лекция материалы
лекция материалы

#1 слайд
Жасөспірімдердің, сондай-ақ ерекше білім беруді
қажет ететін балалардың құрдастарымен
тұлғааралық қарым-қатынасы
Балаларға қосымша білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ұйымдардың бейіні
бойынша педагогтар мен мамандарға арналған "Мектептегі оқушылардың өзін – өзі басқаруы-білім
алушыларды әлеуметтендірудің тиімді құралы" атты біліктілікті арттыру курстары
Жаныбекова Райхан Жүнісқызы-
Жамбыл ауданы «Жас Ұлан» оқушылар үйі
raihan_zhanybekova@mail.ru,87052018293
1 слайд
Жасөспірімдердің, сондай-ақ ерекше білім беруді қажет ететін балалардың құрдастарымен тұлғааралық қарым-қатынасы Балаларға қосымша білім берудің білім беру бағдарламаларын іске асыратын ұйымдардың бейіні бойынша педагогтар мен мамандарға арналған "Мектептегі оқушылардың өзін – өзі басқаруы-білім алушыларды әлеуметтендірудің тиімді құралы" атты біліктілікті арттыру курстары Жаныбекова Райхан Жүнісқызы- Жамбыл ауданы «Жас Ұлан» оқушылар үйі raihan_zhanybekova@mail.ru,87052018293
#2 слайд
Инклюзивті білім беру- ерекше білім алу
қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерінің
әртүрлілігін ескере отырып, барлық білім
алушылар үшін білімге тең қолжетімділікті
қамтамасыз ету
2 слайд
Инклюзивті білім беру- ерекше білім алу қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерінің әртүрлілігін ескере отырып, барлық білім алушылар үшін білімге тең қолжетімділікті қамтамасыз ету
#3 слайд
Инклюзивтік білім берудің қағидалары
Адамның құндылығы оның қабілеті мен жетістігіне тәуелді емес
Әрбір адам сезінуге және ойлауға қабілетті
Әрбір адамның қарым-қатынасқа және естілуге құқығы бар
Барлық адам бір-біріне мұқтаж
Нағыз білім беру өзара шынайы қатынастар контексінде ғана жүзеге
асырылады.
Барлық адамдар құрдастарының қолдауы мен достығына мұқтаж.
Барлық оқушылар үшін ілгерілеу нені істей алмайтынында емес,
нені істей алатынында болуы мүмкін.
Сан алуан түрлілік адам өмірін жан-жақты күшейтеді
3 слайд
Инклюзивтік білім берудің қағидалары Адамның құндылығы оның қабілеті мен жетістігіне тәуелді емес Әрбір адам сезінуге және ойлауға қабілетті Әрбір адамның қарым-қатынасқа және естілуге құқығы бар Барлық адам бір-біріне мұқтаж Нағыз білім беру өзара шынайы қатынастар контексінде ғана жүзеге асырылады. Барлық адамдар құрдастарының қолдауы мен достығына мұқтаж. Барлық оқушылар үшін ілгерілеу нені істей алмайтынында емес, нені істей алатынында болуы мүмкін. Сан алуан түрлілік адам өмірін жан-жақты күшейтеді
#4 слайд
Дәстүрлі білім беру жүйесінде «ерекше»
балалар оқитын мекемелер:
- Арнаулы (коррекциялық) оқу орындары;
- Үйде оқыту;
- Арнаулы мектеп-интернаттар;
- Коррекциялық мектептер және мектепке
дейінгі мекемелер;
- Оңалту орталықтары.
4 слайд
Дәстүрлі білім беру жүйесінде «ерекше» балалар оқитын мекемелер: - Арнаулы (коррекциялық) оқу орындары; - Үйде оқыту; - Арнаулы мектеп-интернаттар; - Коррекциялық мектептер және мектепке дейінгі мекемелер; - Оңалту орталықтары.
#5 слайд
Мүмкіндігі шектеулі адамдардың қиындықтары:
а) функционалдық қиындық;
б) науқастанудан туындаған қиындық;
в) дамудағы кемістіктен туындаған қиындық;
г) сыртқы ортаға бейімделе алмаудан туындаған
қиындық;
д) қоғамдағы әр түрлі пікірлерден туындаған
қиындық.
5 слайд
Мүмкіндігі шектеулі адамдардың қиындықтары: а) функционалдық қиындық; б) науқастанудан туындаған қиындық; в) дамудағы кемістіктен туындаған қиындық; г) сыртқы ортаға бейімделе алмаудан туындаған қиындық; д) қоғамдағы әр түрлі пікірлерден туындаған қиындық.
