Презентация. Тыңдалым дағдысын дамыту

1 слайд
«Қазақ тілі сабағында тыңдалым дағдысын қалыптастыруға бағытталған әдіс – тәсілдер» Әзірлеген: №189 жалпы білім беретін мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Касиева А.Ж.

1 слайд

2 слайд
Білім деңгейі, ой-өрісі дамыған, өз ойын қазақ тілінде еркін жеткізе алатын, туындаған мәселелерді шеше білетін шынайы өмірге бейім жаңашыл ұрпақ тәрбиелеу — ХХІ ғасыр мұғалімдерінің басты міндеті. Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде оқытуда отандық және халықаралық озық үлгілерді тиімді пайдалану, оқушылар бойында тілдік дағдыларды қалыптастыру — бүгінгі күннің басты талабы. Қазақ тілі сабақтарында еркін қарым-қатынас жасауға, сыни тұрғыдан өз көзқарасын білдіруге, өз ойын жеткізіп, шешім қабылдауға дағдыландырса, оқушы қазақ тілінде берілген кез келген ақпараттарды тиімді қолдана отырып, өзіне қажетті мәліметті ала алады.

2 слайд

3 слайд
Коммуникативті оқыту ұстанымы- тілдік дағдыларды дамыту ТЫҢДАЛЫМ АЙТЫЛЫМ ОҚЫЛЫМЖАЗЫЛЫМ

3 слайд

4 слайд
Тілдік төрт дағды (айтылым, тыңдалым, жазылым, оқылым ) оқушының сөйлеу әрекетін қалыптастырады. Осылардың ішінде басқа дағдыларды қалыптастырудың негізгі алғы шарты – тыңдалым әрекеті болып табылады . Өйткені күнделікті өмірде оқушы көптеген ақпаратты сағат сайын естіп, көріп тыңдайды. Бірақ кез келген ақпаратты тыңдау арқылы түсіну, сөйлеу әрекетін қалыптастырады. Егер оқушы өзіне керек мәліметті тыңдау арқылы тауып үйренсе, ол басқа үш дағдыны (айтылым, жазылым, оқылым), яғни айтылып жатқан мәліметті түсінеді; өз пікірін білдіре алады және басқалармен қарым-қатынас жасай алады; тақырыпқа қатысты деректі түсініп оқиды; көтерілген мәселеге қатысты өз көзқарасын жазбаша жеткізе алады.

4 слайд

5 слайд
Сабақты өткізуде мұғалім ескеруі қажет: сабақтың мақсаты мен күтілетін нәтиже анық болу керек; тілдік төрт дағдыны (оқылым, тыңдалым, жазылым, айтылым) дамыту; белсенді оқыту түрлерін қолдану арқылы оқушы қажеттілігін арттыру; мұғалім мен оқушы арасындағы кері байланыс; оқу жетістігін критериалды жүйе арқылы бағалау.

5 слайд

6 слайд
  Жүсіпбек  Аймауытовтың: «... бала әуелі тәжірибеге талпынып , нәрсемен танысып, сонан кейін сол нәрсе туралы сөйлесін, тыңдасын, жазсын, оқысын, тілге үйренсін» - деген сөзін еріксіз еске түсіреді. «Честный слушатель слушает глазами, ушами, разумом, всем своим телом» Аллан Пиз, Барбара Пиз

6 слайд

7 слайд
Ал тыңдалым дағдысы дегеніміз не? «Тыңдалым – «аудирование» деген терминнің білдіретін мағынасы – «есту арқылы түсіну ». Бұл айтылған не техникалық ақпараттарға жазылған аудио мәтіндегі сөздерді, сөйлемдерді тыңдай білудің нәтижесінде қабылдау және түсіну деген ұғым».

7 слайд

8 слайд
Нәтижесінде оқушылардың бойынан мынадай өзгерістер байқалды: • Ынтымақтастыққа үйренеді; • Жеке, жұппен, топпен жұмыс істеуге үйренеді; • Өз ойларын еркін жеткізуге үйренеді; • Өзіне өзі баға беруге, сыныптастарын бағалауға үйренеді; • Бірін-бірі тыңдауға, талдауға, салыстыруға, сабақты қорытындылауға, қорғауға үйренеді.

8 слайд

9 слайд
1.Тыңдалымның мақсаты оқушыны: аудиожазбаның мазмұнын түсінуге, белгілі бір ақпаратты қабылдауға, мәтін детальдарын түсінуге, айтылған ойды толық түсінуге, сөйлеушінің сөзін еш қиындықсыз ұғынуға, ауызекі, анық құрылмаған сөйлеу тілін өзге адамдардың көмегінсіз түсінуге, бұқаралық ақпарат құралдары мен телерадиобағдарламаларды еркін, түсініп қабылдауға, таныс және бейтаныс тақырыптағы сөйлесімнің негізгі ойын түсінуге, т.б. үйрету. 2.Тыңдалымға арналған белсенді жұмыс түрлері: оқушыларды қоршаған ортадағы кез келген ақпаратты тыңдау арқылы түсінуге бейімдеу керек. Ол үшін сабақ барысында түрлі белсенді жұмыс түрлерін пайдалану көп септігін тигізеді. Оқушыда тыңдалым дағдысын қалыптастыру үшін белсенді жұмыс түрлері өзекті, қызықты, әр түрлі болуға тиісті.

9 слайд

10 слайд
Терме тыңдалым Выборочное аудирование ТаныстыҚ тыңдалымы Ознакомительное аудирование Мұқият тыңдалым Детальное аудирование Қажетті ақпаратты табу мақсатында орындалады Мәтіннің тақырыбын, негізгі ойды анықтауға бағытталған Мәтінді толық түсіну, яғни мәтін бойынша берілген сұрақтарға жауап беру, мәтінді қорытындылау Нақты сандарды, жылдарды, атауларды, адам аттарын жазуға бағытталады

10 слайд

11 слайд
Аудиомәтінмен жұмыс істеу кезеңдері Мәтіналды жұмыс Мәтінмен жұмыс Мәтінсоңы жұмыс

11 слайд

12 слайд
Мәтіналды жұмыстарында белгілі бір жағдаят туғызу немесе жекелеген сөздер, сөз тіркестері, суреттер, жоспар арқылы тіл үйренушіге тыңдайтын мәтін тақырыбына болжам жасату керек. Мәтінмен жұмыс тікелей тыңдау барысында орындалады. Тыңдау арқылы қабылдау, түсіну қабілеттерін дамытуға арналған фонетикалық, лексика- грамматикалық жаттығулар орындату: берілген ақпаратпен келісукеліспеу, сұраққа жауап, түсіп қалған дыбысты, қосымшаны, сөзді анықтау, сөйлемді аяқтау, визуалды диктант, перифраз жасау, негізгі Кім? Не ? Қайда? Неге? Қалай? Неліктен? деген 5 сұраққа жауап береді Үшінші кезең үш түрлі тапсырмадан тұрады : 1) Тыңдалған мәтінді түсіне білу; 2) қабылданған ақпаратты шығармашылық өңдеуден өткізе білу; 3) алынған ақпаратты тілдік қарым-қатынаста қолдана білу. Яғни, бұл кезеңде алынған ақпартты дискуссияда, біреуге кеңес немесе жаңа ақпарат беруде қолдану керек.

12 слайд

13 слайд
Аудиомәтіндерге қойылатын талаптар: • Аутентикалық мәтіндер • негізгі ойды білдіретін, фактілер мен дәлелдемелерден тұратын ақпараттың болуы • айтылған ойдың логикалық жүйелілігі • соңында мәтіннің мазмұнын ашатын қорытындының берілуі Жоғарыдағы кестеде берілгендей, тыңдалымға қажетті ақпарат тіл үйренушінің күнделікті өміріне байланысты болу керек екеніне көз жеткіземіз.

13 слайд

14 слайд
« Сөздік» жұмысы .Сөз Біздің анықтама Сөздіктегі анықтама Сөйлем                                         Оқушылар мәтінді тыңдайды және таныс емес сөздерді жазып алады. Сол сөздермен жеке немесе жұптасып жұмыс істейді.

14 слайд

15 слайд
«Төрт сөйлем» тәсілі. 1. Пікір. Тыңдаған мәтін бойынша өзіндік пікірін бір сөйлеммен жазады. 2. Дәлел. Өз пікірін бір сөйлеммен дәлелдейді. 3. Мысал. Пікірін өмірмен байланыстырып, мысал келтіреді. 4. Қорытынды. Тақырып бойынша қорытынды шығарады.  Тыңдаған материалдан қаже тті ақпаратты іріктеп алуға дағдыландырады.

15 слайд

16 слайд
«Үш қадамды сұхбат » стратегиясы. Әр топ тақырыпқа байланысты бір- біріне тыңдалған мәтін бойынша 3 түрлі сұрақ, пікір айтып талқылайды. Негізгі ақпаратты анықтайды. Тыңдай отыра оқушы өз пікірін айтуға, ойын дәлелдеп сөйлеуге дағдыланады.

