жылқы малы

1 слайд

1 слайд

2 слайд
. “Ер қанаты - ат” деген сөз бар. Халқымыз төрт түлік малдың ішінде жылқыны ерекше бағалаған, жылқының етін жеп, сүтінен қымыз ішіп, терісін пайдаланған. Тұтқиылдан жау шапса, бір- бір атқа мініп, дұшпанына тойтарыс берген

2 слайд

3 слайд
Төрт түлік малдың ішінде қай халықтың болса да құрмет тұтатындарының бірі - жылқы малы. «Ат - ердің қанаты» деп айтатын дана халқымыз жылқыны өте қастерлеген. Жылқы - мінсең көлік, жесең ет. Қазы-қарта, жал-жаясыз бірде-бір қазақ жанұясын біз көре алмаймыз. Тарихи деректер бойынша адам баласы жылқыны біздің жыл санауымыздан 3-4 мың жыл бұрын қолға үйреткен. Негізгі отаны Шығыс Еуропаның далалы аймағы, Орталық Азия және Қазақстан алқабы деп есептеледі.

3 слайд

4 слайд
Жылқылардың мінез-құлқының ерекшеліктерін және олардың адам денсаулығына әсерін анықтау. Бабалардан бүгінге асыл қазына болып жеткен жылқы малының қасиеті мен құдіретін зерттеу, оны саралап, жүйелеу.

4 слайд

5 слайд
Мен таңдаған тақырып өте қызықты және мен оны сыныптастарыммен бөлісуді шештім. Бірақ алдымен мен олардың жылқылар мен иппотерапия туралы не білетіндерін білгім келді. Ол үшін біз мұғаліммен бірге «Жылқылар туралы не білеміз» деп аталатын сауалнама сұрақтарын таңдадық. 1. Жылқылардың қандай тұқымдарын білесіз?

5 слайд

6 слайд
2.Жылқы адамға қандай көмек көрсетеді?

6 слайд

7 слайд
3.Жылқы жақсы көреді ме, әлде жақсы естиді ме?

7 слайд

8 слайд
5. Жылқы адам денсаулығына қандай әсер етеді?

8 слайд

9 слайд
6.Иппотерапия дегеніміз не? Сауалнамаларды өңдеу кезінде менің сыныптастарым аттар туралы аз білетіні белгілі болды. «Иппотерапия» термині туралы көбісінің естімегенін байқадым. Қосымша әдебиеттермен танысқаннан кейін мен сынып сағатында сыныптастарыма иппотерапия туралы айттым.

9 слайд

10 слайд
Жылқының шығу тарихы Шығыс славяндар «жылқы» сөзін түрік шабандоздарынан қабылдады, ол «алоша» сияқты естілді. 60-тан астам миллион жыл бұрын жылқының қарабайыр ата тегі - бариламбда пайда болды.

10 слайд

11 слайд
Жылқының шығу тарихы

11 слайд

12 слайд
Эогиппус Мезогиппус Меригиппус Анхитерий  

12 слайд

13 слайд
Гиппарион Плиогипус тарпан – предок домашней лошади.Үй жылқысының ата тегі. 1879 жылы соңғы тарпан өлді. Қазіргі жылқы

13 слайд

14 слайд
Тарпан – ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы Еуропада кең тараған, аттың ата тегі

14 слайд

15 слайд
Жылқы түстері

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Қазанат Арғымақ ЖАБЫ 2

17 слайд

18 слайд
Жорға – қазақтың бәйге аттары Жүрдек – күші мығым, берік пен бәйге аттары Аяңшыл – тек салт мінуге арналған, аяң жүрісті аттар. Желгіш – ертедегі қазақ тұрмысында көп пайдаланылмаған жылқылар Жүйрік – шабыс аттары. Берік – күшті, еті тығыз жылқылар Сәйгүлік – елшілер мінетін ат.

18 слайд

19 слайд
Б ү л к і л – ж е л і с т і ң е ң ж а й т ү р і Өгіз аяңда алдыңғы аяқтың ізіне артқы аяқ жетпейді Ш а б ы с – ж ы л қ ы н ы ң ж е л іс т е н д е т е з ж ү р іс і Ж е л і с – а я ң н а н г ө р і ө н і м д і р е к ж ү р і с А яң – ж ы лқы ны ң ең ж ай ж үрісі Жылқы жүрісі

19 слайд

20 слайд
Жылқылар онға бөлінеді: • Жабағы • Адайдың жылқысы • Қостанай жылқысы • Буденый жылқысы • Көшім жылқысы • Салт мініс жылқысы • Желісті жылқы • Қазақ желістісі жылқысы • Орыс желістісі жылқысы • Ахалтеке жылқысы

20 слайд

21 слайд
Жылқы тұқымдары Алтай тұқымы Қостанай тұқымы  Буденный тұқымы Қазақ тұқымы Украинаның ұлттық тұқымы Ахалтеке тұқымы

21 слайд

22 слайд
Қазақ жылқыларының ерекшеліктері – бастары үлкен, маңдайы ойыстау, қалың жақты, дөнес мұрынды, мойыны шомбалдау, қысқа, көздері мен құлақтары кішкентай. Шоқтығы биік, шабы қысқа, кең сауырлы, қылқұйрығы төмендеу орналасқан. Қазақ жылқысының бойы аласалау көрінгенмен, дене мүшелері кішкентай емес, арқасы қысқа да қайратты, бұлшық еттері тығыз. Қазақ жылқылары ауа райының құбылмалы жағдайына төзімді, жем – шөпті талғамайды, үнемі далада жайылымда жүріп күнелтеді. Тинкер жылқысы Ветфальд жылқысы

22 слайд

23 слайд
Жылқының өмір сүру кезеңдері Жылқы орташа есеппен 25 – 30 жыл жасайды. Жылқы төлдері: • Құлын (биенің төлі); • Жабағы (6 айдан асқан құлын); • Тай (1 жастан асқаны); Ұрғашы жылқыны (байталды) : • Құнажын байтал (2 жастан асқан); • Дөнежін шығар (3 жастағы); • Дөнежін байтал (3 жастан асқан); • Бесті бие (4 жастан асқаны); • Қасбалы бие (7-8 жастағы бие); • Кәртамыс бие (11-14 жастағы); • Жасаған бие (20 жастан асқан бие) т.б.

23 слайд

24 слайд
Жыл ы адам ызметінде қ қ

24 слайд

25 слайд
Лошадь и человек

25 слайд

26 слайд
Жылқылар соғыста

26 слайд

27 слайд
Жылқылар ауылшаруашылығында

27 слайд

28 слайд
   Жылқы полицейлер

28 слайд

29 слайд
  Жылқылар ойын- сауықта   

29 слайд

30 слайд

30 слайд

31 слайд
«Ауруға ем, сауға қуат дәрі қымыз»,— Ж.Жабаев

31 слайд

32 слайд
Жылқы терісінің де пайдасы мол. Одан әр түрлі бұйымдар, ат әбзелдері, ыдыстар жасалады.Өмілдірік, айыл, құйысқан, тізгін, ноқта, қамшы, шылбыр, жүген өреміз.

32 слайд

33 слайд

33 слайд

34 слайд
Торсық дегеніміз – жылқының терісінен шелін алып, ыстап жасалған, сиымдылығы 10-30 литр тері қап.

34 слайд

35 слайд
Жылқының таңғажайып қасиеттері 1) жылқылар 22-35 жыл өмір сүреді, бірақ одан да ұзақ өмір сүретіндері бар. 2) 23 елде жылқы қасиетті жануар болып саналады. 3) жылқылар аралардан өте қорқады. Аралардың үйіндісі жылқыны өлтіре алады. 4) жылқылар кофені өте жақсы көреді. Бір уақытта ол 4 шелек кофе іше алады. 5) жылқылар көңілді музыканы жақсы көреді. 6) ғалымдар жылқылардың түрлі-түсті түстерді көретінін және тұрып ұйықтай алатындығын дәлелдеді. 7) жылқылар адамның эмоциясын дауыспен ажырата алады ( жаман, мейірімді, көңілді). 8) ақылды Ханс атты ат болған, ол санауды, карта ойнауды және неміс, ағылшын және француз тілдерінде командаларды түсінген. 9) ең кішкентай жылқы 45 см, ал ең биіктігі 2 м 19 см. 10) Ұлы Отан соғысына 3 миллион жылқы қатысып, жартысы қаза тапты.

