Жарықтың сыну заңы презентация

1 слайд
Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңы Жаңа Ертіс орта мектебі 8 сынып Әскербекова Шынар Жунысбекқызы Физика мұғалімі

2 слайд
Сабақтың тақырыбы: Сабақтың тақырыбы: Жарықтың сынуы. Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңдары. Жарықтың сыну заңдары. Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаты: а)Білімділік;а)Білімділік; жарық құбылыстарының жаңа қасиеттерімен жарық құбылыстарының жаңа қасиеттерімен танысу, сыну ұғымын танысу, сыну ұғымын қалыптастыру, сыну заңының формуласын үйрету.қалыптастыру, сыну заңының формуласын үйрету. ә) Дамытушылық;ә) Дамытушылық; жарықтың сыну заңдары жарықтың сыну заңдары туралы дамыта түсіндіру және пәнге туралы дамыта түсіндіру және пәнге деген қызығушыфлығын арттыру.деген қызығушыфлығын арттыру. в)в) Тәрбиелік;Тәрбиелік; Оқушылардың өзі Оқушылардың өзі жауапкершілік ала білуге, ұқыптылыққа, жауапкершілік ала білуге, ұқыптылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу. адамгершілікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі:Сабақтың түрі: аралас. аралас. Сабақтың әдісі: Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, түсіндіру.сұрақ – жауап, түсіндіру. Сабақтың көрнекілігі: Сабақтың көрнекілігі: Экран, слайдтар, тарелка, су, тиынЭкран, слайдтар, тарелка, су, тиын Пәнаралық байланыс:Пәнаралық байланыс: математика, әдебиет т.б математика, әдебиет т.б Сабақтың типі: Сабақтың типі: Жаңа сабақ түсіндіруЖаңа сабақ түсіндіру

3 слайд
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. 2. Қызығушылығын ояту 3. Ми шабулы (тест тапсырмасы) 4. Мағынаны тану (жаңа білім меңгеру) 5. Ой қорыту (эксперимент жасау, есептер шығару) 6. Ой толғаныс (Рефлексия) 7. Еркін ізденіс (Үйге тапсырма) 8. Бағалау (бөзін-өзі бағалау парағы бойынша)

4 слайд
ІІ. «Қызығушылығын ояту» 1) Жазық айнада қандай кескін алынады? 2) Жазық айналар қай жерде қолданылады? 3)Сфералық айна деген не? 4)Ойыс айнаның беретін кескінін сипатта 5) Дөңес айнада қандай кескін алынады? 6)Жарықтың шағылу заңы қалай тұжырымдалады. 7) Шағылу бұрышы 35 º болса, түсу бұрышы неге тең?. 8) Түсу бұрышы 70 º болса, шағылған сәулемен перпендикуляр арасындағы бұрышы неге тең?. 9) Ақындардың айна туралы қандай өлеңдерін білесіңдер?

5 слайд
ІІІ. «ІІІ. « Ми шабулы Ми шабулы »» Шағылу бұрышын қандай әріппен белгілейміз?Шағылу бұрышын қандай әріппен белгілейміз? А) А) αα ;; Ә) Ә) ββ ; ; Б) Б) γγ ; ; Жазақ айнадағы кескін қандай болады?Жазақ айнадағы кескін қандай болады? А) айнаның жазықтығына симметриялы;А) айнаның жазықтығына симметриялы; Ә) нәрсенің жалған кескіні;Ә) нәрсенің жалған кескіні; Б) жазық айна.Б) жазық айна. Түсу бұрышын қандай әріппен белгілейді?Түсу бұрышын қандай әріппен белгілейді? А)А) αα ; ; Ә) Ә) ββ ;; Б) Б) γγ ; ;

6 слайд
44 . Жарық көздері қанша топқа бөлінеді?. Жарық көздері қанша топқа бөлінеді? А) 3;А) 3; Ә) 2;Ә) 2; Б) 4;Б) 4; 5. 5. Күннің көрінетін беті.Күннің көрінетін беті. А) хромосфера;А) хромосфера; Ә) Фотосфера;Ә) Фотосфера; Б) Ионосфера;Б) Ионосфера; 6. 6. Дербес жарық көздері қанша топқа бөлінеді?Дербес жарық көздері қанша топқа бөлінеді? А) 3;А) 3; Ә) 2;Ә) 2; Б) 4;Б) 4; 7. 7. Жарық шоқтарыЖарық шоқтары А) жарық сәулелерінің жиынтығы;А) жарық сәулелерінің жиынтығы; Ә) жарық көзі;Ә) жарық көзі; Б) жарық энергиясы.Б) жарық энергиясы.

