#1 слайд
«Семей» медициналық колледжі» мекемесі ТАҚЫРЫП : Наркологияға кіріспе. Оқытушы:Шынтаева Н.Д. Семей 2024

1 слайд

#2 слайд
ЖОСПАР: 1.Наркология – пәні және міндеттері. 2.“Психоактивті заттар” туралы түсінік. 3.Наркологиялық көмекті ұйымдастыру. 4.Наркологиялық аурулардың этиологиясы. 5.Наркологиялық ауруладың патогенезі. 6.Наркологиялық ауруладың жіктелуі

2 слайд

#3 слайд
Мақсаттары: •Наркология – психоактивті заттарға тәуелділіктің •қалыптасуының пайда болу шарттарын және механизмін, •диагностика тәсілдерін анықтау, емдеу осыдан пайда •болған аурулардың алдын алу мақсатында олардың •токсикалық эффектілін оқытатын ғылыми дисциплина. •Наркологияның негізгі міндеттерінің бірі алкоголизм және наркоманиямен ауыратын науқастарды емдеу болып табылады. Емдеу негізінде ремиссияны тұрақтанрдыру және аурудың рецидивін алдын алу жатыр. • Наркологияның тағы бір міндеті – аурулардың алдын алу.

3 слайд

#4 слайд
Қазіргі кезде тәуелділік синдромын дамытатын көптеген химиялық заттар анықталып жатыр. Осыған байланысты бұл заттарды (алкоголь, наркотиктер, т.б.) бір топқа біріктіріп психоактивті заттар (ПАЗ) деп атады.

4 слайд

#5 слайд
Психоакивті зат – бұл 1 рет қолданғаннан эйфорияны немесе басқа психотропты эффекті, ал жүйелі түрде қолданғанда психикалық және физикалық тәуелділікті шақыратын химиялық зат.

5 слайд

#6 слайд
ПАЗ ға тәуелділік немесе дәрілерге тәуелділік немесе химиялық тәуелділік •Наркомания: •Ауру – үнемі наркотиктерді қолданылғандықтан және реактивтіліктің өзгеруімен, психикалық және физикалық тәуелділікпен өтетін синдром. •Токсикомания – бұлда наркомания сияқты өтетін ауру, тек ресми наркотиктарға жатпайтын заттардан пайда болады.

6 слайд

#7 слайд
•Токсикомания – наркотикалық заттар тізіміне кірмейтін психоактивті затты жүйелі қолдануға байланысты дамыған ауру. •«Нашақорлық» немесе «токсикомания» диагнозы аурудың клиникалық белгісі бар науқастарға қойылады. •Наркотизм – наша және психоактивті заттарды наркомания және токсикоманияның дамуынсыз қолдану. •Полинаркомания – екі немесе одан да көп наша заттарын қолданудан дамитын наркомания. •Асқынған наркомания – наша заттарын басқа заттармен және дәрілермен бірге қолдану. •Асқынған токсикомания – токсикоманияның арақ ішумен қосарлануы

7 слайд

#8 слайд
Тәуелділіктің пайда болуына ықпал ететін факторлар 1.Әлеуметтік факторлар- макроәлеуметтік (есірткі препараттарының қолжетімділігі, қоғамның нашақорларға төзімділік деңгейі және т.б.) - микроәлеуметтік (жақын адамдары оның ішінде отбасылық орта) 2.Биологиялық факторлар (тәуелділік синдромының қалыптасуына тұқым қуалайтын бейімділік, босану алды және босанғаннан кейінгі ерте кезеңдегі сыртқы патогендік факторлардың әсері.) 3. Жеке факторлар (субъектіде белгілі бір жеке бұзылулардың болуы)

8 слайд

#9 слайд
•Стационар •2 бөлімнен тұрады 1.Адам өз еркімен келсе – 21 күн емделеді 2.Мәжбүрлі жағдайда (сот шешімінің қағазымен) – 6 айдан 2 жылға дейін. Сараптама кабинеті Күндізгі стационар Психоем бөлмесі •Емхана Тіркеу орны Анонимді кабинет Жасөспірімдер кабинеті ББУЖББ (уақытша бөлім) Наркологиялық диспансердің 3 бөлімі бар

9 слайд

#10 слайд
Наркологиялық диспансердің негізгі міндеттері: 1.Біріншілік, екіншілік, үшіншілік алдын алу. 2.Алкоголизммен, наркомания токсикоманиямен, ауыратын адамдарды ерте анықтау, емдеу және есепке турғызу. 3.Динамикалық диспансерлік бақылау. 4.Тұрғындар арасында ауыршаңдықты зерттеу. 5.Емдік-профилактикалық көмектің эффективтілігінің анализі. 6.Әлеуметтік-турмыстық көмек. 7.Психологиялық және психопрофилактикалық жұмыс. 8.Басқа ұйымдармен бірге жұмыс істеу. 9.Алкогольді, наркотикалық, токсикоманиялық масаюдың экспертизаны жүргізу (тәулік бойы). 10.Документтерді статистикалық өңдеу.

10 слайд

#11 слайд
•Учаскелік дәрігер – наркологтар науқастарды қабылдаумен қоса, “Д” есепте тұратын адамдарды үйде бақылайды, сонымен қатар мектептерде профилактикалық жұмыстар жұргізеді. Наркоманияны тоқтату мақсатында оқушылармен ағарту жұмысын атқарады. Наркомания кезіндегі диспансерлік бақылау уақыты-5 жыл, алкоголизм кезінде-3 жыл. ПАЗ-ды эпизодты түрде қабылдайтын адамдар үшін-1 жыл. •Стационарда 2 түрлі ем қолданады: өз еркімен және күшпен емдеу. Егер науқас өз еркімен емделгісі келмесе, бірақ қоршағандарға қауіп төндірсе сот шешімімен күшпен емдеу жүргізіледі. Алкоголизм кезінде тағайындалатын стационарлық ем узақтығы-45 күн, наркомания кезінде-60 күн. Күшпен емдеуде-6 айдан-2 жылға дейін.