35 слайд

36 слайд
Иппотерапия •Жылқы адам денсаулығын қорғауға және қалпына келтіруге көп көмектеседі. •Керемет тиімді терапия – бұл иппотерапия (hippo деген грек сөзінен – жылқы). Бұл емдік атпен жүру. •Иппотерапия – емдеудің ерекше түрі, онда емдік әсерге атпен байланыс арқылы қол жеткізіледі.

36 слайд

37 слайд
Жылқылар медицинада үнемі қолданылады – зертханалық жануарлар сияқты вакциналар жасау үшін. Бұл барлық жағынан жақсы, сау жануарлар. Дәрігерлер оларды сіреспе, гангрена, дифтерия, ботулизм және басқалар сияқты қорқынышты аурулардың қоздырғыштарының қанына енгізеді. Жылқылардың қанында қорғаныс антиденелері, осы ауруларға қарсы иммунитет пайда болған кезде олар сарысуды дайындау үшін қан алады. Бір жылқы өмір бойы 16 - 20 мың сарысу дозасын береді.

37 слайд

38 слайд
Платон (б.з. д. 427-347 ж. ж.) денсаулық үшін атқа мінуге кеңес берді, ал Плиний Үлкен (б. з. д. 23-79 ж. ж.) атқа міну асқазан мен буындарға пайдалы, дене бітімі мен тыныс алу жүйесін жақсартады, гипертония мен миокард инфарктісінің пайда болу қаупін азайтады. Иппотерапия – бұл жаңа ұғым емес. Бұл әлемге Гиппократтан бері белгілі! Ол жаралылар мен науқастар атқа мінгенде тезірек сауығып кетеді деп мәлімдеді.

38 слайд

39 слайд
Науқастар мен жаралыларды қалпына келтіру үшін атқамінудің пайдасы ежелгі дәуірден бері белгілі болды. Гиппократ (ежелгі грек тілінен аударғанда, оның атауы «жылқылардың патшасы» дегенді білдіреді) «Омния» атты кітабында «аттың әртүрлі сауықтыру ырғағы» туралы жазды және атпен жүруді «Exercitia universalia» деп атады, соғыс кезінде жарақат алған жауынгерлер егер олар атқа мініп жүруін жалғастыра берсе, жаралардан тезірек емделетінін атап өтті. Тіпті емдік атпен жүру үшін арнайы термин пайда болды – иппотерапия (грек тілінен. "hippos" – жылқы).

39 слайд

40 слайд
Қазіргі заманғы иппотерапияның негізін қалаушылардың бірі француз профессоры Хуберт Лаллери болып саналады, ол 1960-1970 жылдары адамдарда жылқының әртүрлі аурулардың ағымына әсерінің теориялық аспектілерін жан-жақты зерттеп, зерттеу нәтижелерін медициналық тәжірибеге енгізді.

40 слайд

41 слайд
6) жасөспірімдердің әлеуметтік мәртебесін жылқымен қарым-қатынас жасау құралдарымен арттыру мүмкіндіктері анықталды иппотерапияға қатысушылардың жылқы туралы түсініктері зерттелді. 3) иппотерапияның балалар-ата-аналар қатынастарына әсеріне талдау жүргізілді; 2) Даму кідірісі бар және ақыл-есі кем балаларға жылқылармен жаттығудың әсер ету тиімділігі; 1)иппотерапияның тірек-қимыл аппараты бұзылған адамдарды оңалтуға әсері зерттеледі; 4) БЦП кезінде психикалық даму серпініне; Адамның жылқымен өзара байланысы 1990 жылдардан бастап ғылыми негіздеме алады:

41 слайд

42 слайд
* Төзімділікті арттырады; •Иппотерапия сколиоз және остеохондроз сияқтыомыртқа ауруларының алдын-алудың тамаша әдісі; •Қозғалыстың тұрақтылығы мен үйлестірілуі жақсарады Қан айналымы жақсарады. * Ұсақ моториканы дамытады; Атпен жүру баланың жалпы физикалық жағдайына пайдалы әсер етеді. Атқа міну кезінде: •Ашық сабақтар өкпеге пайдалы әсер етеді.

