Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыс

1 слайд
11 КЛАСС 1916 жыл ғы ұлт – азаттық қозғалыс

1 слайд

2 слайд
1914 -18 жылдардағы дүние жүзі Ресей елі 38 мемлекет қатысты Николай ІІАНТАНТА ҮШТІК ОДАҚ

2 слайд

3 слайд
1916 жыл қарсаңындағы қазақ даласы Қазақ сахарасының болмысы ХХ ғасырдың басында күрделене түсті... Қазақтардан 45 млн – нан астам десятина жер тартып алынды, Ресейден 2 млн 400 мың адам қоныстандырылды

3 слайд

4 слайд
1916 жылдың қарсаңы Бұл соғыстан жалпы жұртқа пайда жоқ. Нарлар алысар, ал шаруасын бұзып, қанын төгетін – сорлы халық болар. Жиырмасыншы ғасырда Еуропа патшалықтарының қылған ісі кімнің алдында ақталмақ? Қазақ өлкесіне тараған басты газет “ ҚАЗАҚ” газеті Ә.Бөкейхановтың “Тағы соғыс” мақаласы басылды. Ә. Бөкейханов

4 слайд

5 слайд
1916 жылдың қарсаңы «… 1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды». « 1913 жылдың өзінде қазақ ұлтының өмір сүруі проблемаға айналды» А.Байтұрсынов Т. Рысқұлов

5 слайд

6 слайд
1916 жыл 25 маусым « Қара жұмысқа 19 – дан 43 жасқа дейінгі еңбекке жарамды барлық ер адамдар алынуға тиіс. Түркістан мен Дала өлкесінен барлығы 500 мыңнан астам жігіт алынсын ». Қ А З А Қ С Т А Н Николай ІІ

6 слайд

7 слайд
Патша жарлығынан кейінгі қазақ елі «… Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды…» М.Дулатов

7 слайд

8 слайд
Қазақ жеріне жіберілгендер Генерал – губернатор А.Куропаткин 1916 жылғы 20 шілдеде Түркістан өлкесінің генерал – губернаторы болып тағайындалған. генерал Лаврентьев 1916 жылғы Торғайдағы көтерілісті талқандау үшін патша үкіметі жіберген М.А. Фольбаум – Жетісу өлкесінің генерал – губернаторы Подполковник Базилевич Жетісу өлкесіндегі жазалаушы отрядтардың подполковнигі

8 слайд

9 слайд
1916 жылғы 23 тамызда генерал – губернатордың құпия бұйрығымен қара жұмысқа шақырудан босатылғандар: * Болыстық, *Ауылдық басқармалардың лауазымды адамдары; *Жергілікті бұратаналардан шыққан төменгі полициялық шенділер; *Имамдар, молдалар мен мүдәрістер; *Ұсақ несие мекемелеріндегі есепшілер; *Үкімет мекемелеріндегі жоғары лауазымды жергілікті бұратаналар; *дворян және ата – бабаларынан, сондай –ақ жеке басы құрметті азамат құқықтарын пайдаланатын жергілікті ұлт өкілдері. А. Куропаткин Құпия бұйрық туралы өз ойларыңызды ортаға салыңыздар !

9 слайд

10 слайд
Генерал – губернатор Куропаткин туралы « …Бұл сорақылардың бәрінен де асып түскен генерал – губернатор Куропаткин еді. Сырт көзге қарағанда ол өз сарайында Түркістан тұрғындарының өкілдерін «жақын туыс» деп қабылдаған болып көрінгенімен, шындығында Жетісудан бүкіл қазақ, қырғыздарын қуып шығып, жерлерін орыс қоныс аударушыларына бөліп беруге әмір беретін. Жизақ қаласы мен талқандалған көп қыстақтағы Фольбаум, Иванов, Красильников және басқалардың мекемелеріндегі ауыр жазадан қырылған он мыңдаған жазықсыз халықтың қаны да, обалы да осы генерал Куропаткиннің мойнында …» М.Шоқай “ 1917 ж естеліктерінен үзінділер” «…Түркістан өлкесіндегі жергілікті тұрғындар арасындағы толқулар мен тәртіпсіздіктердің себепкері қарапайым құқықтар мен заң нормаларын сақтамай отырған патша өкіметінің билік өкілдері екенін ашып айтқан ол, өлкені басқарып отырған Куропаткинді қатты сынға алып, «Көптеген орыс басшыларына қарағанда мәдени қатынаста бұратаналар олардан әлдеқайда жоғары тұр…» деп мәлімдеген ».А.Ф.Керенский

10 слайд

11 слайд
Патша жарлығына жауап ретінде орасан ауқымды өңірдің – Қазақстан мен Түркістанның халқы бір мезгілде көтеріліске шықты. 1916 жыл Көтіріліс қамтыған жерлер: Барлық Қазақстанның территориясы, Орта Азия, Сібір мен Кавказдың бір бөлігі.

