1 слайд
Сабақ тақырыбы:
Қазақстан аумағындағы ерте
мемлекеттердің саяси
құрылымыПән атауы: Қазақстан тарихы
2 слайд
Сақ патшалықтары көсемдіктері, яғни туыстас тайпалардың
әскери-саяси одақтары болды. Ақсүйектер жерленген орасан үлкен
қорғандар мен қарапайым жерлеу орындары арасындағы
айырмашылықтар сақ қоғамының жіктелгендігін көрсетеді. Сақ
көсемдері саяси қызметтерді атқарды.
Скиф (сақ) қоғамында әйелдер жоғары мәртебеге ие болды. Оны
далалық халықтардың ауыз әдебиеті растайды. Сақтардың әйел
патшалары туралы мәліметтер аңызға айналған дастандарда кездеседі:
патша әйел Зарина қарсыластарымен соғыс жүргізіп қана қоймай,
бірнеше қаланың негізін салды, ал патша әйел Томирис өз патшалығын
парсыларға қарсы соғыста басқарды.
Қаңлы мемлекеті б.з.б. ІІ ғасырда Сырдарияның орта ағысында
күшейді. Алғаш қаңлылар оңтүстігінде юэчжилерге, солтүстігінде
ғұндарға тәуелді болды, бірақ кейін күші жағынан олармен теңесті.
Қаңлылар билігі біршама уақыт Батыс Қазақстанға, Каспийдің солтүстік
жағалауларына дейін таралды.
3 слайд
Үйсін мемлекеті б.з.б. І мыңжылдықтың соңында Жетісу,
Тарбағатай және Тянь-Шань аумағында құрылды. Үйсіндер – сақ-
тиграхауданың ұрпақтары. Олар жартылай көшпелі шаруашылық
жүргізді. Үйсіндердегі жоғары билік билеуші – күнбиге (гуньмо) тиісті
болды, оған билік мұрагерлік бойынша берілді. Күнбидің сарайы Чигу
қаласында орналасты. Мемлекет сол жақ, оң жақ және орталық
бөліктерге, ал олар толып жатқан ұсақ иеліктерге бөлінді.
Ғұн мемлекеті көшпелілер мемлекеттерінің екінші үлгісіне
жатты. Ғұндар мемлекеті көршілес тайпалық одақтар мен Қытай
патшалықтарымен күресте қалыптасты. Мемлекеттің басында тәңірқұт
(шаньюй) тұрды, оның билігі қатаң түрде мұрагерлікпен берілді және
оның орасан зор беделі болды. Шаньюйдің бұйрығынсыз тайпалардың
орын ауыстыруына тыйым салынды.
4 слайд
1. БІЛУ
1. Мемлекеттің негізгі белгілері қандай?
2. Қазіргі Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттер қашан пайда
болды?
3. Олардың тайпалық одақтардан айырмашылығы неде?
Дискриптор:
Мемлекеттің негізгі белгілерін атайды.
Қазіргі Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттер қашан пайда болғанын
анықтайды МЕМЛЕКЕТ
5 слайд
Көшпелілер
мемлекеттерінің
үлгілері Негізгі
белгілері Ерекшеліктері 2. ТҮСІНУ
Дескрипторлар:
Көшпелілер мемлекеттерінің үш үлгісін анықтайды;
Мемлекет үлгілерінің кемінде екі белгісін көрсетеді;
Мемлекет үлгілерінің белгілері негізінде басты ерекшелігін түсіндіреді.1-тапсырма. Тақырып мәтінін оқып, көшпелілер мемлекеттерінің үлгілерін анықта
6 слайд
3. ҚОЛДАНУ
Термин сөздермен жұмыс
1. Гуньмо
2. Шаньюй
3. Түменбасы
Дескрипторлар:
Бірінші термин сөздің мағынасын анықтайды
Екінші термин сөздің мағынасын анықтайды
Үшінші термин сөздің мағынасын анықтайды
7 слайд
4. ТАЛДАУ
Ерте көшпелілер мемлекеттерінің құрылу себептерін
талдап, қалыптасу тарихына қатысты негізгі фактілерді
анықта.
Сақтар
Қаңлылар
Үйсіндер
Ғұндар
Дескрипторлар:
Ерте көшпелілер мемлекеттерінің құрылуына әсер еткен кемінде үш факторды
түсіндіреді;
Мемлекеттің құрылған уақытын анықтайды.
8 слайд
5. ЖИНАҚТАУ
Сақ, үйсін мен қаңлы мемлекеттерінің аумағын,
ғұн империясының жерін жазып көр.
9 слайд
Тақырыпқа байланысты бейнематериалды көріңдер:
Сақтардың қалыптасуы
http://e- history.kz/kz/contents/ view/saktar__259
Үйсіндер
http://e- history.kz/kz/contents/ view/257
Ғұндар
http://e- history.kz/kz/contents/ view/gundar__504 6. БАҒАЛАУ
10 слайд
Чек-парақ
№ Бағалау критерийі Дескриптор Балл
1.
1 . Қазақстан территориясындағы ерте
мемлекеттерді атайды;
2. Мемлекеттердің географиялық-
аумақтық құрылымы мен шекаралас
мемлекеттерді картадан көрсетеді;
3. Қазақстанда мемлекеттіліктің
қалыптасуының тарихи кезеңдерін
анықтайды;
4. Қазақстан территориясындағы ерте
мемлекеттердің саяси құрылымы
туралы дереккөздерінен
мәліметтерді саралайды Мемлекеттің негізгі белгілерін атайды.
Қазіргі Қазақстан аумағында алғашқы мемлекеттер қашан пайда
болғанын анықтайды 20 балл
2. Көшпелілер мемлекеттерінің үш үлгісін анықтайды;
Мемлекет үлгілерінің кемінде екі белгісін көрсетеді;
Мемлекет үлгілерінің белгілері негізінде басты ерекшелігін
түсіндіреді 20 балл
3. Бірінші термин сөздің мағынасын анықтайды
Екінші термин сөздің мағынасын анықтайды
Үшінші термин сөздің мағынасын анықтайды 20 балл
4. Ерте көшпелілер мемлекеттерінің құрылуына әсер еткен
кемінде үш факторды түсіндіреді;
Мемлекеттің құрылған уақытын анықтайды. 20 балл
5. Тақырыпқа байланысты бейнематериалды көріп, өз ойын
жинақтап айта алады 20 балл
Барлығы: 100 балл
Ескерту:
90-100 балл – «5» деген баға
70-89 балл – «4» деген баға
50-69 балл – «3» деген баға
11 слайд
12 слайд
Үй тапсырмасы
Тақырыпқа байланысты сөзжұмбақ
құрастырыңдар
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз