1 слайд
Ашық сабақ
№ 41 жаратылыстану – математика бағытындағы мектеп – лицейінің химия және биология пәнінің мұғалімі
Мукатаева Лиза Сансызбаевна
2 слайд
Сабақтың тақырыбы:
Оксидтердің жіктелуі, аталуы
1.Аталуы
2.Жіктелуі
3.Физикалық
қасиеті
4.Табиғатта
кездесуі
3 слайд
Оксидтердің аталуы
Оксидтер – екі элементтен құралып, бірі оттек болып келетін күрделі заттар.
Э х Оу
Оксид + элемент атауы (атау септігінде) + валенттілік (рим цифрімен)
Na
2 O натрий оксиді P
2 O
5 фосфор (V) оксиді
CaO кальций оксиді Cu
2 O мыс (I) оксиді
MgO магний оксиді CuO мыс (II) оксиді
Li
2 O литий оксиді SO
2 күкірт (IV) оксиді
BaO барий оксиді SO
3 күкірт (VI) оксиді
4 слайд
Оксидтердің жіктелуі
Оксидтер
Тұз түзбейтіндер Тұз түзетіндер
N
2 O
NO
CO
SiO Негіздік
Қышқылдық
Екідайлы
(амфотерлі)
5 слайд
Негіздік
оксидтер
бұл оксидтер
валенттілігі I және
II болатын
металдардан және
оттектен тұрады.
Бірақ BeO ZnO
SnO PbO кірмейді.
Мысалы: Na
2 O
Li
2 O MgO CaO
BaO
Қышқылдық
оксидтер
бұл оксидтер барлық
бейметалдардан және
валенттілігі V – VII
көрсететін металдар мен
оттектен тұрады
Мысалы: SO
3 N
2 O
5 P
2 O
5
CO
2 Mn
2 O
7Амфотерлі
(екідайлы)
оксидтер
бұл оксидтер көбіне
валенттілігі III және IV
болатын металл
оксидтерінен және
BeO ZnO SnO PbO
тұрады.
Мысалы: Al
2 O
3 Cr
2 O
7
MnO
2 ZnO
6 слайд
Оксидтердің физикалық қасиеті
Оксид Физикалық қасиеті
CO
2
Көмірқышқыл газы
Көміртек (IV) оксиді CO
2 – түссіз, аздап қышқылтым дәмі бар газ; Газ күйінде суда және кейбір органикалық
еріткіштерде ериді. Сұйық көмір қышқыл газы қатты суығанда (қатты СО
2 ) қар сияқты
массаға “құрғақ мұзға” айналады. Сумен әрекеттескенде көмір қышқылы түзіледі.
СО
Иіс газы
Көміртек (II) оксиді CO – түссіз, иіссіз улы газ. Суда нашар ериді. Ауада үлкен мөлшерде жылу шығарып жанады.
Иіс газы көміртектің немесе оның қоспаларының ауа жеткіліксіз болған жағдайда жану
кезінде (әдетте, пештің жаппасын ертерек жауып қойғанда, т.б. жағдайларда) пайда болады.
N
2 O
Шаттандырғыш газ
азот (I) оксиді N
2 O — түссіз газ сумен, қышқылмен, сілті ерітінділерімен әрекеттеспейді,
тотықпайды. Медицинада наркоз (“шаттандырғыш газ”) ретінде пайдаланады.
NO
азот (I) оксиді NO
2 — қоңыр түсті газ, қайнау t — 21,15 o
C, балқу t — 11,2 o
С. Ол азот қышқылын өндіру үшін
және сұйық ракета отыны мен қопарылғыш заттардың тотықтырғышы ретінде
пайдаланылады.
H
2 O
Су (сұйық) Су — сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын
қарапайым химиялық қосылысы. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3 / 4 бөлігін алады,
тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90 % -ы судан тұрады.
SO
2
күкірт (IV) оксиді S (IV) оксиді - SO
2 ( күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді), бұл түссіз, тұншықтырғыш
өткір иісті газ.
SO
3
күкірт (VI) оксиді Күкірт ( VI) оксиді, күкірт ангидриді - S О
3 , ұшқыш, түссіз сұйықтық.
S О
3 +17°С температурада қатты зат. Олар суда жақсы ериді, нәтижесінде күкіртті қышқыл
H
2 S О
3 және күкірт қышқылы H
2 S О
4 түзіледі, олай болса, бұлар қышқылдық оксидтер екен.
7 слайд
Тапсырмалар
8 слайд
Тапсырмалар
Тиісті сөздерді қойып, сөйлемдерді толықтыр.
Натрий оксиді, калий оксиді және кальций оксиді
металл/бейметалл оксидтеріне жатады. Суда ерігенде
олар негіздік/қышқылдық ерітінді түзеді. Азот (V) оксиді мен
фосфор (V) оксиді металл/бейметалл оксидтері болып келеді. Егер
суға еритін бейметалл оксидін қоссақ, одан негіздік/қышқылдық
ерітінді аламыз. Еритін металл оксиді сумен
әрекеттесіп, негіз/қышқыл түзеді. Еритін бейметалл оксиді сумен
әрекеттесіп, негіз/қышқыл түзеді.
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз