Қазақстанның химия құрылыс материалдары

1 слайд
Қазақстанның химия құрылыс материалдары

2 слайд
Химия өнеркәсібі  — ауыр өнеркәсіптің жетекші салаларының бірі, еңбек заттарын (шикізаттар мен материалдарды) өңдеуге, негізінен химиялық әдістерді баса қолданатын өндіріс салаларының кешені.

3 слайд
Қазақстанның химия кешені

4 слайд
Құрылыс материалдары өнеркәсібі

5 слайд
Химия өнеркәсібінің салалық құрылымы негізгі химия өнеркәсібі (минералдық тыңайтқыштар, қышқылдар, сілтілер, т.б. өндіру) кен-химия өнеркәсібі (шикізат — фосфорит, ас және калий тұздарын, күкірт, т.б. өндіру, байыту және оларды бастапқы өңдеу) полимерлік материалдар өнеркәсібі (синтетикалық шайырлар мен пластмассалар, химиялық талшықтар, синтетикалық каучук, синтетикалық бояғыштар өндіру); тұтыну қажеттерін қанағаттандыруға арналған өнім (фармацевтикалық дәрі-дәрмек, жуғыш заттар, фотохимия, парфюмериялық-косметикалық тауарлар) өндіру. Химия өнеркәсібінің құрамында барлығы 200-ден астам кішігірім сала мен өндіріс бар, ал оның өнімдерінің түр-түрінің атауы 1 млн-ға жетіп отыр.

6 слайд
Химиялық өнеркәсіп - бұл жекелеген салааралық кешен болып табылады. құрылыс материалдарының өнеркәсібі - ірі кешендік құрылысқа жатады. Орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі - орман өндірісі кешенінің бір бөлігі. Оның басқа тармағына - орман шаруашылығы (қорғау, орманды өсіру және оны баптау)жатады. Конструкциялық материалдар:  химиялык өнеркәсіп;  құрылыс материалдары өнеркәсібі;  орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі дамуда.

7 слайд
Бұл кешен әр түрлі химиялық заттармен қатар конструкциялық материалдар шығарады. Ол өнеркәсіп пен құрылыстың шикізат базасын кеңейтіп, ауыл шаруашылығының интенсивті дамуына ықпалын тигізеді және халықты тауармен қамтамасыз етеді. Химиялық кешен дәрі-дәрмек, өсімдікті қорғайтын, суды тазалайтын және ағын суды залалсыздандыратын заттар шығарады. химиялык өнеркәсіп;

8 слайд
Химияның салааралық байланыстары ауқымды.Оның өнімдері:  машина жасауда (пластмасса, шина),  металлургияда (флотация үшін реагенттер),  жеңіл өнеркәсіпте (өңдегіш заттар, талшық),  құрылыста (бояулар),  ауыл шаруашылығында (тыңайтқыштар, улы химикаттар),  көлікте (пластик құбырлар) қолданылады. 

9 слайд
 табиғатта кездеспейтін, жасанды заттар шығарады, мысалы, пластмассалар. Бұл заттар көп жағдайда өздерінің қасиеті жөнінен дәстүрлік конструкциялық материалдардан да асып түседі;  шикізат базасы ауқымды болып келеді  көмірмен (кемір-химия), металлургиямен (кокс-химия), мұнай өңдеу өнеркәсібімен (мұнай-химия) құрамдасады. Химия өндірісіне 3 ерекшелігі:

10 слайд
Химия кешеніне 5 ірі сала: 1) кен-химия (минералдық шикі-заттар - фосфорит, ас тұзы, гипс, әктас өндіру); 2) негізгі химия (қышқылдар, қоспалар, фосфор, минералдық тыңайтқыштар алу); 3) полимерлер химиясы (пластмасса, химиялық талшык; 4) полимерлердіөцдеу (шина, пластмасса өнімдерін шығару); 5) химия - фармацевтикалық (дәрі жасау).

11 слайд
Еліміздегі негізгі химия өндірісі күкірт қышқылы фосфор   химиялық қосылыстарминералдық тыңайтқыштар

12 слайд
Ақтөбедегі хром қосылыстары зауыты - Қазақстанда жалғыз. Фосфор - тыңайтқыш, сіріңке, азықтық қоспалар, дәрі жасау үшін қажет. Оны көп электр қуатын жұмсап, фосфориттен алады. Алынған фосфорды тыңайтқыш өндіруге қажетті фосфор қышқылынан өңдейді. Ақтөбедегі хром қосылыстары зауыты

13 слайд

14 слайд
Ауыл шаруашылығына әр түрлі фосфор, азот, калий және кешенді минералдық тыңайтқыштар қажет. Фосфат тыңайтқыштарын фосфорит пен күкірт қышқылынан алады. Бұл - материалды көп қажет ететін өндіріс болғандықтан, фосфорит кендеріне жақын орналастырылады. Фосфоритті Қаратау мен Жаңатаста өндіріп ұсақтайды да, тыңайтқышты Таразда шығарады. Тараз тыңайтқыш зауыты