#6 слайд
Ерекше білім беруді қажет ететін оқушылардың психологиялық-
педагогикалық сипаттамасы:
Балаларда қабылдау
дамуының төмен деңгейі
байқалады
Кеңістіктікті бағдарлау
көріністері жеткіліксіз
қалыптасқан
Назар тұрақсыз,
шашыраңқы, балалар бір
қызметтен екіншісіне әрең
ауысады
Есте сақтау процестерінің
бұзылуы.
Танымдық белсенділік
төмен
Құрдастарымен, сондай-ақ
ересектермен қарым-
қатынас қажеттілігі
төмендеді.
Ауызша және жазбаша
сөйлеудің бұзылуы.
Төмен жұмыс қабілеттілігі
байқалады.
6 слайд
Ерекше білім беруді қажет ететін оқушылардың психологиялық- педагогикалық сипаттамасы: Балаларда қабылдау дамуының төмен деңгейі байқалады Кеңістіктікті бағдарлау көріністері жеткіліксіз қалыптасқан Назар тұрақсыз, шашыраңқы, балалар бір қызметтен екіншісіне әрең ауысады Есте сақтау процестерінің бұзылуы. Танымдық белсенділік төмен Құрдастарымен, сондай-ақ ересектермен қарым- қатынас қажеттілігі төмендеді. Ауызша және жазбаша сөйлеудің бұзылуы. Төмен жұмыс қабілеттілігі байқалады.
#7 слайд
Психологиялық-педагогикалық
сүйемелдеу
1) балалардың даму бұзылыстарын ерте түзетуді ұйымдастыру
(анықталған сәттен бастап);
2) бала мен оның отбасына дамудың, оқытудың, әлеуметтендірудің өзекті
міндеттерін шешуде көмек (жәрдемдесу)
3) білім беру және тәрбие бағдарламаларын психологиялық қамтамасыз
ету;
4) педагогтардың, ерекше білім беруді қажет ететін оқушының, ата-
аналардың психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін (психологиялық
мәдениетін) дамыту;
5) түзету-дамыту, тәрбие жұмысы және баланы оқыту нәтижелілігінің
мониторингі (Психологиялық-педагогикалық мониторинг).
7 слайд
Психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу 1) балалардың даму бұзылыстарын ерте түзетуді ұйымдастыру (анықталған сәттен бастап); 2) бала мен оның отбасына дамудың, оқытудың, әлеуметтендірудің өзекті міндеттерін шешуде көмек (жәрдемдесу) 3) білім беру және тәрбие бағдарламаларын психологиялық қамтамасыз ету; 4) педагогтардың, ерекше білім беруді қажет ететін оқушының, ата- аналардың психологиялық-педагогикалық құзыреттілігін (психологиялық мәдениетін) дамыту; 5) түзету-дамыту, тәрбие жұмысы және баланы оқыту нәтижелілігінің мониторингі (Психологиялық-педагогикалық мониторинг).
#8 слайд
Насихаттау мақсатында мүгедек адамдармен қарым-қатынаста
қолданылатын К. Мейер
(АҚШ-тың Ұлттық қол жетімділік орталығы) жасаған әдептіліктің 10 жалпы ережелері
«Ерекше балалармен» сөйлескеніңізде, әңгімелесу кезінде бірге
болатын баланы алып жүрушіге немесе сурдо аудармашыға емес, тікелей
өзімен сөйлесіңіз.
Сізді «ерекше баламен\адаммен» таныстырғанда, оның қолын қысу
табиғи жағдай. Қолын қозғауға қиналғандар немесе жасанды мүшені
пайдаланатын адам өзіне қолжетімді қолмен – оң қолымен немесе сол қолымен
қол алыса алады.
Нашар көретін немесе мүлдем көрмейтін «ерекше баламен»
кезескенде, өзіңізді және өзіңізбен бірге келген адамдарды атаңыз. Егер топта
ортақ тақырыпта әңгіме жүріп жатса, онда сол сәтте кімге сөйлегеніңізді және
өзіңізді атауды ұмытпаңыз.
Егер сіз көмек ұсынсаңыз, онда оны қабылдағанша күтіңіз, содан кейін
нені және қалай істеу керектігін сұраңыз. Егер сіз түсінбесеңіз, онда ұялмай,
қайтадан сұраңыз.
«Ерекше балаларды» есімдері бойынша атаңыз, ал жасөспірімдер мен
одан ерсектерге үлкен адамдарға қарағандай қараңыз.
8 слайд
Насихаттау мақсатында мүгедек адамдармен қарым-қатынаста қолданылатын К. Мейер (АҚШ-тың Ұлттық қол жетімділік орталығы) жасаған әдептіліктің 10 жалпы ережелері «Ерекше балалармен» сөйлескеніңізде, әңгімелесу кезінде бірге болатын баланы алып жүрушіге немесе сурдо аудармашыға емес, тікелей өзімен сөйлесіңіз. Сізді «ерекше баламен\адаммен» таныстырғанда, оның қолын қысу табиғи жағдай. Қолын қозғауға қиналғандар немесе жасанды мүшені пайдаланатын адам өзіне қолжетімді қолмен – оң қолымен немесе сол қолымен қол алыса алады. Нашар көретін немесе мүлдем көрмейтін «ерекше баламен» кезескенде, өзіңізді және өзіңізбен бірге келген адамдарды атаңыз. Егер топта ортақ тақырыпта әңгіме жүріп жатса, онда сол сәтте кімге сөйлегеніңізді және өзіңізді атауды ұмытпаңыз. Егер сіз көмек ұсынсаңыз, онда оны қабылдағанша күтіңіз, содан кейін нені және қалай істеу керектігін сұраңыз. Егер сіз түсінбесеңіз, онда ұялмай, қайтадан сұраңыз. «Ерекше балаларды» есімдері бойынша атаңыз, ал жасөспірімдер мен одан ерсектерге үлкен адамдарға қарағандай қараңыз.
#9 слайд
Біреудің мүгедектік арбасына сүйену немесе асылу, оның иесіне
сүйену
мен асылу дегенмен бірдей. Мүгедектік арба – бұл адам
пайдаланатын оның
өзіндік жеке кеңістігінің бөлігі. (Педагогтар үшін де және
балалар үшін де).
Қарым-қатынасқа түсуге қиналатын «ерекше баламен»
сөйлескенде,
оның сөзін мұқият тыңдаңыз. Сөйлегенін өзі аяқтағанша,
шыдамды болыңыз,
күтіңіз. Оны жөндемеңіз және ол үшін оның сөзін аяқтамаңыз.
Егер оның
айтқан сөзін ұқпасаңыз, қайтадан сұрауға ұялмаңыз.
Мүгедектік арбаны немесе балдақты пайдаланатын «ерекше
баламен»
сөйлескенде, сіздің көзіңіз бен оның көзінің бір деңгейде
болатындай етіп
орналасыңыз. Сізге сөйлесуге жеңіл болады, ал сөйлесіп тұрған
адамға басын
шалқайтудың керегі болмайды.
Нашар еститін «ерекше баланың» көңілін өзіңізге аудару үшін
қол
бұлғаңыз немесе иығынан қағыңыз. Көзіне тура қараңыз, анық
сөйлеңіз, алайда нашар еститін балалардың барлығы еріннен оқи
бермейді. Еріннен оқи
білетіндермен сөйлескенде, сізге жарық түсетіндей, сіз жақсы
көрінеіндей
жерге орналасыңыз, сізге ештеңенің бөгет болмауын және жауып
тұрмауын
қадағалаңыз.
10. Егер көрмейтін немесе естімейтін «ерекше балаға»
қапысызда
«көрісерміз» немесе «ол туралы естідің бе?» деп айтып қалсаңыз,
қысылмаңыз.
9 слайд
Біреудің мүгедектік арбасына сүйену немесе асылу, оның иесіне сүйену мен асылу дегенмен бірдей. Мүгедектік арба – бұл адам пайдаланатын оның өзіндік жеке кеңістігінің бөлігі. (Педагогтар үшін де және балалар үшін де). Қарым-қатынасқа түсуге қиналатын «ерекше баламен» сөйлескенде, оның сөзін мұқият тыңдаңыз. Сөйлегенін өзі аяқтағанша, шыдамды болыңыз, күтіңіз. Оны жөндемеңіз және ол үшін оның сөзін аяқтамаңыз. Егер оның айтқан сөзін ұқпасаңыз, қайтадан сұрауға ұялмаңыз. Мүгедектік арбаны немесе балдақты пайдаланатын «ерекше баламен» сөйлескенде, сіздің көзіңіз бен оның көзінің бір деңгейде болатындай етіп орналасыңыз. Сізге сөйлесуге жеңіл болады, ал сөйлесіп тұрған адамға басын шалқайтудың керегі болмайды. Нашар еститін «ерекше баланың» көңілін өзіңізге аудару үшін қол бұлғаңыз немесе иығынан қағыңыз. Көзіне тура қараңыз, анық сөйлеңіз, алайда нашар еститін балалардың барлығы еріннен оқи бермейді. Еріннен оқи білетіндермен сөйлескенде, сізге жарық түсетіндей, сіз жақсы көрінеіндей жерге орналасыңыз, сізге ештеңенің бөгет болмауын және жауып тұрмауын қадағалаңыз. 10. Егер көрмейтін немесе естімейтін «ерекше балаға» қапысызда «көрісерміз» немесе «ол туралы естідің бе?» деп айтып қалсаңыз, қысылмаңыз.