7 слайд
«Қап бәлем, тоқтай тұр»! мултьсериялы «Қап бәлем, тоқтай тұр»! мултьсериялы № Жауаптары 1 Ә) β ; 2 Ә) нәрсенің жалған кескіні; 3 А) α ; 4 Ә) 2; 5 Ә) Фотосфера; 6 А) 3; 7 А) жарық сәулелерінің жиынтығы;

8 слайд
Мағынаны тану Жаңа сабақ Жарықтың сынуы. Жарықтың сыну заңы Суы бар стаканға салынған қасық (немесе қарандаш) су мен ауа аралығындағы шекарада сынған сияқтанып көрінеді. Бұл қасықтан шыққан жарық сәулелері ауаға қарағанда суда басқаша бағыт алатындығын көрсетеді. Проблемалық жағдай

9 слайд
Егер жарық шоғы екі ортаны бөлетін шекараЕгер жарық шоғы екі ортаны бөлетін шекара арқылыарқылы өтетін өтетін болса, мысалы: ауадан суға, онда жарық ағымның бір бөлігі болса, мысалы: ауадан суға, онда жарық ағымның бір бөлігі шағылады,екінші бөлігі нәрседен өтеді, тағы бір бөлігі шағылады,екінші бөлігі нәрседен өтеді, тағы бір бөлігі жұтыладыжұтылады .. Түскен жарық шағылдыру сындыру жұту Ерекше болғандықтан біз оларды көреміз

10 слайд
Екі ортаны бөлетін шекара арқылы өткенде, жарықтың таралу бағытының өзгеруін жырқтың сынуы дейміз. Сынған сәуле мен екі ортаны бөлетін шекараға сәуле түскен нүктеден тұрғызылған перпендикуляр арасындағы бұрыш ( γ ) сыну бұрышы деп аталады. Жарық аудан шыныға өткенде сынған сәуле перпендикулярға жақындайтынын тәжірибеден көрдік. Бұл сыну бұрышы түсу бұрышынан аз екенін көрсетеді. Сонымен қатар түсу бұрышын сан мәнін (градус)сыну бұрышының сан мәніне бөле отырып олардың тұрақты екеніне назар аударамыз .   

11 слайд
Бұдан қандай тұжырым айтуға болады?Бұдан қандай тұжырым айтуға болады? Жауап: Жауап: Түскен сәуле, сынған сәуле және екі ортаны Түскен сәуле, сынған сәуле және екі ортаны бөлетін бетке сәуле түскен нүктеден бөлетін бетке сәуле түскен нүктеден тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.жатады. Түсу бұрышы синусының сыну бұрышы синусына Түсу бұрышы синусының сыну бұрышы синусына қатынасықатынасы екі екі орта үшін тұрақты шама орта үшін тұрақты шама болып табылады.болып табылады.

12 слайд
, , бұл формула мен анықтаманы сыну заңы деп атайды. Бұл заңды Снеллиус заңы деп те атайды. Оны ХVІІ ғасырда (1621ж) В Снеллиус тұжырымдаған. Ал 1630 жылы Р. Декарт оған теориялық негіздеме жасаған. Формуладағы n – сыну көрсеткіші деп аталады. Сыну көрсеткіші түсу бұрышына тәуелді емес және тек ортаның оптикалық тығыздығына тәуелді. Заттың ауамен салыстырғандағы к өрсеткіші «абсалют сындыру көрсеткіші» деп аталады. Екі орта үшін (ауа – су, ауа – шыны...) заттың сындыру көрсеткіші формуласымен де анықталады. С- жарықтың вакумдағы жылдамдығы, υ –ортадағы жылдамдығы, Онда екі формуланы біріктіріп былай жазуға болады. .n a   sin sin  c n     c Sin Sin n  