16 слайд

17 слайд
«Болжау» кестесі .   Мәтін бөлімдері Қандай мәселе көтеріледі? (не болады?) Шындығында қандай мәселе көтерілді? (Не болды?) І бөлім 2 сөйлемнен кем емес болжау. 2сөйлемнен кем емес ақпарат. ІІ бөлім     Оқушы мәтіннің бір бөлімін тыңдап, болжау жасайды. Болжау аяқталған соң, сынып қабырғасына жазылған мәтін түпқұсқасымен салыстырып, ақпаратты анықтайды. Мұғалім негізгі мәселе мен ақпаратты түсінуге , болжай білуге бағыттайды

17 слайд

18 слайд

18 слайд

19 слайд
Тыңдар алдында Тыңдау кезінде Тыңдағаннан кейін бес сөзді жазыңыз Сөз тіркестерін жаздым Мәтін туралы сенің пікірің қандай? «Бес маңызды сұрақ» стратегиясы : Кім? Не? Қандай? Не үшін? Не істеді?

19 слайд

20 слайд
Мұғалім оқушыларға осындай кестені үлестіреді, оқушылар 1 минут ойланып, 1-бағанаға сөздер жазады . «Неге мен осы сөзді жаздым »деп топта талқылайды. Тыңдалым кезінде мұғалім мәтінді 2 рет қосады, оқушылар мәтінді тыңдап, түртіп жазып отырады. Жазған сөз тіркестерін талқылайды Тыңдалым соңы: 3-бағанды толтырып, талдайды. Мәтіннің негізгі ойын анықтайды.

20 слайд

21 слайд
ҚОРЫТЫНДЫЛАЙ КЕЛЕ, тыңдалған мәтінді тіл үйренушінің түсінгенін бағалау үшін төмендегі талаптар қойылады: а) мәтін мазмұнының толық, дәл айтылуы және түсіну тереңдігі; ә) тақырыпты (айтылған ойды) анықтауы; б ) тілдесушілердің мінездерін өзінше түсінуі (әлеуметтік, психологиялық, жасына және рөліне қарай, таныстық деңгейлері және т.б.); в) аудиомәтіндегі кейіпкерлердің қатысымға түсу ниеттерін анықтау (келісу, кеңес беру, ақпарат алмасу) г) тіл үйренушінің түсінген-түсінбегенін бақылау үшін, альтернативті мәтін ұсынуға болады Жоғарыда атап өткеніміздей, тыңдалымды меңгертумен қатар оны бақылау, бағалау қатар жүріп отырғанда ғана жұмысымыздың нәтижесін көре аламыз

21 слайд

22 слайд

22 слайд

23 слайд
Тыңдалымды меңгерту де, бақылау мен бағалау да арнайы жазылған аудио, видеоқұрылығылар, радио, ғаламтор және электронды оқу құралдарымен жұмыс істеуді қажет етеді. Жоғарыда аталған техникалық және электрондық құралдармен жұмыс істеу тыңдалым әрекетін меңгертуде тиімділігімен қатар, тіл үйренушілердің қызығушылығы мен ынтасын, белсенділіктерін арттырады. Олармен жұмысты тек тыңдалымды ғана емес, сөйлесім әрекетінің барлық түрлерін меңгертуде, қазақ тілі сабақтарының барлық кезеңдерінде және барлық аудиторияларда жүргізуге болады. Әрбір оқытушы оны өз тарапынан қажетіне, өз әдістемесіне қарай қолданады.

23 слайд

24 слайд
Пайдалынған әдебиеттер: 1. Күзекова З. ҚАЗАҚ ТІЛІ тестілеу теориясы мен практикасы: Көмекші құрал (З.С: Күзекова, Г.С.Пазылова, Е.Қ.Әбдірасылов). – Алматы: «Құс Жолы», 2009 – 156 б. 2. Оразбаева Ф.Ш. Тіл әлемі: мақалалар, зерттеулер.-Алматы: Ан-Арыс, 2009. – 368 бет 3. Оразбаева Ф.Ш., Рахметова Р.С., Көпбаева Ж.С., Мазибаева Ж.О. «Қазақ тілі» пәні бойынша қазақ тілін деңгейлік оқытудың білім беру стандарты мен бағдарламасы.-Алматы:Абай атындағы ҚазҰПУ, 2010.-122б.) 4. Федотова, Н. Л. Методика преподавания русского языка как ин 4. АлланПиз, Барбара Пиз. Книга «Говорите точно». ЭКСМО. Москва. С.84 (2013) 5. Развитие навыков слушания и говорения на уроках русского языка: методическое пособие/сост.: Г.Кожамкулова. К.Шомина. - Астана, 2015 г. - 44 стр.

24 слайд

25 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

25 слайд