Қазақстанның табиғат зоналары

1 слайд
Қазақстанның табиғат зоналары Қазақстанның табиғат зоналарыОқу мақсаты: 9.3.4.1 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды Оқу мақсаты: 9.3.4.1 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды

1 слайд

2 слайд
Қазақстанның табиғат зоналары Қазақстанның табиғат зоналарыОрманды дала 0,4 % Орманды дала 0,4 %Дала 27% Дала 27%Шөлейт 10,8 % Шөлейт 10,8 %Шөл 44 % Шөл 44 %Таулардағы биіктік белдеулер Таулардағы биіктік белдеулер

2 слайд

3 слайд

3 слайд

4 слайд
қ/ с Табиғат зоналары Климаттық жағдайлар Топырақ түрлері Өсімдіктері Жануарлары 1Орманды дала (Қазақстан территориясының 0,4%-ын алып жатыр) Жалпы жер көлемі 1 млн га. Қазақстанның солтүстігінде орналасқан. Батыс Сібір жазығы мен Жалпы Сырт қыратының азғана бөлігін қамтиды. Жазғы шілде +18 0 -+20 0 қаңтардың орташа температурасы - 17 0 -19 0 кейде -51 0 -53 0 . Жауын- шашын 300- 350 мм мөлшерінде Орманның сұр топырағы, қара топырақ (қалыңдығы 75 см). Солтүстікте 9% шірінді, оңтүстікте 6% шірінді. Бетеге, боз, бидайық, арпабас, қайың, қоңырбас, құлпынай, қарағай, қияқ, ебелек, жоңышқа, қояншөптер. 10 млн га ауданды алып жатқан ормандарында қайың, емен, жөке, қандыағаш, көктерек және қарағайлар бар. Дуброва, Мамлют қорықшасындағы ормандар қорғауға алынған. Саршұнақ, сұртышқандар, егеуқұйрық, қосаяқтар, тышқандар, түлкі, елік, қасқыр, сусар, бұлан, тоқылдақ, көкек, күйкентай, қараторғай. Ормандарында тиін, құр, сұңқар. Көлдерінде тырна, үйрек, қаз, шағала, ондатр. 2 Дала (республиканың жер көлемінің 29%-ын алып жатыр). Жалпы жер көлемі 77 млн. га. Зонаға Батыс Сібір жазығының оңтүстік шеті, Торғай үстіртінің солтүстігі, Мұғалжар тауы түгелдей дерлік, Жалпы Сырт сілемдері, Каспий маңы ойпатының солтүстік жартысы, Орал етегі, Жем үстірті, Сарыарқаның солтүстігі мен орталық аудандары жатады. Климаты континентті. Шілдеде +18 0 +23 0 кейде +20 0 +24 0 , қаңтарда - 16 0 -тан -18 0 -қа Жауын- шашын – 300мм. (220- 310мм) Қара және қызыл қоңыр; қою қызғылт кейде сортаң топырақты жерлер кездеседі. Топырағында 6 шірінді бар. Бұл зонаның басқалардан ерекшелігі, 28 млн га жер 1954-59ж. Тың және тыңайған жерлерді игеру мақсатында жыртылған. Боз, бетеге, атқонақ, еркекшөп, жайшөп, жусан; Емдік қасиетті итмұрын, меңдуана, жанаргүл, бидайық, қияқ, құрақ, шайшөп, дәрілік валериандар. Наурызым және Қорғалжын қорығы бар. Саршұнақ, қосаяқ, алақоржын, қасқыр, борсық, суыр, қарсақ, ақбөкен. Безгелдек, тырна, бозторғай, бүркіт, батпақ құстары, қаз, шағала, үйрек, аққұтан, қызыл үйрек, сары ала қаз, аққу, торғай. 16 кг салмақ беретін дуадақ құсы бар. Жаңа сабақты меңгерту.

4 слайд

5 слайд
Жануарлары

5 слайд

6 слайд
жусан Қаз жуа

6 слайд

7 слайд
Сипаттама Шөлейт Шөл Географиялық орны, жер бедері Жайықтың жағасынан Алтай тауларына дейін 10,8 %, 48 0 С оңтүстік шекарасы Каспий теңізі жағалауынан Тарбағатай тауының етегіне дейін 44 %, 120 млн.га Климаты Құрғақ, тым континентті. Шіл – деде температурасы +22-24 0 С; +40 0 С; Қаңтарда температура – сы -15-17 0 С (-50 0 С); Жауын-ша- шын мөлшері 180 - 300 мм. Тым континентті, аса құрғақ. Қаңтарда температура -40 0 С, шілдеде температура +24-26 0 С, 70 0 С; Жауын – шашын 200 мм-ге дейін; Ірі өзендері Ойыл, Жем, Торғай, Сарысу, Аягөз Жергілікті өзендері жоқ. Мол жер асты сулары бар. Топырағы Ашық қара қоңыр топырақ, шірінді – 2-3 Қоңыр шірінді – 2,5%, сұр-қоңыр шірінді 1,0 – 1,2% Шаруашылық игерілуі Қой және жылқы шаруашылығы Мал шаруашылығымен, суармалы егіншілік дамыған

