Материалдар / Құрт, құрт түрлері

Құрт, құрт түрлері

Материал туралы қысқаша түсінік
Қазақ халқының ұлттық тағамы құрт туралы мәлімет беру. Бұл материал "Тамақтандыру кәсіпорындарының өнім өндіру технологиясы және оны ұйымдастыру" мамандығының студенттеріне арналған.
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
img_page_1
30 Қазан 2018
930
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Материалдың қысқаша түсінігі
Құрт – асыл тас.

1 слайд
Құрт – асыл тас.

1 слайд

Құрт – асыл тас.

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Көкшетау гуманитарлы-техникалық колледжі ҒЫЛЫМИ ЖҰМ

2 слайд
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Көкшетау гуманитарлы-техникалық колледжі         ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС ТАҚЫРЫБЫ ««Қазақтың ұлттық тағамы -құрт»       Тарасова Анастасия 2 курс студенті Мамандығы: Қаржы Ғылыми жетекшісі: Ашимова К7Т      

2 слайд

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі Көкшетау гуманитарлы-техникалық колледжі         ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС ТАҚЫРЫБЫ ««Қазақтың ұлттық тағамы -құрт»       Тарасова Анастасия 2 курс студенті Мамандығы: Қаржы Ғылыми жетекшісі: Ашимова К7Т      

Зерттеу объектісі: Қазақ халқының ұлттық тағамы - құрт Зерттеу мақсаты:(цель исследования) Құрт - қазақ халқыны

3 слайд
Зерттеу объектісі: Қазақ халқының ұлттық тағамы - құрт Зерттеу мақсаты:(цель исследования) Құрт - қазақ халқының ұлттық тағамы. Мақсат, болашақ ұрпақтарымызға ұмыт болып бара жатқан осы ұлттық тағамдарды таныстырып қана қоймай, оны сауда салаларына ендіре отырып, осы ұлттық тағамдарды қайта жаңғырту, оған жаңа мазмұн беру. Ұлтымыздың тағамдарының құндылығын біле отыра,қастерлеп пайдалануға үйрену. Халқымыздың құнды құрт тағамын, ғылыми тұрғыдан зерттеп, оның дайындалу тәсілдері мен түрлерін талдау, тарихын, қоғамдық әлеуметтік, тәрбиелік мәнін ашу. Көкейкестілігі(актуальность): Қазақтың қай ұлттық тағамын алсаң да, ерекше қасиетін біліп таң қаласың.Сондықтан біз бүгін ұлттық тағам құрт жайлы айтпақпыз.     Зерттеу нысаны:(форма исследования) Ұлттық тағам –құртты тұтыну қажеттігін анықтау, жүйелеу. Қазақ халқының ұлттық тағамы – құрттың ерте кезеңдердегі композициялық ерекшеліктерін анықтап, оның дайындалу жолдарын зерделеп, ғылыми негіздерін жүйелеу. Зерттеу құрылымы:(структура исследования) Зерттеу жұмысы кіріспеден, кезеңдерден, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Зерттеудің өзектілігі:( актуальность исследования) Ұлттық тағам құртты зерттей отырып, халқымыздың тағамын өшуге, жоғалуға жатпайтынын жас ұрпаққа дәріптеу. Зерттеудің міндеттері:( задачи исследования) - Отаныма, өз еліме адал қызмет ету; -Халқымның ұлттық тағамдарын көрсету; -Елімнің ұлттық тағамдарымен мақтану -Ұлттық тағамдарды жаңғырту 

3 слайд

Зерттеу объектісі: Қазақ халқының ұлттық тағамы - құрт Зерттеу мақсаты:(цель исследования) Құрт - қазақ халқының ұлттық тағамы. Мақсат, болашақ ұрпақтарымызға ұмыт болып бара жатқан осы ұлттық тағамдарды таныстырып қана қоймай, оны сауда салаларына ендіре отырып, осы ұлттық тағамдарды қайта жаңғырту, оған жаңа мазмұн беру. Ұлтымыздың тағамдарының құндылығын біле отыра,қастерлеп пайдалануға үйрену. Халқымыздың құнды құрт тағамын, ғылыми тұрғыдан зерттеп, оның дайындалу тәсілдері мен түрлерін талдау, тарихын, қоғамдық әлеуметтік, тәрбиелік мәнін ашу. Көкейкестілігі(актуальность): Қазақтың қай ұлттық тағамын алсаң да, ерекше қасиетін біліп таң қаласың.Сондықтан біз бүгін ұлттық тағам құрт жайлы айтпақпыз.     Зерттеу нысаны:(форма исследования) Ұлттық тағам –құртты тұтыну қажеттігін анықтау, жүйелеу. Қазақ халқының ұлттық тағамы – құрттың ерте кезеңдердегі композициялық ерекшеліктерін анықтап, оның дайындалу жолдарын зерделеп, ғылыми негіздерін жүйелеу. Зерттеу құрылымы:(структура исследования) Зерттеу жұмысы кіріспеден, кезеңдерден, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Зерттеудің өзектілігі:( актуальность исследования) Ұлттық тағам құртты зерттей отырып, халқымыздың тағамын өшуге, жоғалуға жатпайтынын жас ұрпаққа дәріптеу. Зерттеудің міндеттері:( задачи исследования) - Отаныма, өз еліме адал қызмет ету; -Халқымның ұлттық тағамдарын көрсету; -Елімнің ұлттық тағамдарымен мақтану -Ұлттық тағамдарды жаңғырту 