11 слайд

12 слайд
Картамен жұмыс

12 слайд

13 слайд
Көтеріліске шыққан халық бірінші кезекте отарлауға дейінгі дәстүрлі мемлекеттік басқару жүйелерін қалпына келтірді. Кей жерде дала дәстүрі бойынша ақсүйек өкілдерінен хан сайланып жатты: • Торғай уезі • Шерубай – Нұра болысы • Қарашақ болысы • Верный уезі Жайымтал болыстарында

13 слайд

14 слайд
1916 жылғы қазақ даласы Жергілікті патша әкімшілігінің анықтамасы бойынша, қазақ даласында біреуі – жұмысшылар бергісі келмейтін , екіншісі – бұйрықты орындауға келісетін екі партия құрылды. «Біз, патша жарлығын орындаймыз!» «Қазақ секілді іргелі жұрт өзгелер қатарында соғыс майданында қару – жарақ асынып, мемлекетті қорғауға лайық еді, қатарда жоқ қара жұмысқа байлануын кемшілік санаймыз»Байлар мен ауыл старшындары Либерал – демократиялық зиялы қауым өкілі: Ахмет Байтұрсынұлы

14 слайд

15 слайд
1916 жылғы қазақ даласы 1916 жылғы қазанда Үндеу хат. « Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар! ……….. Бірі – барса, алынған жігіттер қазаға, бейнетке аз ұшырайды, екіншісі – бармай қарсылық қылса, елге зор бүліншілік келеді…» . Либерал – демократта р: А.Байтұрсынов Ә.Бөкейханов М.Дулатов Қазақ халқының либералдық – демократиялық ойшыл өкілдері отаршыл империямен парасатты ымыраластық тәсілін жүргізуді, халықтың амандығын және оның этностық тұтастығын сақтау идеясын бірінші орында ұстады.

15 слайд

16 слайд
1916 жылғы қазақ даласы Революцияшыл – демократияшыл зиялылар Ұлт – азаттық қозғалысқа қатысуды жақтады. Тұрар Рысқұлов Тоқаш Бокин Сәкен Сейфуллин Әліби Жангелдин

16 слайд

17 слайд
1916 жылғы қазақ даласынан көрініс ПРИСТАВ КЕЛІП ҚАЛДЫ БАЛА СҰРАП, ЕЛ ЖАТЫР БЕРМЕЙМІЗ ДЕП ҚОЙДАЙ ШУЛАП. .... « ҚЫРСА ДА, БАЛАМЫЗДЫ БЕРМЕЙМІЗ » , - ДЕП ТАЙСАЛМАЙ ӘКЕ – ШЕШЕ ЖАТЫР СҰЛАП. Ж. ЖАБАЕВ / ЗІЛДІ БҰЙРЫҚ 16 – шы жылында, 26 – шы маусымда Даланы қара түн басты, Нажағай ойнап, от шашты. Жарлығы шығып патшаның Ел сандалды, ер састы. Ежелгі кек оянып, Көтеріліп жұрт дуласты. И. Дәукебаев/ Бекболат поэмасы

17 слайд

18 слайд
1916 жылғы көтерілістің жетекшілері

18 слайд

19 слайд
ҰРПАҚТАР САБАҚТАСТЫҒЫ Иман батыр Амангелді Иманов Рамазан Амангелдиев

19 слайд

20 слайд
Амангелді батыр мен көтерілісшілер «Б ұл ғажап әскер еді: қарулары ауыл ұсталары соққан найза, семсер, білтелі мылтықтар, садақ пен жебелер .... » Жазушы Соболев

20 слайд

21 слайд
Орыс халқының кейбір өкілдері де бұл қозғалысқа қатысты : ІҮ Мемлекеттік Думаның мінберінен А.Ф.Керенский патша үкіметіне сын айтты Н.Кротов, Е.Е.Курев қозғалыстың ұймдастырушылары болды. Публицист С.Ужгин “Қарабалықтағы оқиғалар туралы сөз” деген үнқағазын шығарды.

