тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету саласындағы қызметті жүзеге асыратын органдар, лауазымды адамдар мен ұйымдар             Мыналар:       1) Қазақстан Республикасының Президенті;       2) Қазақстан Республикасының Үкіметі;       3) өз құзыреті шегінде орталық атқарушы органдар;       4) өз құзыреті шегінде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары ерлер мен әйелдердің тең құқықтарын және тең мүмкіндіктерін қамтамасыз ету саласындағы қызметті жүзеге асыратын органдар мен лауазымды адамдар болып табылады.       Өзге де органдар мен ұйымдар ерлер мен әйелдердің тең құқықтарын және тең мүмкіндіктерін сақтауды осы Заңға, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына, Президентінің және Үкіметінің актілеріне сәйкес қамтамасыз етеді.

4 слайд

#5 слайд
«Елімізде білім алмаған, оқуын бітірмей, тұрмысқа шығып кеткен әйелдер бар. Кейбір жағдайда тұрмысқа шыққаннан кейін отбасы мүшелері кедергі жасап, оқуын жалғастыра алмай қалғандары да жетерлік. Көбінің құқықтық сауаттылығы төмен деп айтар едім. Міне, сондай әйелдер өздерінің құқығын қорғай алмайды. Тіпті, оқыған, көзі ашық, жоғары білімді болса да, құқықтық тұрғыдан өз талаптарын сауатты жеткізе алмайды. Сондықтан әйел адамдардың құқықтық сауаттылығын көтеру керек»,-дейді ол.

5 слайд

#6 слайд
Оның сөзінше, әйелдердің құқықтық сауатын арттыру мектептен бастау алуы керек.Сондай-ақ ол қыздардың міндетті түрде білім алуы керегін, белгілі бір кәсіп меңгеру қажеттігін де тілге тиек етті.« Заң бойынша, әйел мен ер - тең. Сондықтан қыздар мен қыз баламын демей, оқып, білім алуға ұмтылуы керек. Кейбір жастар оқуын аяқтамай, отбасын құрып алады. Кейін ажырасатын кезде не отбасы жоқ, не білімі жоқ, не жұмысы жоқтығынан қиындыққа ұшырайды. Отбасын құрар алдында білім алуды мақсат етуі керек»,-дейді сарапшымыз.

6 слайд

#7 слайд
Заңгердің тағы бір көтеріп отырған мәселесі мынау - 9 сыныптан бастап құқықтық сауатпен қоса, қыздарды белгілі бір кәсіпке баулыған жөн.«Мысалы, мектеп қабырғасында шаш қию, тігінші секілді мамандықтарды қоса оқыту керек. Толықтай болмаса да, базалық білім алып шықса да жетіп жатыр. Кейін оқу орындарына түсе алмай қалса, тіпті тұрмысқа шығып кетсе де, осындай кәсіппен айналысуына мүмкіндігі болады. Міне, сондықтан 9 сыныптан бастап бір кәсіпке деген бағыт пән ретінде қосылып отыруы керек»,-деп атап өтті заңгер

7 слайд

#8 слайд
Елімізде әйелдерге қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі – күн тәртібінде тұрған проблеманың бірі.Әсіресе пандемия тұсында оның әбден өршігенін көз көріп, құлақ естіді.Осы тұста заңгер еліміздегі әйелдерге қатысты тұрмыс зорлық-зомбылық туралы заң жобасын реформалау керек екенін айтады.«Бұл жердегі үлкен мәселе - зорлық-зомбылықтың құрбаны тек әйелдер ғана емес, оның ішінде балалар да бар. Көпбалалы аналардың да құқығын қорғайтын заңға өзгерістер керек. Көп жағдайда олар баламен отырып, оқымай қалады немесе оқуға қаржылай мүмкіндігі бола бермейді. Әйелдердің құқығы тапталатыны рас, бірақ көбіне олардың өздері құқығын білмейді. Әсіресе зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдер күйеуінен қорқады, күйеуінің таныстары барын айтады, қайда барып шағым жазарынан да бейхабар. Кейде ажырасамын деп, бірақ күйеуім баламды бермей қояды деп, шыдап отыра беретіндері де бар. Заңгерге барып, ақыл-кеңес алуға болатыны секілді қарапайым дүниелерді біле бермейді»,-дейді білікті құқық қорғаушы.

8 слайд