7 слайд

8 слайд
Шөл зонасы Шөл зонасыҚұмды шөлдер: Қызылқұм, Арал маңы Қарақұмы, Мойынқұм, Тауқұм, Сарыесік – Атырау, Үлкен және кіші Борсық, Нарын құмдары Құмды шөлдер: Қызылқұм, Арал маңы Қарақұмы, Мойынқұм, Тауқұм, Сарыесік – Атырау, Үлкен және кіші Борсық, Нарын құмдарыТасты шөлдер: Сарыарқаның оңтүстігі, Бетпақдала үстіртінің шығысы, Үстірт Тасты шөлдер: Сарыарқаның оңтүстігі, Бетпақдала үстіртінің шығысы, ҮстіртСазды шөлдер: Үстірт, Бетпақдала Сазды шөлдер: Үстірт, Бетпақдала

8 слайд

9 слайд
Нарын

9 слайд

10 слайд
. Шөлдің климаты тым континентті және аса құрғақ . Жалпы жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм-ден аспайды. Шөлдің кейбір аудандарында жылдық жауын-шашын 100 мм-ге де жетпейді. Жазда жаңбыр өте сирек жауады. Жауын-шашынның көбі көктемде түседі. Қысы суық. Аяз -40°С-қа дейін жетеді. Жазы өте ыстық, қапырық әрі құрғақ. Шілденің орташа температурасы солтүстігінде 24° - 26°С, оңтүстігінде 28° -30°С. Құм бетінде температура жазда 70°С-қа дейін қызады. Осының бәрі буланудың көп болуына септігін тигізеді. Көктемде еріген қарсуымен толығатын қазаншұңқырлар мен ойыстар жазда кеуіп кетеді. Олардың түбінде қалың тұз қабыршақтары пайда болып, ондай жерлерде ешқандай өсімдіктер өспейді.

10 слайд

11 слайд
Өсімдіктері

11 слайд

12 слайд
Шөл зонасындағы өзен аңғарларында өсетін ерекше өсімдіктер бар. Мұнда әр түрлі өсімдіктерден құралған қалың бұталар өседі. Оны тоғай деп атайды. Тоғай әсіресе Сырдария, Шу мен Іле және т.б. өзендердің аңғарларына тән. Суға жақын жердегі тоғайларда қамыс, қоға кездеседі. Өзен арнасынан қашығырақта биік бұталар - шеңгел, тал, тікенекті жиде, шырғанақ, арнаның құрғақ жерлерінде жыңғыл  өседі. Жыңғылдың жапырақтары қызғылт, гүлі ақ болады. Жантақ және басқа тамыры ұзын, тереңге кететін өсімдіктер де бар. Шеңгел Шырғанақ Шырғанақ

12 слайд

13 слайд
Жануарлары. Шөлдің жануарлар дүниесі өзгеше. Онда өмір сүруге жылан мен кесірткенің аздаған түрі ғана бейімделген. Кесірткеден көп тарағаны: құмды және құлақты агамалар, жұмырбас кесірткелер. Жыландардың ішінде сылдырмақты жыландар тұқымдастарының өкілі: дала айдаһарлары, оқ жыландар мен қалқан тұмсықтылар бар, сондай-ақ тасбақалар, кірпілер де кездеседі. Қазақстанның оңтүстік шөлдерінде улы өрмекші тәріздестерден - шаян, бүйі, қарақұрт кездеседі. Мұнда бұзаубастар да бар. Бетпақдалада, Үстіртте және Балқаштың оңтүстігіндегі шөлдерде тұяқтылардан - ақбөкендер мен қарақұйрықтар кездеседі. Шөл зонасында қосаяқ,саршұнақ, құм тышқаны тәріздес кеміргіштер де көп. Жылдың қолайсыз мезгілдерінде олар індеріне кіріп, ұйқыға кетеді. Өзен бойындағы ну тоғайларда қабан, мәлін,  қасқыр мекендейді. Құстардан шөлде азия торғайы, кішкентай торғай, copтaң, жер торғайы , айдарлы торғай, сексеуіл жорға торғайы, шөл торғайы бар. Жырткыш құстардан жамансары мен жұртшы кездеседі. Тоғайларда - сауысқан,  Қарға, сұр кекілік, қырғауыл болады. Көлдер мен Сырдария бойында  үйрек, қаз, шағала,бірқазан, аққұтан бар. Шөл зонасында Барсакелмес Және Үстірт мемлекеттік қорықтары ұйымдастырылған. [1]

13 слайд

14 слайд
Жануарлары

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд
I.Жедел жауап аялдамасы. 1. Қазақстанның табиғат зоналар саны 2 .Ең солтүстіктегі табиғат зонасы. 3.Орманды дала зонасының топырағы. 4. Қазақстан жерінің 27% алып жатқан табиғат зонасы 5. Дала зонасындағы жауын- шашын мөлшері 6. Дала зонасындағы салмағы 16 кг жететін құс. 7. Жайық өзенінен Алтай тауларына дейін 2900 км созылып жатқан табиғат зонасы. 8. Шөлейт зонасының өзендері. 9 .Дәрілік мүйізі үшін қырылу шегінде тұрған сүтқоректі жануар. 10. Республика аумағының 44% алып жатқан зона. 11. Шөл зонасында кездесетін , сантонин дәрі алынатын Қызыл кітабына енген өсімдік. 12.Дала зонасының дәрілік өсімдіктері 13. Дала зонасының жануарлары. 14. Каспий теңізінен Тарбағатай тауына дейінгі зона. Келесі сұрақтарға жауап бер

16 слайд

17 слайд
Үйге: §34-35, 10 бет әңгімелеу Кескін картаға төрт табиғат зонасын түсіру Үйге: §34-35, 10 бет әңгімелеу Кескін картаға төрт табиғат зонасын түсіру

17 слайд

18 слайд

18 слайд