Кристалл және аморф денелер. Қатты денелердің механикалық қасиеттері

1 слайд
Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі КМҚК «Геолог иялық барлау колледж і »     Пән: Физика Физика пәнінің оқытушысы: Кабзолданова А.С.Мамандығы: 0701000 - Пайдалы қазбалар кен орындарын геологиялық түсіру, іздеу және барлау (түрлері бойынша) 1514000 «Экология және табиғи ресурстарды тиімді пайдалану (салалар бойынша)».

2 слайд
Жетістік критерийлері Оқушылар: - кристалды денелердің сипаттамаларын айта алады; - аморфты денелердің сипаттамаларын айта алады; - полимер лердің сипаттамаларын айта алады ;

3 слайд
Топпен талқылау  Қатты денелердің,  Сұйықтықтардың,  Газдардың - негізгі қасиеттері қандай және оларды қалай түсіндіруге болады?

4 слайд
Топпен жұмыс • Презентация дайындау уақыты 10 минут, слайд саны 3-тен аспау керек, баяндама 3 мин. • Макроскопиялық параметрлері бойынша денелердің қасиеттерін түсіндірініздер (қатаңдық, қаттылық , беріктік, сыртқы түрі) • Электрондық микроскоптағы онлайн бейнесі арқылы макроскопиялық параметрлердің микроскопиялық құрылыммен байланыстырып, түсіндіріңіз. • Қасиеттері бойынша материалдың пайдалануын түсіндіріңіздер

5 слайд
Қатты денелер Кристалдар Аморфты денелер Атомдар дұрыс формалы кристалдық тор құра отырып қатаң реттелген түрде болады Формасын сақтайды, алайда дұрыс формалы кристалл торы болмайды. Монокристалдар Кварц, алмаз Поликристалдар Метал, қант, тұз

6 слайд
Пластилин Канифоль Смола

7 слайд
Монокристалдар • Үлкен жалғыз кристалдар Кварц монокристалы Алмаз кристалы Физикалық қаиеттері: - Дұрыс геометриялық пішін - Тұрақты балқыту нүктесі - Анизотропия

8 слайд
Поликристаллдар • Көптеген аралық кристалдардан тұратын (кристалдар) кристалдар Аметист (кварц түрі) Физикалық қасиеттері: Дұрыс геометриялық пішін Тұрақты балқыту нүктесі Изотропия

9 слайд
Алмаздарды пайдалану Контактілі линзаларды емдеуге арналған Алмаз аспаптары осылай көрінеді. Өнеркәсіпте алмас ұнтағымен жабылған құралдар қолданылады. Алмазның беріктігі оны жақсы сым өндіруде, атап айтқанда, электр шамдарын жіппен жіптен өткізуге қолданылатын ең қолайлы материал болып табылады. Алмазные буры

10 слайд
Алмаздарды пайдалану Алмаздық шыны кескіш Кристаллдың екі шеті өткір бұрышпен біріктіріледі. Бұл талаптарды екі қабырға жақсы қабылдайды ромбододекаэдра. Барлық асыл тастар әйнекті сызып тастаса да, әйнек жолағын тек алмаспен ғана қиып алуға болады.

11 слайд
КРИСТАЛДАР - бұл көпбұрышты формасы бар қатты заттар • Басқа қатты денелердегі кристалдар арасындағы негізгі айырмашылық - бұл периодты орналастырылған атомдар, молекулалар немесе иондардың жиынтығы кристалды тордың болуы . Кристаллдардағы байланыс

12 слайд
• Кристалдар формасы призмалар түрінде болуы мүмкін, оның негізі дұрыс үшбұрыш, квадрат, параллелограмма және алтыбұрыш болуы мүмкін.

13 слайд
Кристаллдарды қолдану • Суреттерге мұқият қарап, онымен бірге суреттелген объектілерді жасау үшін қолданылатын кристалдық органдардың реттік нөмірлерін келтіріңіз: • 1. Алмаз 2. Сұйық кристалдар 3. Силикон 4. Кварц • 5. Руби 6. Графит 7. Вольфрам 8. Молибден • 9. Жартылай өткізгіштер

14 слайд
Кристалл денелер сипаттамасы анизотропия. • Анизотропия - түрлі бағыттардағы кристалдардың (механикалық, жылу, электрлік және т.б.) қасиеттерінің әртүрлі болуы. • Мысалы, жылу өткізгіштік, кристалды өткізу жылдамдығы, оптикалық қасиеттері.