13 слайд
Параллель шыны пластинадан өткен жарықтың сыну құбылысы 159-суретте жарық сәулесі SВ жазық параллель шыны пластина арқылы өткенде не байқалатыны көрсетілген.Ауа мен шыныны бөлетін шекараға түскен SВ жарық шоғы ВС шоғы түрінде сынып,шыныға өтеді.Пластинаның төменгі қыры мөлдір болғандықтан,ВС жарық шоғы сынып,ауаға СД шоғы түрінде шығады.Пластинаға түскен SВ және одан шығатын СД шоқтары бір-біріне параллель болады.

14 слайд
Үшбұрышты шыны призмаға бүйірінен түскен жарықтың сыну құбылысы. 160-суретте призмаға түскен жинақсыз жарық шоғы көрсетілген.Ол призманы тесіп өтіп,екі рет, біріншісінде ауадан шынығы өтетін АВ қырында, ал екінші рет шыныдан ауаға өтетін ВС қырында сынады.

15 слайд
Егер кез келген ыдыстағы немесе су қоймасындағы судың түбіне су бетінен перпендикуляр бағытта қарасақ, онда жарықтың сынуы салдарынан ыдыстағы суса бізге нақты тереңдігінен ¼-ге аз болып көрінеді.Мұны суға секіру кезінде есепке алу керек,яғни мысалы су қоймасының 4м тереңдігі секірушіге 3м тереңдік болып көрінуі мүмкін.Жер атмосферасында жарық сынатындықтан,біз жұлдыздарды және Күнді өзінің аспандағы нақты орнына қарағанда биіктен көреміз.

16 слайд
Қазіргі кезде көптеген заттардың сындыру Қазіргі кезде көптеген заттардың сындыру көрсеткіштері тәжірибеде анықталып кестеге көрсеткіштері тәжірибеде анықталып кестеге жазылған.жазылған. Заттар Ауаға қатысты сындыру көрсеткіші     Су    Глицерин    Алмас    Мұз    Тұз    Кварц    Лағыл    Қант    Шыны сорттары 1.33 1,47 2,42 1,31 1,54 1.54 1,76 1,56 1,47 до 2.04

17 слайд
Ү“Ой қорыту” «Біздің барлық біліміміз тәжірибеден басталады» Канат Иммануил 1-тәжірибе : Тарелке, су, тиынмен жасалатын тәжірибені көрсету. Тарелкеге тиын салып қойып, оған тиын көрінбейтіндей қырынан қарап тұрып жәйлап су құямыз. Аздан соң тиын көрінеді. Тиын неге «көтерілді»? Бұл тәжірибелер екі түрлі ортаның шекарасында, яғни су-ауа шекарасында жарық сәулесі түскенде бір бөлігі шағылып, ал бір бөлігі екінші ортаға өтетінін және өткенде бағытын өзгертінін дәледейді.

18 слайд
“ Табиғатты танудың ең сенімді құралы бақылау мен тәжірибе” Г.галилей Әртүрлі мөлдір заттар жарық сәулесін түрліше сындырады. Стакандағы судың бетіне кастор майын (ол жоқ болса басқаша мөлдір май) қалыңдығы 1 см болатындай етіп құямыз. Стаканға жақсылап жарықтандыру керек Ине алып оны стаканның дәл ортасынан майға батырамыз. Май қабатынан өткен соң ине суға да 1 см –дей еніп тұруы керек. Еегер стаканның бүйірінен қарасақ жуандығы әртүрлі бір бүтін инені көреміз: иненің суға батып тұрған астынғы бөлігі қолымызға ұстап тұрған үстінгі бөлігінен жуандау, ал, майда тұрған ортанғы бөлігі бәрінен жуан болып көріненді