Мазмұны: I.Кіріспе II.Теориялық бөлім «Қазақтың ұлттық тағамы-құрт» жайлы ұғым III.Зерттеу бөлім Құрттың

4 слайд
Мазмұны: I.Кіріспе II.Теориялық бөлім    «Қазақтың ұлттық тағамы-құрт» жайлы ұғым III.Зерттеу бөлім Құрттың дайындалу тәсілдері: а) бұрынғы заманғы жасалу жолы б)қазіргі кездегі дайындалу тәсілі 1.Құртты кептірудегі пішін түрлері: а) күлше ә)сықпа б)шүйірмек в)жарма Құрттың түрлері: а)ақ құрт   ә)қара құрт 2.Құрттан жасалатын ұлттық тағам түрлері а)малта және құрткөже 3.Құрт тағамының адам ағзасына құндылығы IХ.Қорытынды. Х.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.  

4 слайд

Мазмұны: I.Кіріспе II.Теориялық бөлім    «Қазақтың ұлттық тағамы-құрт» жайлы ұғым III.Зерттеу бөлім Құрттың дайындалу тәсілдері: а) бұрынғы заманғы жасалу жолы б)қазіргі кездегі дайындалу тәсілі 1.Құртты кептірудегі пішін түрлері: а) күлше ә)сықпа б)шүйірмек в)жарма Құрттың түрлері: а)ақ құрт   ә)қара құрт 2.Құрттан жасалатын ұлттық тағам түрлері а)малта және құрткөже 3.Құрт тағамының адам ағзасына құндылығы IХ.Қорытынды. Х.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.  

I.Кіріспе Қазақ қалқы- қонақжай.Қазақ халқының қонақжайлық дәстүрі шетелде ерте заманнан –ақ аңыз болып тар

5 слайд
I.Кіріспе    Қазақ қалқы- қонақжай.Қазақ халқының қонақжайлық дәстүрі шетелде ерте заманнан –ақ аңыз болып тараған.Атам қазақ кімді болса да «Астан  үлкен емессің» деп дастарханға шақырған.Жалпы дастарханымыздың мәдениетінде дастархан тәлім – тәрбиелік қызмет атқарған .Ендеше, ұлтымыздың мақтанышына лайық,дастарханымызға қойылатын тағам атауларын ,әрі осы тағамдарды жасайтын өнімдерді неден алатынымызды және сол тағамдарды сақтауға қолданған ыдыс атауларын келер ұрпақ білуіміз шарт.Қазақтың ұлттық тағамдары өте қуатты және құнды. Ата- бабаларымыз мал шаруашылығымен айналысқандықтан тағамдарымыз да мал өнімдерінен алынады. Бірақ оны қалай жасауын және оған сай ыдыстарды мал терісінен алу , оны қалай сақтаудың сырларын ашқан.Қазіргі кезде қарап отырсаң осының барлығын ойлап, оны іске асыра білген шебер апа-әжелеріміз бен ата- бабаларымызға таң қаламыз.Неткен  тапқырлық! Ұлттық тағамдарымыздың көбі сүттен жасалынған. Апаларымыз бір тамшы сүтті жерге төкпей «ырыздық кетеді.малдың желіні кетеді» деп қастерлеген.Сүт өнімінен жасалынған әр тағамның өзінің құндылық орны бар. Соның ішіндегі бүгінгі зерттеу жұмысы сиыр сүтінен алынатын қазақтың ұлттық тағамы –құрт жайлы. II.Теориялық бөлім. Қазақтың ұлттық тағамы –құрт.Құрт- малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам.Ата- әжелеріміз құрттың қуаты талай аштықтан сақтаған деген.Құртты сиыр,қой, ешкі сүтінен алуға болады.Ал біздің бүгінгі жұмысымыз әрине сиыр сүтінен құрт өнімін дайындау тәсілдерін  айтып ,жеткізу.Бүгінгі күнге дейін сүт өнімінен жасалатын құртты әркім әр түрлі әдіспен дайындайды.