#10 слайд
Қолдануға Қолданбаған
болады! жөн!
Көру қабілеті зақымданған адам соқыр
есту қабілеті зақымданған адам саңырау
мүгедектігі бар оқушы
мүгедек
дене мүшелері зақымданған бала
жарымжан
интеллектуалды бұзылыстары
ақыл-ойы кем
бар бала
оқытылмайтын
оқуында қиындықтары бар қыз
10 слайд
Қолдануға Қолданбаған болады! жөн! Көру қабілеті зақымданған адам соқыр есту қабілеті зақымданған адам саңырау мүгедектігі бар оқушы мүгедек дене мүшелері зақымданған бала жарымжан интеллектуалды бұзылыстары ақыл-ойы кем бар бала оқытылмайтын оқуында қиындықтары бар қыз
#11 слайд
Денсаулық — ол идеалға жақын жағдай, əдеттегідей адам денсаулығы өмір бойы мінсіз бола бермейді.
Денсаулық — ол адами шынайылықтың түрлерін көрсететін күрделі, көпқырлы феномен. Сəйкесінше, адамның
соматикалық, психикалық жəне тұлғалық денсаулығы бағалануы ықтимал.
Денсаулық — ол тұлғаның өзін-өзі анықтауын, қалыптасуын, психикалық ортасының дамуы мен қызметін, ағза
жұмысының жəне физиологиялық құрылымдардың жетілуі мен дамуынан тұратын, бір уақытта қатар жүретін
жағдай мен күрделі динамикалық үрдіс.
«Денсаулық» категориясы бұрыннан даралық полюсымен өзара байланысады: денсаулық жағдайы дербестендірілген
жəне əрбір нақты жағдайда арнайы сендіруді болжайды. Өмірдің белгілі бір жағдайдайларында (экологиялық жəне
климаттық ерекшеліктер, тамақтану сапасы, еңбектену мен демалудың тəртібі, əлеуметтік-мəдени ықпалдар жəне
т.б.) адамның денсаулығы жақсаруы мүмкін. Бір адам үшін жағымды болған жағдай басқасына ауыр болуы
ықтимал. Сонымен қатар денсаулықтың жан-жақты ахуалын анықтау «денсаулық саясатының» ұстанымдарын
тұжырымдауға мүмкіндік береді.
Денсаулық — медициналық тар ұғым емес, ол мəдени-тарихи түсінік. əр заманда əр түрлі мəдениеттерде денсаулық
пен сырқаттың арасындағы шек əр түрлі анықталған.Адам денсаулығының ахуалын анықтау үшін, бір жағынан,
жайлылықтың, тұтастықтың, жетілгендіктің эталондық негізі мен тұрақты үлгісі қажет, екінші жағынан – сырқаттың
пайда болуының жəне ағымының заңдылықтарын сипаттау қажет.
Денсаулық пен сырқат диалектикалық, өзара толықтырушы ұғымдар санына жатады. Оларды зерттеу адам табиғаты
мен мəнін ұғынумен байланысты.