19 слайд
Есептер шығару № 1. Сәуле күнбағыс майының бетіне 60 0 бұрыш жасап түседі,ал сыну бұрышы 36 0 .майдың сыну көрсеткішін табыңдар. № 2 .Вакуумдағы жарық жылдамдығы 8*10 5 км/сек, алмастың сыну көрсеткіші 2,42.Алмастағы жарық жылдамжығын есептеп шығарыңдар

20 слайд
ҮІ «Ой толғаныс» 1. Бүгінгі сабақта не білдің? 2.Жаңа тақырып бойынша қандай сұрағың бар? 3.Жарықтың сыну заңын қай жерлерде пайдалануға болады? Ү. «Еркін ізденіс» Үйге тапсырма 67 тақырып,Өзін-өзі тексеру сұрақтары.№4,5 есеп ҮІ. Бағалау. Бағалау парығы бойынша өзін-өзі бағалау

21 слайд
Бағалау шкаласы: 35-30- « 5 » ; 25-20- « 4 » ; 15-10- « 3 » Үй тапсырмасы Жаңа сабақ Бекіту Сұрақта рға жауап Тестілік тапсырма Қосымша сұрақтар Проблема лық жағдай тәжірибе есеп Рефлекси я Барлық балл Оқушының аты-жөні:

22 слайд

23 слайд
Ортағасырлық Шығыс Ортағасырлық Шығыс ғалымы, Хорезмде туылған ғалымы, Хорезмде туылған Әбу Рейхан Мұхаммед ибн Әбу Рейхан Мұхаммед ибн Ахмед әл – Бируни. Ай Ахмед әл – Бируни. Ай тұтылуы кезінде, Ай түсінің тұтылуы кезінде, Ай түсінің өзгеруін, Күннің толық өзгеруін, Күннің толық тұтылуы кезіндегі Күн тәжі тұтылуы кезіндегі Күн тәжі құбылысын бақылап және құбылысын бақылап және суреттеп жазған. Ол Жердің суреттеп жазған. Ол Жердің күнді айнала қозғалуы туралы күнді айнала қозғалуы туралы ойын айтты және геоцентрлік ойын айтты және геоцентрлік теорияны жетілмеген деп теорияны жетілмеген деп есептеді.есептеді.

24 слайд
Бирунидің замандасы, Еуропада Алхазен деген Бирунидің замандасы, Еуропада Алхазен деген атпен белгілі болған египеттік Абу Али әл- атпен белгілі болған египеттік Абу Али әл- Хасан ибн әл- Хайсам көрнекті физик болды. Хасан ибн әл- Хайсам көрнекті физик болды. Оның негізгі зерттеулері оптикаға қатысты. Оның негізгі зерттеулері оптикаға қатысты. Алхазен жарықтың сынуына арналған Алхазен жарықтың сынуына арналған зерттеулермен айналысты. Ол сыну бұрышын зерттеулермен айналысты. Ол сыну бұрышын өлшеу әдістерін жете зерттеді және сыну өлшеу әдістерін жете зерттеді және сыну бұрышы түсу бұрышына пропорционал емес бұрышы түсу бұрышына пропорционал емес екенін эксперимент жүзінде көрсетті. Алхазен екенін эксперимент жүзінде көрсетті. Алхазен сыну заңының дәл анықтамасын таппағанымен, сыну заңының дәл анықтамасын таппағанымен, түскен және сынған сәулелер жарықтың түсу түскен және сынған сәулелер жарықтың түсу нүктесінде екі ортаның шекарасына нүктесінде екі ортаның шекарасына тұрғызылған перпендикулярдың бір жазықтықта тұрғызылған перпендикулярдың бір жазықтықта жататынын айтып, Птолемейдің нәтижелерін жататынын айтып, Птолемейдің нәтижелерін біршама толықтырды. Алхазенге жарық дөңес біршама толықтырды. Алхазенге жарық дөңес линзаның ұлғайтқыш әрекеті “көру бұрышы” линзаның ұлғайтқыш әрекеті “көру бұрышы” ұғымы және оның қашықтықта тәуелділігі ұғымы және оның қашықтықта тәуелділігі белгілі болды.белгілі болды.