5 слайд

I.Кіріспе    Қазақ қалқы- қонақжай.Қазақ халқының қонақжайлық дәстүрі шетелде ерте заманнан –ақ аңыз болып тараған.Атам қазақ кімді болса да «Астан  үлкен емессің» деп дастарханға шақырған.Жалпы дастарханымыздың мәдениетінде дастархан тәлім – тәрбиелік қызмет атқарған .Ендеше, ұлтымыздың мақтанышына лайық,дастарханымызға қойылатын тағам атауларын ,әрі осы тағамдарды жасайтын өнімдерді неден алатынымызды және сол тағамдарды сақтауға қолданған ыдыс атауларын келер ұрпақ білуіміз шарт.Қазақтың ұлттық тағамдары өте қуатты және құнды. Ата- бабаларымыз мал шаруашылығымен айналысқандықтан тағамдарымыз да мал өнімдерінен алынады. Бірақ оны қалай жасауын және оған сай ыдыстарды мал терісінен алу , оны қалай сақтаудың сырларын ашқан.Қазіргі кезде қарап отырсаң осының барлығын ойлап, оны іске асыра білген шебер апа-әжелеріміз бен ата- бабаларымызға таң қаламыз.Неткен  тапқырлық! Ұлттық тағамдарымыздың көбі сүттен жасалынған. Апаларымыз бір тамшы сүтті жерге төкпей «ырыздық кетеді.малдың желіні кетеді» деп қастерлеген.Сүт өнімінен жасалынған әр тағамның өзінің құндылық орны бар. Соның ішіндегі бүгінгі зерттеу жұмысы сиыр сүтінен алынатын қазақтың ұлттық тағамы –құрт жайлы. II.Теориялық бөлім. Қазақтың ұлттық тағамы –құрт.Құрт- малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақтауға арналған тағам.Ата- әжелеріміз құрттың қуаты талай аштықтан сақтаған деген.Құртты сиыр,қой, ешкі сүтінен алуға болады.Ал біздің бүгінгі жұмысымыз әрине сиыр сүтінен құрт өнімін дайындау тәсілдерін  айтып ,жеткізу.Бүгінгі күнге дейін сүт өнімінен жасалатын құртты әркім әр түрлі әдіспен дайындайды.

Құртты дайындау тәсілдері: 1-тәсіл:Сабаға сүтті жинап, сүт ашығаннан кейін піседі.Сүт іркітке айналып, майы бет

6 слайд
Құртты дайындау тәсілдері: 1-тәсіл:Сабаға сүтті жинап, сүт ашығаннан кейін піседі.Сүт іркітке айналып, майы бетіне қалқып шығады.Майын бөлек алып тұздап қарынға салады да,іркітті қазанға суы сарқылғанша қайнатады.Құрт қайнап жатқан кезде қазанның түбін,ернеуін қырып,әлсін- әлсін араластырып отырады.Құрт кайнап әбден қойылған соң қапқа құйып,керегенің басына немесе ашаға іліп, сары суын ағызады.Құрт қапта бір тәулік тұрған соң суы  әбден сарқылып құрғайды.Бұдан кейін құртты қаптан алып, сықпалап өреге жайып кептіреді. 2-тәсіл:Сауылған сиыр сүтін  қақпағы жақсы жабылатын ыдысқа, не ағаштан жасалынған бөшке болуы мүмкін, не үлкен 40-50 литрлік ыдысқа құяды. Күннің астына немесе жылы жерге құйылып қойылған сүт ашып, қоюы іркітке, ал сұйығы сарысуға айналады.Әбден ашыған сүттің қою іркіті ыдыстың бетіне көтеріледі.Астында одан бөлінген сарысу қалады.Сондықтан ағаш бөшкеге жиналған іркіт болған жағдайда бөшкенің төменгі жағынан сарысу ағызатын арнайы шүмек тесіп қояды.Сол шүмекті ашып – жабу әдісімен сарысу ағызылып алынып ,ал қою іркітті қазанға салып,отқа қойып бабымен қайнатады.Ал ыдысқа ашытқан іркіттің қоюын екінші ыдысқа сүлгімен сүзіп алып,сарысуынан ажыратамыз.Қазанға іркітті құймас бұрын қазан түбіне және ернеуіне кез- келген жеуге жарамды майдан жағып қойса қазан  түбі жабыспайды және майланған ернеуінен асып төгілмейді.Қазан астына жағылған оттың бабы тәтті және біркелкі құрттың пісуіне әсер етеді.Сарысуынан әбден айырылған және ашуы жеткен іркіттің қоймалжыңы құртқа тез айналады,Дайын құртты қазаннан таза қапқа немесе сүлгіге аударып алып 10 сағаттай  ашаға іліп немесе үстіне ауыр зат бастыру  арқылы суын әбден сарқылтамыз.Одан соң дайын құртты өзіңізге ұнаған пішінмен кептіріп аласыз.Оны кептіру үшін жылы жел, ыстық күн керек.

