#1 слайд
Экологиялық факторларЭкологиялық факторлар

1 слайд

#2 слайд
Мақсаты:Мақсаты: • Экологиялық факторлар Экологиялық факторлар ұғымы,оның мәніұғымы,оның мәні • Экологиялық факторлардың Экологиялық факторлардың топтары топтары (биотикалық,абиотикалық, (биотикалық,абиотикалық, антропогендік)антропогендік) • Экологиялық факторлардың Экологиялық факторлардың организмге әсер ету организмге әсер ету заңдылықтары туралы білімдерді заңдылықтары туралы білімдерді меңгеру.меңгеру.

2 слайд

#3 слайд
ЖоспарыЖоспары • 1. Экологиялық факторлар ұғымы,оның 1. Экологиялық факторлар ұғымы,оның мәнімәні • 2. Экологиялық факторлардың топтары 2. Экологиялық факторлардың топтары (биотикалық,абиотикалық, (биотикалық,абиотикалық, антропогендік)антропогендік) • 3. Экологиялық факторлардың 3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары. организмге әсер ету заңдылықтары. Төзімділік заңы. Минимум заңы. Төзімділік заңы. Минимум заңы. Оптимум заңы.Оптимум заңы.

3 слайд

#4 слайд
1. Экологиялық фактролар 1. Экологиялық фактролар ұғымы оның мәніұғымы оның мәні • 1.1. Экологиялық факторлар1.1. Экологиялық факторлар – ортаның организмге әсер етететін – ортаның организмге әсер етететін қажетті немесе жағымсыз әсерлері.қажетті немесе жағымсыз әсерлері. жарықжарық Орта жылуОрта жылу қорекқорек tt °° Тіршілік Тіршілік орталары орталары БейімділіктеріБейімділіктері СуСу Жүзу, жүзбеқанаттар, Жүзу, жүзбеқанаттар, ескекаяқтар, су жұқтырмайтын ескекаяқтар, су жұқтырмайтын заттарзаттар СуСу ТопырақТопырақ Қазу мүшелері, иіс Қазу мүшелері, иіс сезімталдығысезімталдығы ЫлғалЫлғал Құрлық – ауаҚұрлық – ауа Қауырсын, өкпедегі ауа Қауырсын, өкпедегі ауа қапшықтарықапшықтары Қажет Қажет етпейдіетпейді Организмнің өзіОрганизмнің өзі Сорғыш ауызының болуы, Сорғыш ауызының болуы, спора арқылы көбеюі,ас спора арқылы көбеюі,ас қорыту жүйесінің болмауықорыту жүйесінің болмауы Қажет Қажет етпейдіетпейді

4 слайд

#5 слайд
1. Экологиялық фактролар 1. Экологиялық фактролар ұғымы оның мәніұғымы оның мәні Экологиялық факторлардың Экологиялық факторлардың топтарытоптары :: 1.1. АбиотикалықАбиотикалық 2.2. БиотикалықБиотикалық 3.3. АнтропогендікАнтропогендік

5 слайд

#6 слайд
Экологиялық Экологиялық факторларфакторлар

6 слайд

#7 слайд
2. Экологиялық 2. Экологиялық факторлардың топтарыфакторлардың топтары 2.1.2.1. Абиотикалық Абиотикалық факторлар факторлар дегеніміз-дегеніміз- қоршаған ортаның қоршаған ортаның әсерлері.әсерлері. (жарық,жылу,жел,с(жарық,жылу,жел,с удың удың құрамы,топырақтың құрамы,топырақтың құрамы,ылғалдылыққұрамы,ылғалдылық )) Жантақтың тамыр Жантақтың тамыр жүйесіжүйесі

7 слайд

#8 слайд
2. Экологиялық 2. Экологиялық факторлардың топтарыфакторлардың топтары 22 .. 2.2. Биотикалық Биотикалық факторлар факторлар дегеніміз-дегеніміз- тірі тірі организмдердің организмдердің бір-біріне әсері.бір-біріне әсері. (симбиоз,паразит(симбиоз,паразит изм,жыртқыштық изм,жыртқыштық т.б)т.б)

8 слайд

#9 слайд
2. Экологиялық 2. Экологиялық факторлардың топтарыфакторлардың топтары 2.3.Антропогендік 2.3.Антропогендік факторлар факторлар дегеніміз-дегеніміз- қоршаған ортаға қоршаған ортаға адам іс-әрекетінің адам іс-әрекетінің әсері. әсері.

9 слайд

#10 слайд
3. Экологиялық факторлардың 3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары.организмге әсер ету заңдылықтары. 3.1.Неміс химигі 3.1.Неміс химигі Юстус ЛибихЮстус Либих (1803 – 1873) (1803 – 1873) минимум минимум заңызаңы деп аталатын заңды тұжырымдады деп аталатын заңды тұжырымдады :: жалғыз жалғыз фактор өзінің оңтайлылық аймағынан тыс күйзеліс фактор өзінің оңтайлылық аймағынан тыс күйзеліс жағдайын туғызады,ал оның шегі өлімге апарады.жағдайын туғызады,ал оның шегі өлімге апарады. (қардың қалың түсуінің бұғының таралуын шектеуі)(қардың қалың түсуінің бұғының таралуын шектеуі) 3.2.Кез келген организмнің төзімділік шегі болады,егер 3.2.Кез келген организмнің төзімділік шегі болады,егер төзімділік шегінен шығып кетсе,организм тіршілігін төзімділік шегінен шығып кетсе,организм тіршілігін жояды.жояды. В.Шелфорд В.Шелфорд оны оны төзімділік заңытөзімділік заңы деп атады. деп атады. (мұхит балықтарының кейбір түрлері -2-ден(мұхит балықтарының кейбір түрлері -2-ден ++ 22 °° С дейінгі С дейінгі температурада ғана тіршілік ете алады)температурада ғана тіршілік ете алады) 3.3.Кез келген организмнің өзіне тән қолайлы тіршілік ету 3.3.Кез келген организмнің өзіне тән қолайлы тіршілік ету аймағын аймағын оптимум заңыоптимум заңы деп атайды. деп атайды.

10 слайд

#11 слайд
Экологиялық факторлардың Экологиялық факторлардың организмге әсеріорганизмге әсері

11 слайд

#12 слайд
3. Экологиялық факторлардың 3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары.организмге әсер ету заңдылықтары. 3.5.Кейбір организмдер қолайсыз 3.5.Кейбір организмдер қолайсыз экологиялық орталарда организм экологиялық орталарда организм қалыпты тіршілігін қалыпты тіршілігін жалғастырады.Организмдердің бұл тобы жалғастырады.Организмдердің бұл тобы эврибионттар эврибионттар деп аталады.деп аталады. (ондатр,көгілдір түлкі,колорадо қоңызы)(ондатр,көгілдір түлкі,колорадо қоңызы) 3.6.Кейбір организмдердің таралу аймағы 3.6.Кейбір организмдердің таралу аймағы шектеулі болады. Оларды шектеулі болады. Оларды стенобионттарстенобионттар деп атайды. (ақ деп атайды. (ақ тиін,жорғаторғай,қарамойнақ шағаласы)тиін,жорғаторғай,қарамойнақ шағаласы)

12 слайд