#1 слайд

1 слайд

#2 слайд

2 слайд

#3 слайд
• Ауырлық күші дегеніміз не, қайдан пайда болады? • Неліктен заттар жерге құлап жатыр? • Барлық заттар бірдей құлай ма? • Егер ғарышта ауа болмаса, онда ауырлық күші бар ма? • Салмақ және масса арасында қандай айырмашылық бар? • Неліктен айда сіз аз салмақ түсіресіз? • Ай жерге тартылама неге жерге құламайды ? • Еркін түсу үдеуін басқаша қалай атауға болады?

3 слайд

#4 слайд
Гравитациялық өрістің кернеулігі . Бүкіләлемдік тартылыс заңының формуласын қолдана отырып, есептер шығару

4 слайд

#5 слайд
• 9.2.2.7 - жер бетіне жақын гравитациялық өрістің кернеуі тұрақты және еркін құлаудың үдеуі деп аталатынын түсіну; • 9.1.1.12 - тәуелділіктерді y=kx+b түрінде талдай білу • 9.2.2.6 - g=Gm/r2 гравитациялық өрісінің кернеулігін ( g(r)) анықтау формуласын б ү кіләлемдік тартылыс заңынан шығару және оны есептерді шешуде қолдану;

5 слайд

#6 слайд
• https://phet.colorado.edu/sims/html/gravity-force-lab/la test/gravity-force-lab_en.html 1. Тартылыс өрісі қайдан пайда болады? 2. Тартылыс өрісі күш сызықтарының тығыздығы неге тәуелді? 3. Өріс кернеулігі дегеніміз не? Өлшем бірлігі? 4. Гравитациялық өріс кернеулігінің ара қашықтыққа тәуелділігі?

6 слайд

#7 слайд
Әрбір дене (мысалы, жер) айналасында күш өрісін — тартылыс өрісін тұдырады. Бұл өрістің кернеулігі кез- келген нүктесіндегі және осы нүктеде орналасқан басқа денеге әсер ететін күшті сипаттайды.

7 слайд

#8 слайд
Денеге әсер ететін тартылыс күшінің бағытын көрсететін сызықтары гравитациялық өрістің күш сызықтары деп аталады. Күш сызықтары күш бағытын көрсетеді. Күш сызықтарының тығыздығы өріс кернеуінің жоғарылауымен артады.

8 слайд

#9 слайд
Кернеу - бұл өрістің векторлық сипаттамасы, ол (өйткені m > 0) яғни, осы өрісті құратын тартылыс күші F , массасы - m болатын дене центріне қарай бағытталады. Өріс кернеулігінің өлшемі үдеу өлшемімен сәйкес келеді - SI бірліктер жүйесінде ол: Н / кг = м/с2-ге тең g = Күш g = F масса m жерде : g = 9.81 Н/кг айда : g = 1.6 Н/кг

9 слайд

#10 слайд
 Гравитациялық өрістің кернеулігі - берілген нүктедегі гравитациялық өрісті сипаттайтын векторлық шама және берілген өріс нүктесіне орналастырылған денеге әсер ететін тартылыс күшінің сол дененің гравитациялық массасына қатынасына тең .  Әсер ететін тартылыс күші { F} , осы дененің гравитациялық массасы { m G }:

10 слайд

#11 слайд
• Тартылыс күштері деп Ньютон ашқан өте қарапайым бүкіләлемдік тартылыс заңымен сипатталған гравитациялық әсерлесулердің нәтижесін атаймыз: • Материалдық нүктелердің бір-біріне тартылу күштері олардың массаларының көбейтіндісіне тұра пропорционал және олардың арасындағы қашықтықтың квадратына кері пропорционал: F = G M m r 2

11 слайд

#12 слайд
• m нүктелік массасынан пайда болған гравитациялық өрісті қарастырайық, оның сфералық симметриясы бар екені анық кез-келген нүктеде g кернеу векторы М массасына бағытталған, ол өрісті құрайды және жалпы гравитация заңынан туындайды: • Денеге әсер ететін ауырлық күші Ньютонның бүкіләлемдік тартылыс күшінің салдары болғандықтан, гравитациялық өріс кернеулігінің модулі былай жазылады: g = - G M m r 2 m Күш векторлық шама екені белгілі. Олай болса, гравитациялық өріс кернеулігі де векторлық шама. Гравитациялық өріс кернеулігі тұрақты емес, ара қашықтық артқан сайын қашықтық квадратына байланысты кемиді. g = - G M r 2 тек өріс көзіне дейінгі r қашықтығына байланысты.

12 слайд

#13 слайд
• Пропорционалдылық коэффициенті G гравитациялық тұрақты деп аталады. Ол гравитациялық әсерлесудің қарқындылығын сипаттайды (бір-бірінен 1 м қашықтықта орналасқан 1 кг екі нүктелік массаның тартылыс күшіне тең) және негізгі физикалық тұрақтылардың бірі болып табылады. SI жүйесінің бірліктерінде оның мәні: • G = 6,673·10 -11 Н·м 2 /кг 2  = 6,673·10 -11 м 3 /(кг·с 2 )

13 слайд

#14 слайд
Орналасуы Ауырлы қ күші / Н Масса g / Н/кг Жер бетінде 9.81 1 кг 9.81 Ай бетінде 1.6 1 кг 1.6 Жер бетінде 1.0 102 г 9.81 Юпитер бетінде 96 4 кг 24 Жер бетінде 0.491 50 г 9.81 Жер бетінде 785 80 кг 9.81 Ай бетінде 128 80 кг 1.6Кестені толтырыңыз

14 слайд

#15 слайд
Онда:  Ньютонның екінші заңын және гравитациялық және инерциялық массалардың эквиваленттілік принципін қолданып яғни, гравитациялық өрістің кернеулігі ( күші ) сандық түрде (және өлшем бойынша) осы өрістегі еркін құлаудың үдеуіне тең.

15 слайд

#16 слайд
Жерден қашықтаған сайын Жердің тарту күші мен еркін түсу үдеуі жер центріне дейінгі ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал өзгереді. 1.10.2-сурет Жерден қашықтап бара жатырған ғарыш кемесінің ішіндегі ғарышкерге әсер ететін тартылыс күшінің өзгеруі бейнеленген. Жерге жақын маңда ғарышкерге әсер ететін тарту күші 700 Н-ға тең деп алсақ

16 слайд

#17 слайд

17 слайд

#18 слайд
Өзара әсерлесетін денелерге Жермен Айды алуға болады. Аймен Жердің арасы r = 3,84·106 м. Бұл қашықтық ж ер радиусынан 60 есе артық..

18 слайд

#19 слайд
- нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім - немен жұмысты жалғастыру қажет. РЕФЛЕКСИЯ

19 слайд

#20 слайд

20 слайд