6 слайд

Құртты дайындау тәсілдері: 1-тәсіл:Сабаға сүтті жинап, сүт ашығаннан кейін піседі.Сүт іркітке айналып, майы бетіне қалқып шығады.Майын бөлек алып тұздап қарынға салады да,іркітті қазанға суы сарқылғанша қайнатады.Құрт қайнап жатқан кезде қазанның түбін,ернеуін қырып,әлсін- әлсін араластырып отырады.Құрт кайнап әбден қойылған соң қапқа құйып,керегенің басына немесе ашаға іліп, сары суын ағызады.Құрт қапта бір тәулік тұрған соң суы  әбден сарқылып құрғайды.Бұдан кейін құртты қаптан алып, сықпалап өреге жайып кептіреді. 2-тәсіл:Сауылған сиыр сүтін  қақпағы жақсы жабылатын ыдысқа, не ағаштан жасалынған бөшке болуы мүмкін, не үлкен 40-50 литрлік ыдысқа құяды. Күннің астына немесе жылы жерге құйылып қойылған сүт ашып, қоюы іркітке, ал сұйығы сарысуға айналады.Әбден ашыған сүттің қою іркіті ыдыстың бетіне көтеріледі.Астында одан бөлінген сарысу қалады.Сондықтан ағаш бөшкеге жиналған іркіт болған жағдайда бөшкенің төменгі жағынан сарысу ағызатын арнайы шүмек тесіп қояды.Сол шүмекті ашып – жабу әдісімен сарысу ағызылып алынып ,ал қою іркітті қазанға салып,отқа қойып бабымен қайнатады.Ал ыдысқа ашытқан іркіттің қоюын екінші ыдысқа сүлгімен сүзіп алып,сарысуынан ажыратамыз.Қазанға іркітті құймас бұрын қазан түбіне және ернеуіне кез- келген жеуге жарамды майдан жағып қойса қазан  түбі жабыспайды және майланған ернеуінен асып төгілмейді.Қазан астына жағылған оттың бабы тәтті және біркелкі құрттың пісуіне әсер етеді.Сарысуынан әбден айырылған және ашуы жеткен іркіттің қоймалжыңы құртқа тез айналады,Дайын құртты қазаннан таза қапқа немесе сүлгіге аударып алып 10 сағаттай  ашаға іліп немесе үстіне ауыр зат бастыру  арқылы суын әбден сарқылтамыз.Одан соң дайын құртты өзіңізге ұнаған пішінмен кептіріп аласыз.Оны кептіру үшін жылы жел, ыстық күн керек.

 Құрттың дайындалу тәсілдері: а) бұрынғы заманғы жасалу жолы б)қазіргі кездегі дайындалу тәсілі Құртты кептіру

7 слайд
 Құрттың дайындалу тәсілдері: а) бұрынғы заманғы жасалу жолы б)қазіргі кездегі дайындалу тәсілі Құртты кептірудегі пішін түрлері: а) күлше ә)сықпа б)шүйірмек в)жарма Құрттың түрлері: а)ақ құрт ә)қара құрт б)малта құрт

7 слайд

 Құрттың дайындалу тәсілдері: а) бұрынғы заманғы жасалу жолы б)қазіргі кездегі дайындалу тәсілі Құртты кептірудегі пішін түрлері: а) күлше ә)сықпа б)шүйірмек в)жарма Құрттың түрлері: а)ақ құрт ә)қара құрт б)малта құрт

III.Зерттеу бөлімі Құртты кептірудегі пішін түрлері: Құртты кептіру үшін әр түрлі пішінге келтіреді.Оның негіз