15 слайд
Изотропия Изотропия — дененің физикалық қасиеттерінің оның ішіндегі бағытына тәуелді еместігі. Аморф ты денелер — бұл қатты және сұйық қасиеттері байқалатын денелер.

16 слайд
Аморфты қатты заттардың қасиеттері • Кристалдық құрылым жоқ; • Ерекше балқу нүктесі жоқ; • Температураның, ағынның жоғарылауы; • Төмен температураларда - қатты заттардың қасиеттері; • Жоғары температура кезінде сұйықтықтардың қасиеттері.

17 слайд
Дене пішінінің немесе өлшемдерінің өзгеруін деформация деп атаймыз. Деформация денелердің өзара әрекеттесуі кезінде жүзеге асатындықтан, өзара әрекеттесетін екі дене де деформацияланады. Мысалы, қолдың эспандерге әрекетін алайық. Эспандерді созу кезінде қолдың бұлшық еттері қатаяды (деформацияланады), эспандер де деформацияланады, яғни ол өз пішінін өзгертеді. Деформация Серпімді Пластикалық

18 слайд
• Деформация түрлері: • Бойлық созылу • Бойлық сығылу • Барлық жаққа созылу • Барлық жақтан сығылу • Көлденең иілу • Бұралу • Ығысу

19 слайд
Созылу Сығылу Ығысу Майысу Бұралу

20 слайд

21 слайд

22 слайд

23 слайд

24 слайд
Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дене өзінің бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін болса, мұндай деформация пластикалық деп аталады. Пластикалық деформациядан кейін дене өзінің жаңа пішіні мен өлшемін толығымен немесе жартылай сақтайды және ондай дене пластикалық дене деп аталады. Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін, дененің бастапқы пішіні мен өлшемі қайтадан қалпына келетін болса, мұндай деформация серпімді деп аталады. Тәжірибелер деформациялаушы күшке қарама – қарсы бағытталған жаңадан бір күш пайда болатынын көрсетеді. Бұл күш серпімділік күші деп аталады.

25 слайд

26 слайд
S F  Деформацияланған дене күйін сипаттайтын шаманы — МЕХАНИКАЛЫҚ КЕРНЕУ ДЕП АТАЙДЫ. SI жүйесінде қысым бірлігі үшін алынғандағыдай 1Па=1 Н/м 2 алынады.

27 слайд
Гук туралы қысқаша - Robert Hooke- әйгiлi ағылшын жаратылыстанушысы, ағылшындық Уайт аралында Фремуотер деген жерде 1635 жылы дүниеге келдi. -Орта мектептi бiтiргеннен кейiн Оксфорд Университетiне түседi. 1660 жылы әйгілі “Гук заңын” ашты. - 1661 жылы каппилярлық құбылысқа арналған еңбегiн жариялады. Гук өзiнiң 1665 ж. жарық көрген «Микрография» атты еңбегiнен кейiн әйгiлi болды. Бұл кiтапта Гук өзі жетiлдiрiлген микроскоппен көп зерттеулерін жүйелеп баяндайды. Тағы да бұл кiтабында Гук жарықтың табиғаты жайында ойларын жазып кеткен. -Кейін ол астрономиялық құрал-саймандарды ойлап табу және оларды жет i лд i румен айналысты, биологиялық, географиялық, геологиялық зертеулер жүрг i зд i . - 1703 жылы қайтыс болды.

28 слайд
Есіңде сақта! Әр түрлі материалдардың серпімділік қасиеттері де түрліше болады. Сондықтан Гук заңын кез келген материалға қолдануға болмайды. Ол тек серпімді денелер үшін және деформация шамасы аз болған жағдайда ғана орындалады. Деформация шамасы едәуір көп болғанда, бұл заң орындалмайды, ал тіпті үлкен деформацияларда дене серпімділік қасиетін жоғалтады.

29 слайд
• Ұзындығы 5,40 м сымды жүктеменің әсерінен 5,42 м дейін созылады, сым абсолют ұзаруын анықтаңыз.

30 слайд
Шығармашылық тапсырма Бүктеме жасау (Исаак Ньютон, Роберт Гук) Өтілген тақырыпқа байланысты мақал – мәтел, нақыл сөздер жинау Сөзжұмбақтар, сөзтізбелер, ребустар дайындау