11 слайд

#12 слайд
ПАЗ-ға тәуелділіктің дамуының маңызды индивидуальды-психологиялық факторлар. агрессияға, антисоциалды істерге, қауіп- қатерге бейім тұлғалардың психикалық құрылымы:ер жынысты, балалық шақта гиперактивтілік синдромы, төмен интеллект, оқығысы келмейтін, тәжірибедегі ауытқулар (сабақты босату, төмен дисциплина).

12 слайд

#13 слайд
•Жанұялардаң ең бірінші анықталатын ПАЗ-ға тәуелділіктің дамуының әлеуметтік қауіп-қатер факторлары: •әкесі немесе шешесімең алкоголизмі немесе наркоманиясы. •басқа туыстардың алкоголизмі немесе наркоманиясы. •жанұядағы конфликттер. •жанұя мүшелері арасында эмоционалды тартылудың жоқтығы. •балалардың ПАЗ-ды қолдануына ата- аналының шыдауы. •толық емес жанұя (жанұяда әкенің болмауы). •жанұяда өмірдің бей берекетсіздігі. •жанұялық дәстүрлер.

13 слайд

#14 слайд
5. ПАЗ-ға тәуелділіктің патогенезі. Наркотиктер, алкоголь, басқа ПАЗ-дың адам ағзасына, өмір сүруіне және функцияларына әсері үш әртүрлі бағытта білінеді. Біріншіден, ПАЗ мидың белгілі жүйелері мен құрылымдарына спецификалық әсер етеді және тәуелділік синдромын шақырады. Бұл синдром наркологиялық ауру клиникасындағы негізгі болып табылады. Екіншіден, алкоголь және наркотиктер адам ағзамның барлық жүйелері мен мүшелеріне токсикалық әсер етеді. Барлық қосымша аурулар, асқынулар және науқастық әсілі ПАЗ-дық токсикалық әсеріне байланысты. Үшініден, бүгінгі күнде ата-ананың наркологиялық патологиясы ұрпаққа әсер етеді. Медико-генетикалық зерттеулер дәлелдеуі бойынша, алкоголизм және наркоманиямен ауыратын ата-анадан туған балаларда аурулардың кездесу жиілігі жоғарлайды. Сонымен қатар оларда мінез және тәртіпте өзгерістер болады: агрессия, депрессия, қауіп-қатерге бейімділік. Жүктілік кезінде әйел алкогольді қолданғанда ұрықта алкогольді синдром дамуы мүмкін, және де наркотиктерді қолданса бала туа біткен наркотәуелділікпен тууы мүмкін.

14 слайд

#15 слайд
Патогенезі: •Қазіргі ғылыми фактарға сүйенгенде, ПАЗ-ға тәуелділіктің дамуының нейрофизиологиялық механизмі мидың бағаналы және лимбикалық құрылымында, олардың “қосымша қорек” деп аталатын аймақтарында негізделеді. Бұл жүйе эмоционалды жағдайдың, психофизикалық тонустың, адам тәртібін, оның сыртқы ортаға бейімделуін реттелуін қамтамасыз етеді.

15 слайд

#16 слайд
•Осы процесс абстинентті синдромның негізгі клиникалық белгілерінің-жоғары алаңдаушылық, қозу, қан қысымының жоғарлауы, пульстің жиілеуі, басқа вегетативті бұзылыстардың пайда болуы, ұйқының бұзылуы, психотикалық жағдайлардың пайда болуының дамуына әкеледі. •Жоғарыда аталған мидың нейрохимиялық функциялардың өзгерістері ПАЗ-ға физикалық тәуелділіктің қалыптосуының негізгі болып табылады. •Қандағы дофамин деңгейі абстинентті синдромның клиникалық ауырлығымен тура байланысты болады олардың бастапқы көрсеткіштерінің 2 есе жоғарлауы, ауыр абстинентті синдром клиникасына тән, ол 3 есе жоғарлауы жедел психикалық жағдай алкогольді делирийге әкеледі.

16 слайд

#17 слайд
МКБ-10 бойынша психикалық жән тәртіптік бұзылыстар Р әрпімен кодталады. •ПАЗ-ды қолданудан пайда болған психикалық және тәртіптік бұзылыстар “1” санымен кодталады. Үшінші сан ПАЗ тобын білдіреді. Мысалы, F 10-алкоголь, F 11-опиаттар, F 12- канабиоидтер, F 13-седативті және ұйықтататын заттар, F 14- кокаин, F 15-басқа стимуляторлар, кодеинді қосқанда, F 16- галлюциногендер, F 17-табак, F 18-үшқыш еріткіштер, F 19-ПАЗ- ды қосып қолдану. Осымен қатар бұл жіктелу көрсетеді: асқынуларды, қосымша аурулар, синдромдар (мысалы: абстиненция, интоксикация). Сонымен қатар қазіргі кезде ПАЗ-ды қолдану ма, жоқ на: рецидив, яғни ПАЗ-ды активті қолдану немесе ремиссия, яғни ПАЗ-ды қолдану қою. Дәрігерлер диагнозды МКБ-10 бойынша қояды. •Сонымен қатар дәрігерлер өз жұмысында клинико-динамикалық классификацияны қолданады, ол ауру кезеңіне негізделген.

17 слайд