8 слайд
III.Зерттеу бөлімі Құртты кептірудегі пішін түрлері: Құртты кептіру үшін әр түрлі пішінге келтіреді.Оның негізгі түрлері –күлше, сықпа, шүйірмек, жарма. Күлше-күлшені жасағанда құртты кесектеу етіп(уысқа сиярлықтай) домалақтайды.Одан соң оң қолдың бас бармағы мен төрт саусағының арасына қысып бүйірін жұқартып, дөңгелек пішінге келтіреді. Күлше ұзақ сақтау үшін жасалады.Кейде күлшенің бүйірін тесіп моншақ сияқты жіпке тізіп,керегенің басына, өренің ашасына іліп кептіреді.Оны ауыстырып отыру әдісімен  әбден кептіру керек, әйтпесе көгеріп кетеді. Сықпа-сықпаны жасағанда құртты шағындап қана алып, төрт саусақтың бүгіуіне салып сығып жасайды. Шүйірмек-шүйірмек құртты жасағанда  құртты екі саусақтың бүгіуіне салып,екінші жағын басқа қолдың бармағымен батыра қысады. Шүйірмектің  мөлшері сықпаның жартысындай ғана болады. Бұл құрттың пішіні тез кебеді Жарма- құрттың тағы бір түрі .Жарма құртты негізі үлкендеу етіп алып оны түзу жерге қойып, қатты жіп немесе кендір жіптің көмегімен бөліп жарып, төрт бұрышты пішінге салады..Ол ұзақ кепкенімен дастарханның көркі. Күлше мен жарманы  қысты күні жеу үшін,ал сықпа мен шүйірмекті жазды күні,күзде шайға салып немесе жәй жеу үшін дайындайды. Сіздер көрген боларсыздар құрттың кейбіреуі ақ түсті, ал кейбіреуі-қара түсті болады. Ал оның сырын бірі білсе , бірі біле бермейді. Ақ құрт-ол көп ашымаған және пісуін жеткізіп,майдан әбден арылған іркіттен қайнатылады.Кейде аздап тұз қосып кептіреді.Ақ құрт көбіне жазда , күз мезгілдерінде желінеді. Екінші -қара құрт.Ашуы жеткен іркіттің пісуін қандырмай майын жартылай алады немесе алмай қайнатылады. Қара құртты көбінесе қыста езіп, дәмді құрт көже дайындайды.Езілгеннен қалған қиыршық құрт малта  деп аталады. Малта- дегеніміз сорпаға не ыстық суға езілген құрт.Сорпадағы не  судағы қиыршық құртты езу үшін кей кезде әжелеріміз қойдың бас сүйегіндегі азу тістерін қолданған.Малтаға немесе құрткөжеге ыдысқа тұздап сақталынған сүзбе құртты да пайдаланылған.Малта сорпаға құрт қалдығын езуден жасалса,ал құрткөженің жасалу жолы басқадай.

8 слайд

III.Зерттеу бөлімі Құртты кептірудегі пішін түрлері: Құртты кептіру үшін әр түрлі пішінге келтіреді.Оның негізгі түрлері –күлше, сықпа, шүйірмек, жарма. Күлше-күлшені жасағанда құртты кесектеу етіп(уысқа сиярлықтай) домалақтайды.Одан соң оң қолдың бас бармағы мен төрт саусағының арасына қысып бүйірін жұқартып, дөңгелек пішінге келтіреді. Күлше ұзақ сақтау үшін жасалады.Кейде күлшенің бүйірін тесіп моншақ сияқты жіпке тізіп,керегенің басына, өренің ашасына іліп кептіреді.Оны ауыстырып отыру әдісімен  әбден кептіру керек, әйтпесе көгеріп кетеді. Сықпа-сықпаны жасағанда құртты шағындап қана алып, төрт саусақтың бүгіуіне салып сығып жасайды. Шүйірмек-шүйірмек құртты жасағанда  құртты екі саусақтың бүгіуіне салып,екінші жағын басқа қолдың бармағымен батыра қысады. Шүйірмектің  мөлшері сықпаның жартысындай ғана болады. Бұл құрттың пішіні тез кебеді Жарма- құрттың тағы бір түрі .Жарма құртты негізі үлкендеу етіп алып оны түзу жерге қойып, қатты жіп немесе кендір жіптің көмегімен бөліп жарып, төрт бұрышты пішінге салады..Ол ұзақ кепкенімен дастарханның көркі. Күлше мен жарманы  қысты күні жеу үшін,ал сықпа мен шүйірмекті жазды күні,күзде шайға салып немесе жәй жеу үшін дайындайды. Сіздер көрген боларсыздар құрттың кейбіреуі ақ түсті, ал кейбіреуі-қара түсті болады. Ал оның сырын бірі білсе , бірі біле бермейді. Ақ құрт-ол көп ашымаған және пісуін жеткізіп,майдан әбден арылған іркіттен қайнатылады.Кейде аздап тұз қосып кептіреді.Ақ құрт көбіне жазда , күз мезгілдерінде желінеді. Екінші -қара құрт.Ашуы жеткен іркіттің пісуін қандырмай майын жартылай алады немесе алмай қайнатылады. Қара құртты көбінесе қыста езіп, дәмді құрт көже дайындайды.Езілгеннен қалған қиыршық құрт малта  деп аталады. Малта- дегеніміз сорпаға не ыстық суға езілген құрт.Сорпадағы не  судағы қиыршық құртты езу үшін кей кезде әжелеріміз қойдың бас сүйегіндегі азу тістерін қолданған.Малтаға немесе құрткөжеге ыдысқа тұздап сақталынған сүзбе құртты да пайдаланылған.Малта сорпаға құрт қалдығын езуден жасалса,ал құрткөженің жасалу жолы басқадай.