Денсаулық адам өміріндегі басты құндылықтардың бірі болып табылады
Педагогтың психологиялық саулығы
11 слайд
Денсаулық — ол идеалға жақын жағдай, əдеттегідей адам денсаулығы өмір бойы мінсіз бола бермейді. Денсаулық — ол адами шынайылықтың түрлерін көрсететін күрделі, көпқырлы феномен. Сəйкесінше, адамның соматикалық, психикалық жəне тұлғалық денсаулығы бағалануы ықтимал. Денсаулық — ол тұлғаның өзін-өзі анықтауын, қалыптасуын, психикалық ортасының дамуы мен қызметін, ағза жұмысының жəне физиологиялық құрылымдардың жетілуі мен дамуынан тұратын, бір уақытта қатар жүретін жағдай мен күрделі динамикалық үрдіс. «Денсаулық» категориясы бұрыннан даралық полюсымен өзара байланысады: денсаулық жағдайы дербестендірілген жəне əрбір нақты жағдайда арнайы сендіруді болжайды. Өмірдің белгілі бір жағдайдайларында (экологиялық жəне климаттық ерекшеліктер, тамақтану сапасы, еңбектену мен демалудың тəртібі, əлеуметтік-мəдени ықпалдар жəне т.б.) адамның денсаулығы жақсаруы мүмкін. Бір адам үшін жағымды болған жағдай басқасына ауыр болуы ықтимал. Сонымен қатар денсаулықтың жан-жақты ахуалын анықтау «денсаулық саясатының» ұстанымдарын тұжырымдауға мүмкіндік береді. Денсаулық — медициналық тар ұғым емес, ол мəдени-тарихи түсінік. əр заманда əр түрлі мəдениеттерде денсаулық пен сырқаттың арасындағы шек əр түрлі анықталған.Адам денсаулығының ахуалын анықтау үшін, бір жағынан, жайлылықтың, тұтастықтың, жетілгендіктің эталондық негізі мен тұрақты үлгісі қажет, екінші жағынан – сырқаттың пайда болуының жəне ағымының заңдылықтарын сипаттау қажет. Денсаулық пен сырқат диалектикалық, өзара толықтырушы ұғымдар санына жатады. Оларды зерттеу адам табиғаты мен мəнін ұғынумен байланысты. Денсаулық адам өміріндегі басты құндылықтардың бірі болып табылады Педагогтың психологиялық саулығы
#12 слайд
Психологиялық саулығын сипаттайтын белгілер
Адамның өзін-өзі, əлемді, өзінің əлеммен байланысын саналы түрде ұғынуы
Процесте болуы, процесте қарым-қатынасқа түсуі, уайымдауы.
Өмірінде кездесетін белгілі бір жағдаяттарда одан шығудың тиімді жолдарын таба алатын
қабілетінің болуы.
Өзін-өзі көрсетіп қана қоймай, өзге адамдарды тыңдай білуі, сонымен қатар өзге
адамдармен шығармашылық бірлестікте жұмыс істей алу қабілетінің болуы.
Қарым-қатынасқа түсушілердің жеке қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік беретін диалогқа
түсе алу жəне оны ұйымдастыра алу қабілеті.
Өзінің жеке қызығушылықтарын есепке алатын, өзімен-өзі болу салты бар еркіндік сезімі.
«Мен жасай аламын» деген сенімнің болуы.
Əлеуметтік сезім жəне əлеуметтік қызығушылық, яғни, айналасындағы адамдардың
қызығушылықтарымен, қабілеттерімен үнемі санасып отыру.
Тұрақтылық, табандылық қасиеті, яғни өмірге оптимистік көзқараспен қарау.
12 слайд
Психологиялық саулығын сипаттайтын белгілер Адамның өзін-өзі, əлемді, өзінің əлеммен байланысын саналы түрде ұғынуы Процесте болуы, процесте қарым-қатынасқа түсуі, уайымдауы. Өмірінде кездесетін белгілі бір жағдаяттарда одан шығудың тиімді жолдарын таба алатын қабілетінің болуы. Өзін-өзі көрсетіп қана қоймай, өзге адамдарды тыңдай білуі, сонымен қатар өзге адамдармен шығармашылық бірлестікте жұмыс істей алу қабілетінің болуы. Қарым-қатынасқа түсушілердің жеке қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік беретін диалогқа түсе алу жəне оны ұйымдастыра алу қабілеті. Өзінің жеке қызығушылықтарын есепке алатын, өзімен-өзі болу салты бар еркіндік сезімі. «Мен жасай аламын» деген сенімнің болуы. Əлеуметтік сезім жəне əлеуметтік қызығушылық, яғни, айналасындағы адамдардың қызығушылықтарымен, қабілеттерімен үнемі санасып отыру. Тұрақтылық, табандылық қасиеті, яғни өмірге оптимистік көзқараспен қарау.
#13 слайд
Психологиялық саулығын сақтау шаралары
Дұрыс тамақтану.
Эмоцияны басқару.
Кемшілігін білу жəне саналы түрде мойындау.
Негативті ойды позитивке айналдыру.
Атқаратын кəсіби қызметін жəне еңбек демалысын
жоспарлай білуі.
Қызығушылыққа көңіл бөлу.
Белсенділік.
13 слайд
Психологиялық саулығын сақтау шаралары Дұрыс тамақтану. Эмоцияны басқару. Кемшілігін білу жəне саналы түрде мойындау. Негативті ойды позитивке айналдыру. Атқаратын кəсіби қызметін жəне еңбек демалысын жоспарлай білуі. Қызығушылыққа көңіл бөлу. Белсенділік.
шағым қалдыра аласыз













