Мұнай және оны өндіру

1 слайд
МҰНАЙ ЖӘНЕ ОНЫ ӨНДІРУ Жасаған: Ескендирова Нұрай Топ: 19- топ Тексерген: Музапарова Д.Б.

2 слайд
Мұнай  - көмірсутектер қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл- сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы қазбалардың ең маңызды түрі. Негізінен алғанда көмірсутектерінен ( 85 % -ға дейін ) тұратын бұл заттар дербес үйірімдер шоғыры түрінде жекеленеді: метанды, нафтенді және ароматты (хош иісті) тізбектер. Оның құрамында оттегі, азот, күкірт, асфальтты шайыр қосындылары да кездеседі.

3 слайд
Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мысалы, Әзірбайжанның Сурахана алқабында ақшыл түсті мұнай өндіріледі.  Мұнай судан жеңіл , оның меншікті салмағы 0,65-0,95 г/см 3 . Мұнай өз бойынан электр тогын өткізбейді. Сондықтан ол электроникада изолятор (айырушы) ретінде қолданылады. Осы кезеңде мұнай құрамынан екі мыңнан астам халық шаруашылығына керекті заттар алынып отыр: бензин, керосин, лигроин, парафин, көптеген иіссу түрлері, кремдер, парфюмериялық жұмсақ майлар, дәрі- дәрмектер, пластмасса, машина дөңгелектері тағы басқа. Ол қуатты әрі арзан отын — бір тонна мұнай үш тонна көмірдің, 1,3 тонна антрациттың, 3,3 тонна шымтезектің қызуына тең. Қазір " Қара алтын " деп бағаланатын мұнайдың өзіндік мол тарихы бар. 1539 жылы ол тұңғыш рет Америка құрлығынан Еуропаға тасылатын тауарлардың тізіміне кіріпті. Сол жылы Венесуэладан Испанияға жөнелтілген мұнай тасымалының алғашқы легі бірнеше темір құтыға ғана құйылған жүк екен. Ол кезде дәрігерлер оны тек артрит ауруын емдеуге ғана пайдаланатын болған.

4 слайд
Ертеректе «тас майы» деп аталған мұнайдың болашағы зор екенін болжаған орыс ғалымы  М.В. Ломоносов , Пенсильванияда ең алғаш рет мұнай ұңғымасы бұрғыланғанға дейін жүз жыл бұрын, мұнайдың шығуы жайлы өзінің бірегей теориясын ұсынған еді. «Жер қойнауында тереңнен орналасқан шымтезекті шөгінділерден жерасты ыстығымен қою, майлы материя шығарылып, саңылаулар арқылы ағады... Бұл дегеніміз – сирек, әртүрлі сұрыпты, жанатын және құрғақ, қатты материялардың пайда болуы, бұл тас майы – мұнайдың негізі...», – деп жазады 1763 жылы М.В. Ломоносов.

5 слайд
СУТЕК КҮКІРТ ОТТЕК ЖӘНЕ БАСҚА ЭЛЕМЕНТТЕР Мұнайдың химиялық құрамы Көмірсутек Сутек Күкірт Оттек,азот

6 слайд
Катар Иран Сауд АРАБИЯС Ы Кувейт Ирак АЗИЯНЫҢ МҰНАЙ ЭКСПОРТТАУШЫ ЕЛДЕРІ

7 слайд
МҰНАЙДЫ ӨҢДЕУ:  Термиялық крекинг  Катализдік крекинг  Риформинг  Басқа да процестер

8 слайд
Мұнайды айдау Жеңіл көмірсутектер алу немесе крекинг процесі және көмірсутектерді ароматтан-дыру немесе риформинг. Мұнайды айдауға арналған қондырғы 2 бөліктен тұрады: Мұнайды қыздыруға арналған түтікті пеш және ректификациялық мұнара. Түтікті пеште мұнайды сыртынан мазут не газ жағып, 350 С қа қыздырады .

9 слайд
МҰНАЙДЫ АЙДАУ ҚҰРЫЛҒЫСЫ КӨЛДЕНЕҢ ҚАБАТТАСҚАН ТАРЕЛКАЛАР

10 слайд
^ МҰНАЙДЫҢ ФРАКЦИЯЛАРҒА ЖІКТЕЛУІ ФРАКЦИЯЛАРЫ ҚАЙНАУ ТЕМПЕРАТУРАСЫ Бензин 90-200 Лигроин 150-230 Керосин 180-300 Жеңіл газоиль 230-350 Ауыр газоиль 350-430 Мазут >430

11 слайд