Ж а с қ ұ р т. Сүзбеде тұрған құртты сары маймен жентектеп бастырма ретінде шаймен бірге дастарқанға қояды. Әсі

9 слайд
Ж а с қ ұ р т. Сүзбеде тұрған құртты сары маймен жентектеп бастырма ретінде шаймен бірге дастарқанға қояды. Әсіресе кепкен құртқа, бауырсаққа тісі өтпейтін қарттар үшін өте кенеулі ас саналады. Ертеректе жас құртты мипалауға, құйрық-бауырға қосқан. Құрттың сарысуын сүт қосып қайнатып, ірімшік жасайды, ауырған малға ішкізеді, әйелдер бас жуады, сондай-ақ одан тері илеу үшін малма жасайды. Қ ө б і к . Қайнап жатқан кұрттың қалқып алған беті. Майлы, кенеулі ас ретінде жас балаларға, қарттарға калқып беру салт болған. Бұрын құрт қайнатқан үйден көбік жалаймыз деп, ауыл балалары келіп жиналатын әдет те болған. Ы с т ы қ қ ұ р т. Қайнап жатқан құртты алып, май қосып сапырып ішетін кенеулі ас. Өкпе ауруына, суық тиіп ауырған сырқаттарға ем саналған. С ы қ п а қ ұ р т. Мұның кайнатқан кұрттан айырмашылығы сол ашыған айран қапқа кұйып сүзіледі де тұздалып, әр түрлі үлгімен бөлшектеліп тақшаға кептіріледі. Сықпа құрт та бастырма ретінде пайдаланылған. Мұндай кұрт жайған әйел ауыл балаларына арнап дөңгелек жасап, жіпке тізіп мойындарына іліп қуанту салты болған. М а л т а . Езілген құрттың таусыншақ түйіршіктері, ол әрі жұмсақ, әрі сүйкімді ас саналады. Ұзақ сапарларда ауызға салып суын жұтқан кезде әрі сусын, әрі қорек болған. Е з г е н қ ұ р т. Сорпаға, тұздыққа, көжеге және басқа тағамдарға қосу немесе сұйық күйінде ішу үшін кепкен құрт астауға салып ұнталады, келіге түйіледі немесе қол тиірменге тартылады. Езген құрт — ұлттық тамақтардың ең бір сүйкімдісі және кенеулісі.