42 слайд

43 слайд
Міне, атпен жүру арқылы қалпына келтіру жүргізілетін кейбір аурулар: 1) орталық жүйке жүйесінің зақымдануы (атап айтқанда, церебральды сал ауруы), лиомиелит, жарақат, сондай-ақ қалыптың бұзылуы (сколиоз 1-2 кезең, кифоз) нәтижесінде пайда болған тірек-қимыл аппаратының бұзылуы; 2) остеохондроздар, радикулиттер; 3) психо-эмоционалдық саланың бұзылуы; 4) әртүрлі этимологияның ақыл-ой дамуының бұзылуы (психикалық дамудың кідірісі, олигофрения, Даун синдромы және т. б.); 5) психикалық аурулар (шизофрения, аутизм, мінез-құлық бұзылыстары және т. б.); 6) жүрек-тамыр аурулары; 7) дамудың кешенді бұзылуы және басқа да аурулар.

43 слайд

44 слайд
Иппотерапия Жанды емдеу Т нді емдеу ә

44 слайд

45 слайд
ДЦП балалар үшін

45 слайд

46 слайд
Қазақ ауыз әдебиетіндегі жылқы бейнесі Қамбар айтты тұлпарға- Қанатты туған пырағым, Аға-інім сен едің, Тар жерле жолдас шырағым. «Қамбар батыр».

46 слайд

47 слайд
Жылқы малына қатысты мақал- мәтелдер Жақсы атты тай жағалайды. Жақсы атқа бір қамшы, Жаман атқа мың қамшы. Жақсы атын мақтар, Жаман қатынын мақтар. Жақсы аттың тісін ашпа, Жақсы адамның жасын сұрама. Жақсы аттың жалын сатқанша, Жақсы жігіттің арын сақта. Жақсы аттың терісі, Қайыс болар, көн болмас.

47 слайд

48 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ Адамның азамат қатарына қосылуының өзін “ат жалын тартып мінді” деп бейнелейді қазақ халқы. Жас баланың алғаш атқа отырғанын атап өту рәсімі – тоқымқағар тойынан бастап, адамның бұл өмірден өткенінің белгісі ат тұлдауға дейінгі бүкіл пәнилік тіршілікті жылқымен байланыстырған. Қазы-қарта, жал-жая, Қуырдағы балдай, ә?! Тойып ішсең, қымыздан, Шөлің лезде басылған…

48 слайд

49 слайд
Ал енді, терапевтік атпен жүру, физиотерапияның жалпы қабылданған формаларынан айырмашылығы, баланың қозғалтқыш жүйесін белсендірумен қатар, ерік-жігерді, ұйымшылдықты, қиындықтарды жеңуге деген ұмтылысты ынталандыруға мүмкіндік береді деп сеніммен айтуға болады, соның негізінде балалардың қимылдары біртіндеп күрделене түсетін тапсырмаларды орындау кезінде дәлірек және мақсатты болады. Нәтижесінде қозғалыстарды үйлестіру, қолдың әртүрлі манипуляциялары және әсіресе құнды жері – оның жүре алуы. Мұның бәрі – қозғалыс сферасы бұзылған барлық балалардың үлкен, мейірімді, шыдамды досы – жылқының арқасында. Бұл оларға қажетсіз ақаулардан арылуға деген сенімділік пен сенім береді, баланы қоршаған табиғатпен байланысуға көмектеседі, осылайша оның жабық кеңістік синдромын жояды. Осыған байланысты науқас бала өзін табиғаттың бір бөлігі ретінде сезінеді, онда аттың көмегімен ол әрекет ету еркіндігіне ие болады.

49 слайд

50 слайд
 Жергілікті жерімізде жылқы шаруашылығын жандандырып, одан алынатын өнімдерді саудаға шығарса;  Жылқы терісінен өндірілетін өнімдерді шығаратын өндіріс орындары ашылса;  Жергілікті жерде иппотерапия сауықтыру орындары ашылса, жастардың батыл болып өсуіне ал мүгедек балалар болса, ем алуына көмек болар еді.    

50 слайд

51 слайд

51 слайд