Презентация " Әбіш Кекілбаев шығармаларындағы тарихи тұлғалар"

1 слайд
“ Мұса Шожанов атындағы № 2 орта мектеп” КММ- нің 1 1 - сынып оқушысы Едельбаева Риза ЕриковнаӘбіш Кекілбаев шығармаларындағы тарихи тұлғалар

1 слайд

2 слайд
Та қырыптың өзектілігі: Өз жобамда Ә.Кекілбаев шығармаларындағы тарихи тұлғаларды таңдай отырып, қазақ елінің дамуына, қалыптасуына үлес қосқан ірі тұлғалардың зор еңбегін жазушының шығармалары мен тарихи деректер, тарихшылардың пікірлерін мысалға ала отырып, өзімнің, өз қатарластарымның бойына ұлтжандылық пен отансүйгіштік қасиеттерді қалыптастыру. Жұртшылыққа ой тастау. Батыр бабаларымыз және олардың ерліктерімен мақтанатындай сезім ұялату болды.

2 слайд

3 слайд
  Әбіш Кекілбаев Қазақстанның Еңбек Ері, Қазақстанның халық жазушысы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының иегері, қазақ әдебиетінің классигі, көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Ол – сегіз қырлы бір сырлы талант иесі. Қазақстанның халық жазушысы, Қырғыз Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қайраткері.

3 слайд

4 слайд
• Шыңғыс хан, Ақсақ Темір, Әбілқайыр хан, Абылай хан, Махамбет ӨтемісұлыӘдеби-көркем шығармалардағы тарихи тұлғалар • Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әбілқайыр,  Барақ сұлтанҒылыми зерттеулерінде қамтылған тарихи тұлғаларӘбіш – барлық дерлік еңбектерінде қазақ елінің тарихы мен тағдырына тоқталған және тарихты жалықпай көп зерттеген жазушы . Ә.Кекілбаевтың тарихи тұлғаларға арналған еңбектерін негізінен екіге бөліп қарастырдым:

4 слайд

5 слайд
Тарихи тұлғаларАбылай хан Ақсақ ТемірМен зерттеген тарихи тұлғалар: Әйтеке би Махамбет батыр Шыңғыс ханӘбілқайыр хан

5 слайд

6 слайд
Ә. Кекілбаевтың қазақ тарихына қатысты зерттеулерінде ерекше орын алатын тарихи тұлғаның бірі – Әйтеке би. Жалпы, қазақ еліндегі билер институтыны тарихын соңғы екі ғасырда көптеген ғалымдар зерттеді. Солардың ішіндегі ең ірілерін айтсақ, XIX ғасырда Ш. Уәлиханов, XX ғасырда С. Зиманов болатын. Ал Әбіш ағамыз да Әйтеке биге қатысты барлық деректі жан-жақты зерттеген. Сондай-ақ, Ә. Кекілбаев – Әйтеке би туралы зерттеуінде Жәнібек батырдың екеу екенін алғаш көрсеткендердің бірі. Бірі Кіші жүздегі сұлтан Жәнібек болса, екіншісі – Арғын Шақшақ Жәнібек… Әйтеке би

6 слайд

7 слайд
Әбіш Кекілбаевтың  «Абылай хан» атты драмалық дастаны – өлеңмен жазылған төрт көріністі пьеса. Оқырман бұл жерде Әбекеңнің ақындық шабыты мен философиялық толғаныстарынан нәр алады. Автор бұл шығармасында өзінің арман- мүддесін,халқымыздың тағдырын,  ғасырлар бойғы мақсат-тілегін Абылай бейнесі арқылы берген.

7 слайд

8 слайд
Роман қазақ халқының басынан өткен аса ауыр кезеңдерді, XVII-XVIII ғасырларда орын алған ірі-ірі оқиғаларды негізге ала отырып, нақты тарихи деректерге сүйеніп жазылған. Жалпы, «Үркер» – аса қиын кезде жарыққа шықса да, қазақ тарихына қатысты көп құнды деректің көзі болып табылатын шығарма. Романда Қазақстанның Россияға қосылуының табиғи заңдылығы шынайы көрініс тапқан».“ Үркер” романындағы тарихи оқиғалар

8 слайд

9 слайд
Романда игі істің басында тұрған Әбілқайыр ханмен бірге бірталай батырлардың жарқын образдары жасалады. Олардың ішінде Бөкенбай, Есет, Жәнібек батырлар ерекше көзге түседі. Ел қорғау, кек қайтару жорықтарында ерлігімен көзге түскен бұл батырлар нағыз халық қамқорлары ретінде суреттеледі. Ел тағдырын Әбілқайырмен бірге ойлап, оның идеясының іске асуына тілек те, білек те қоса біледі.  Роман оқиғаларына естелік күйінде, лирикалық шегіністер арқылы араласатын Төле, Әйтеке, Қазыбек билер бейнелерінде де әділдік аңсаған халық ойларының, даналықтың сипаттары жинақталған. Олардың көбі аталған халық өкілдерінің көзқарасымен сұрыпталып беріледі.«Үркер» романындағы тарихи тұлғалардың берілуі