21 слайд

22 слайд
Жетісудағы қозғалыс басшыларының бірі Бекболат Әшекеев Боралдай асуында жұрт алдында дарға асылды. Қарқарадағы көтеріліс жетекшілерінің бірі Жәмеңке Мәмбетов абақтыға қамалып, басқа да 12 басшымен бірге азаптап өлтірілді. Патша үкіметі көтеріліс басшыларын қалай жазалады? «Қазақ – қырғыз осы көтерілісте көп адамын өлтіріп, шаруасын күйзелтсе де, келешекке қандай ел екенін білдірді … Алыспаған, жұлыспаған бостандық атына мінбейді, бұғаудан босамайды, ері құлдықтан, әйелі күңдіктен шықпайды, малына да, басына да ие болмайды». Ә.Бөкейханов

22 слайд

23 слайд
Семантикалық карта: дұрыс жауапқа “+” белгісін қою керек р/с Бұл сөзді кім айтқан А . Байтұрсы нов Ә . Бөкейханов Т.Ры сқұлов М . Дулатов 1 “ 1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды...” 2 “ Алыспаған, жұлыспаған бостандық атына мінбейді, бұғаудан босамайды, ері – құлдықтан, әйелі күңдіктен шықпайды, малына да, басына да ие болмайды” 3 «Қазақ секілді іргелі жұрт өзгелер қатарында соғыс майданында қару – жарақ асынып, мемлекетті қорғауға лайық еді, қатарда жоқ қара жұмысқа байлануын кемшілік санаймыз» 4 «… Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды…» 5 « Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды » 6 “ Бұл соғыстан жалпы жұртқа пайда жоқ. Нарлар алысар, ал шаруасын бұзып, қанын төгетін – сорлы халық болар. Жиырмасыншы ғасырда Еуропа патшалықтарының қылған ісі кімнің алдында ақталмақ?”р/с Бұл сөзді кім айтқан А . Байтұрсы нов Ә . Бөкейханов Т.Ры сқұлов М . Дулатов 1 “ 1899 жылдан кейін қазақтар мен орыстар арасындағы этностық жанжалдар даладағы өмірдің сипатты белгісіне айналды...” + 2 “ Алыспаған, жұлыспаған бостандық атына мінбейді, бұғаудан босамайды, ері – құлдықтан, әйелі күңдіктен шықпайды, малына да, басына да ие болмайды” + 3 «Қазақ секілді іргелі жұрт өзгелер қатарында соғыс майданында қару – жарақ асынып, мемлекетті қорғауға лайық еді, қатарда жоқ қара жұмысқа байлануын кемшілік санаймыз» + 4 «… Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды…» + 5 « Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды » + 6 “ Бұл соғыстан жалпы жұртқа пайда жоқ. Нарлар алысар, ал шаруасын бұзып, қанын төгетін – сорлы халық болар. Жиырмасыншы ғасырда Еуропа патшалықтарының қылған ісі кімнің алдында ақталмақ?” +Сабақты бекіту бөлімі: 1 тапсырма: 2 тапсырма: Тұлғаларды таны: Төмендегі суреттерде осы көтеріліске қатысқан адамдар. Танысаң оған сипаттама беріп жібер, ол кім?

23 слайд

24 слайд
Лаврент ьев Т.Боки н Ә. Жангелди н Ә. Жанбосыно вКейкі батыр М. Дулатов Ә. Бөкейхано в А. Байтұрсыно в Т. Рысқұлов Куропат кин Базилев ич Фольба умА. Иманов Николай патша

24 слайд

25 слайд
Тақырыпқа қосымша : 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыс тақырыбына:  Амангелді кинофильмі (1938 жылы) түсірілген.  С.Асфендияров – 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалыс  М.Әуезов – Қилы заман  С.Мұқанов – Ботагөз  Ж.Аймауытов – Қартқожа  С.Сейфуллин – Тар жол тайғақ кешу деп аталатын шығармаларын арнаған.

25 слайд

26 слайд
Үй тапсырмасы: § 9 – 10 тақырыптар оқу, мазмұны – 51 – 56 беттер ; 56 – 58 беттердегі құжаттармен танысу және 1916 жылғы көтеріліс тақырыбына арналған әдеби шығармаларымен танысу

26 слайд