9 слайд

Ж а с қ ұ р т. Сүзбеде тұрған құртты сары маймен жентектеп бастырма ретінде шаймен бірге дастарқанға қояды. Әсіресе кепкен құртқа, бауырсаққа тісі өтпейтін қарттар үшін өте кенеулі ас саналады. Ертеректе жас құртты мипалауға, құйрық-бауырға қосқан. Құрттың сарысуын сүт қосып қайнатып, ірімшік жасайды, ауырған малға ішкізеді, әйелдер бас жуады, сондай-ақ одан тері илеу үшін малма жасайды. Қ ө б і к . Қайнап жатқан кұрттың қалқып алған беті. Майлы, кенеулі ас ретінде жас балаларға, қарттарға калқып беру салт болған. Бұрын құрт қайнатқан үйден көбік жалаймыз деп, ауыл балалары келіп жиналатын әдет те болған. Ы с т ы қ қ ұ р т. Қайнап жатқан құртты алып, май қосып сапырып ішетін кенеулі ас. Өкпе ауруына, суық тиіп ауырған сырқаттарға ем саналған. С ы қ п а қ ұ р т. Мұның кайнатқан кұрттан айырмашылығы сол ашыған айран қапқа кұйып сүзіледі де тұздалып, әр түрлі үлгімен бөлшектеліп тақшаға кептіріледі. Сықпа құрт та бастырма ретінде пайдаланылған. Мұндай кұрт жайған әйел ауыл балаларына арнап дөңгелек жасап, жіпке тізіп мойындарына іліп қуанту салты болған. М а л т а . Езілген құрттың таусыншақ түйіршіктері, ол әрі жұмсақ, әрі сүйкімді ас саналады. Ұзақ сапарларда ауызға салып суын жұтқан кезде әрі сусын, әрі қорек болған. Е з г е н қ ұ р т. Сорпаға, тұздыққа, көжеге және басқа тағамдарға қосу немесе сұйық күйінде ішу үшін кепкен құрт астауға салып ұнталады, келіге түйіледі немесе қол тиірменге тартылады. Езген құрт — ұлттық тамақтардың ең бір сүйкімдісі және кенеулісі.

Құрткөженің қарапайым жасалу жолы :Суық суға ұнды езіп алу керек, өйткені суық суда ұн тез әрі түйіршіксіз бірк

10 слайд
Құрткөженің қарапайым жасалу жолы :Суық суға ұнды езіп алу керек, өйткені суық суда ұн тез әрі түйіршіксіз біркелкі езіледі.Суық суға езілген ұнның үстінен қайнаған ыстық су құйып сұйықтықты молайтамыз. Араласқан қоймалжыңды отқа қайрадан қайнатамыз да үстіне құрт және сары май салынады,Ол қайнаған соң көжені ожаумен әбден сапырамыз. Қажетті заттар: 0,5 литр суық су 100г ұн 100 г сүзбе құрт 1 литр ыстық су 50 гр сары май Әбден сапырылғандықтан оның ішіне сары майдың қосылғаны да білінбейді.Құрткөже аса қуатты  әрі жұғымды ас.Бұрынғы кезде қыстың қытымыр аязы мен ақ түтек боранында тебін малын далада жайған аталарымыз құрткөженің буының арқасында  өзін де малын да аман сақтаған деседі.Жас босанған келіншекке енелері 40 күнге дейін буының тез бекісін және ана сүті құнарлы болсын деп тура осы мәзірмен жасалған құрткөжені берген 3.Құрт тағамының адам ағзасына құндылығы Құрт –сүйектің қатаюына,көздің көруіне, тістің түзу және қайратты ,азулы өсуіне ,асқазанның ас қорыту сөлін қалыпты бөліп шығаруда өте пайдасы зор. Ал іркіттен бөлініп алынған сарысудың да адам пайдасына  қосары  мол . Мысалы.сіздің қандай да бір малыңыздың ыстығы көтерілсе сарысуды  шүберекке малып алып  ауырған жануарды орап тастаса ыстығы бірден түседі

10 слайд

Құрткөженің қарапайым жасалу жолы :Суық суға ұнды езіп алу керек, өйткені суық суда ұн тез әрі түйіршіксіз біркелкі езіледі.Суық суға езілген ұнның үстінен қайнаған ыстық су құйып сұйықтықты молайтамыз. Араласқан қоймалжыңды отқа қайрадан қайнатамыз да үстіне құрт және сары май салынады,Ол қайнаған соң көжені ожаумен әбден сапырамыз. Қажетті заттар: 0,5 литр суық су 100г ұн 100 г сүзбе құрт 1 литр ыстық су 50 гр сары май Әбден сапырылғандықтан оның ішіне сары майдың қосылғаны да білінбейді.Құрткөже аса қуатты  әрі жұғымды ас.Бұрынғы кезде қыстың қытымыр аязы мен ақ түтек боранында тебін малын далада жайған аталарымыз құрткөженің буының арқасында  өзін де малын да аман сақтаған деседі.Жас босанған келіншекке енелері 40 күнге дейін буының тез бекісін және ана сүті құнарлы болсын деп тура осы мәзірмен жасалған құрткөжені берген 3.Құрт тағамының адам ағзасына құндылығы Құрт –сүйектің қатаюына,көздің көруіне, тістің түзу және қайратты ,азулы өсуіне ,асқазанның ас қорыту сөлін қалыпты бөліп шығаруда өте пайдасы зор. Ал іркіттен бөлініп алынған сарысудың да адам пайдасына  қосары  мол . Мысалы.сіздің қандай да бір малыңыздың ыстығы көтерілсе сарысуды  шүберекке малып алып  ауырған жануарды орап тастаса ыстығы бірден түседі