9 слайд

10 слайд
Әбілқайыр тұлғасы көпқырлы, терең сырлы. Оны өзгелерден даралап көрсететін бірнеше ерекшелік бар: а) хан; ә) ақылға да, айлаға да жүйрік; б) тарихи дәуір мен тарихи оқиғалардың ең өзекті, мәнді сипаттарын, саясиәлеуметтік барлық қыры мен сырын өзгелерден терең пайымдайды; в) дәуірдің басты саяси оқиғасында батыл шешім қабылдайды; г) халыққа игілікті деп қабылдаған шешімдері мен істері үшін маңындағылардың дұшпандығы мен жаулығына шыдайды; д) қарақан басының қамы мен халық мүддесі заман ағымының беталысына қарай кенеттен келісім тауып, жарасадыҮркер романындағы Әбілқайыр тұлғасының берілуі

10 слайд

11 слайд
Жарты әлемді тізе бүктірген - Әмірші “ Аңыздың ақыры ”романы алғашында Махаббат мұнарасы деп аталған.Шығармадағы басты кейіпкер-ұлы әмірші Ақсақ Темір.Тарихи тұлғаның бейнесін ашу кілті – мұнара Ғалым Ж.Дәдебаевтың зерттеуінде роман үлкен үш бөліктен тұрады.. Бірінші бөлімі Үшінші бөлімі Әміршінің жасаған қанқұйлы жорықтары. Кейіпкерлер арасындағы қарым- қатынас(шығарм адағы кейіпкерлер санаулы ғана:Әмірші, шеберлер, Кіші ханым,Үлкен ханым). Шындықты осы күнге жеткізген- Мұнара тарауы.Екінші бөлімі

11 слайд

12 слайд
«Аңыздың ақыры» романындағы тұлғалардың көркемдік образдары Образ табиғатына бойласақ, мұнда суреттелетін Алмас хан ес біліп , етек жаппай жатып ірі феодалдардан етекбастылықты көп көріп, азап, қорлық, мазақтың ми батпағынан өз қажыры, ерлігі, айласы, өткірлігі, жанкештілігі, қайсарлығы арқасында босанып шығып, қаһан дәрежесіне көтерілген. Ол – Шыңғыс хан ; досына, дұшпанына алмас қылыш болған Батый; қу да залым, екіжүзді, аяушылықты білмейтін Берке ; саясатқа жетік, көреген, алды кең, айбары мығым Жәнібек хан , құлағын жымып, жауына жасын боп тиетін қабыландай Баязит сұлтан сияқты билеуші батырларға тән қасиетті бір бойына тоғыстырған типтік бейне.

12 слайд

13 слайд
«Шандоз» тарихи – ғұмырнамалық шығармасы Әбіш Кекілбайұлы соңғы үлгіде жазылған шығармасын «Шандоз» деп атапты да, жанрын «деректі-тарихи баян» деп анықтаған. Тарихи роман 2002 жылы шыққан «Шандоз» тарихи тақырыпты ғылыми дәйекпен, дерекпен түсінікті, ұғымды етіп жеткізудің жаңа бағыт- бағдарын белгілеп берді. «Шандоз» романында тарихи дерек пен қаламгер толғамдары Махамбет заманының шындықтарына, бұрынғы тарихтарға алып кетеді.

13 слайд

14 слайд
Қай халықтың да қадір тұтары – өзінің сөзін сөйлеп, кегін қуар ақыны мен батыры бар. Бұл шығармада Махамбет те сол асылдың, сол сиректің бірі болып суреттеледі. Махамбет өмірбаянына қатысты біз біле бермейтін деректер мен мүлде теріс қабылданған идеологиялық бұрмалаулар, «өтіріктердің» түгел болмағанымен, бастылары айтылады. Исатай-Махамбет бастаған ұлт-азаттық қозғалысқа ұласуын тарихи деректерге орай, қаламгер танымы мен қабылдауына сай бейнеленген Махамбет- елдік пен еркіндіктің жаршысы

14 слайд

15 слайд
Қорытынды Қорыта келе Әбіш Кекілбаевты Батыс Қазақстанның тарихы мен мәдени мұрасын зерттеушілердің ішіндегі ерекше ірі тұлға деп танимыз. Оның әдеби шығармалары мен тарихымызға арналған зерттеулері қазақ шеңберінен әлдеқайда асып кеткен, бүкіл түркі халықтарына ортақ екенін мақтанышпен айтамыз. Әбіш Кекілбаев шығармаларында жасалған тарихи тұлғалар толымды бейнесі өте шеберлікпен жасалғанын көреміз.

15 слайд

16 слайд
Назарларыңызға рахмет!!!

16 слайд