15 слайд

16 слайд
Полимерлер химиясының негізгі химиядан өзгешелігі - пластмасса, химиялық талшықтар, жасанды (синтетиқалық) каучук сияқты конструкциялық материалдар шығарады. Көп жағдайда олар дәстүрлік материалдардан да артық болғандықтан, олардың орнын алмастыра алады. Қазақстанда бұл саланың «жоғарғы өндіріс қабаттары» көбірек дамыған, полимерлер алынатын жартылай фабрикаттар көп шығарылмайды. Сондықтан шикізат базасы мол болғанымен, полимерлік химия - кешенінін; әлсіз тұсы болып есептеледі. Полимерлер алынатын шикізатқа мұнай өнімдері, табиғи және ілеспе газдар жатады. Сол себепті, олардың өндірісі сумен және электр қуатымен қамтамасыз етілген, мұнай мен газ өңдейтін жерлерге таяу орналасады. Қазақстанда Ақтау (полистирол) мен Атырауда (полиэтилен мен полипропилен) 2 пластмасса зауыты бар. Полимер химиясы

17 слайд
Ақтау (полистирол)

18 слайд
Атыраудағы (полиэтилен)

19 слайд
Атыраудағы (полипропилен) 

20 слайд
Қиыршық тас Құм Құрылыс тастар Әктас Саз Құрылыс материалдары

21 слайд
Құрылыс материалдары өнеркәсібінің құрамына минералды шикізат өндіру; үйлер мен құрылыстар салуға керекті қабырғалық материалдар өндірісі (бетон, темір-бетон, кірпіш ) ұ стастыратын материалдар өндірісі (цемент, әктас, гипс)  

22 слайд
Шикізатты көп мөлшерде қажет ететін ұстастыратын материалдар өндірісі шикізат базаларына жақын орналасады. Қабырғалық материалдар шығаратын кәсіпорындардың орналасуы өнімнің тасымалдауға жарамдылығына байланысты. Олар шикізатқа (кірпішті шығару) немесе тұтынушыға (бетон және темір-бетон өндірісі) бағытталады. Кірпіш Темір Темір-бетон

23 слайд
Темір-бетон Темір-бетон бұйымдарын Қазақстанның барлык облыстарында шығарады. Өндірістің ең ірі орталықтары:  Астана  Алматы.

24 слайд
Темір кен орындары көбінесе Солтүстік Қазақстанда, мұнда барлық темір кені қорының 85%-ы шоғырланған. Әсіресе, Қашар, Соколов-Сарыбай кен орындарының маңызы зор. Темір кенінің шағын кен орны Қарағанды (Кентөбе, Қаратас), Солтүстік Қазақстан (Атансор) облыстарында бар. Темір кені

25 слайд
Ұстастыратын материалдар ішінде басты рөл атқаратын цемент болып табылады. Оның өндірісіне әктас пен саз қажет. Оларды ұсақтап араластырғаннан кейін, айналып тұратын ұзын (100 м-ге дейін) пештерде күйдіреді. Алынған өнімді ұнтақтап, цемент шығарады. 1 т цементке 1,5 т шикізат жұмсалады. Сондықтан барлык цемент зауыттары шикізат кен орындарының маңында орналастырылады.

26 слайд
  Ц ем е н т т ің за у ы т т а р ы  Ақтау кентінде (Қарағанды облысы);  Октябрскіде (Шығыс Қазақстан облысы);  Састөбеде (Оңтүстік Қазақстан облысы);  Семей ;  Шымкентте.

27 слайд
Бұл жеткілікті шикізат базасы жоқ. Қазақстандағы бірден-бір өнеркәсіп. Орман еліміздің аумағының 4,5%-ында ғана орналасқан. Сондықтан олардың өнеркәсіптік маңызы (ағаш алу көзі) кандай болса, судьі, топырақты және егістікті қоргау, санитарльіқ (қалалар маңында), рекреациялыц (халықтың демалыс орны) және ғылыми (қорықтагы ормандар, Ертіс бойының Қарағайлы ормандары) маңызы да соншалықты. Оларда өнеркәсіптік ағаш дайындауға тыйым салынған. Қазір тек оларға кутім. жасау мен санитарлық мақсатта ғана ағаш кесіледі. Олар елдің қажеттілігін өтей алмайды. Ағаш дайындау өнеркәсібінің географиясы орман қорларының орналасуымен байланысты. Оларды бағалау үшін 2 негізгі көрсеткіш: орман ауданының мөлшері (12 млн га) мен өсіп тұрған ағаш қоры (375 млн м 3 ) қолданылады.Орман және ағаш өңдеу өнеркәсіптері

28 слайд