Осы біздің халқымыз қызанақ қызылша алма т.б көкөністерді көрмей өсті ғой, олар неге құлап, талып қалмаған деп

11 слайд
Осы біздің халқымыз қызанақ қызылша алма т.б көкөністерді көрмей өсті ғой, олар неге құлап, талып қалмаған деп таңғаламыз. Сөйтсек, олардың ішкен — жегені нағыз дәрумендердің көзі екен. Көгорай шалғынды жалпағынан басып жайылған сиырдың сүті, түйенің шұбаты мен жылқының қымызы – дәруменнің, күш — қуаттың көзі осылар екен. Ақуыздың мөлшері 40 — 42% екен.. Адам ағзасындағы сүйек ұлпаларының мықты болуы үшін ең қажет элемент фосфор болса, дәстүрлі әдіспен жасалған ірімшік құрамында фосфор, кальций мөлшеріде кездеседі екен. Ал қуаттылығына келсек, құрттың құрамында көптеген химиялық элементтер кездеседі.

11 слайд

Осы біздің халқымыз қызанақ қызылша алма т.б көкөністерді көрмей өсті ғой, олар неге құлап, талып қалмаған деп таңғаламыз. Сөйтсек, олардың ішкен — жегені нағыз дәрумендердің көзі екен. Көгорай шалғынды жалпағынан басып жайылған сиырдың сүті, түйенің шұбаты мен жылқының қымызы – дәруменнің, күш — қуаттың көзі осылар екен. Ақуыздың мөлшері 40 — 42% екен.. Адам ағзасындағы сүйек ұлпаларының мықты болуы үшін ең қажет элемент фосфор болса, дәстүрлі әдіспен жасалған ірімшік құрамында фосфор, кальций мөлшеріде кездеседі екен. Ал қуаттылығына келсек, құрттың құрамында көптеген химиялық элементтер кездеседі.

Шашыңды сабынмен жумас бұрын сарысуға батырып,одан соң 10 минуттай ұстай тұрған соң сусабынмен жусаңыз, көлемін

12 слайд
Шашыңды сабынмен жумас бұрын сарысуға батырып,одан соң 10 минуттай ұстай тұрған соң сусабынмен жусаңыз, көлемін ұлғайтып және шаштың түбі бекіп.жылтырай түседі.Ал 3 мезгіл бетіңізді сарысумен шайсаңыз әжімденуден арылып , жасара түсесіз.Және де құймаққа (блины) сүтке араластыра қоссаңыз құймағыңызға ерекше дәм береді.Сондықтан сарысуды бетімен ысырап қылдыруға болмайды. Құрт - қазақтың құты. Қазақтың құты демекші, ашаршылық кезеңінде халық жауының әйелдерінің тірі қалуы да осы құрттың арқасында. Ақмола лагерінің бұрынғы тұтқындарының бірі Гертруда Платайс Қазақстанға келіп-кеткен сапарында «АЛЖИР» мұражайының қызметкерлеріне жергілікті қазақтарды қалай алғаш рет көргенін, олардың тұтқын әйелдерге қалай қамқорлық танытқанын айтып берген еді. Қазақтың балалары өз өмірлерін тәуекелге тігіп, тастың орнына құрт лақтырғаны туралы оқиғаны білмейтіндер кемде-кем. Гертруда Платайстың естеліктері тарих пәнінен сабақ беретін ұстаз Раиса Голубеваның «Құрт - асыл тас» атты өлеңіне арқау болған.

12 слайд

Шашыңды сабынмен жумас бұрын сарысуға батырып,одан соң 10 минуттай ұстай тұрған соң сусабынмен жусаңыз, көлемін ұлғайтып және шаштың түбі бекіп.жылтырай түседі.Ал 3 мезгіл бетіңізді сарысумен шайсаңыз әжімденуден арылып , жасара түсесіз.Және де құймаққа (блины) сүтке араластыра қоссаңыз құймағыңызға ерекше дәм береді.Сондықтан сарысуды бетімен ысырап қылдыруға болмайды. Құрт - қазақтың құты. Қазақтың құты демекші, ашаршылық кезеңінде халық жауының әйелдерінің тірі қалуы да осы құрттың арқасында. Ақмола лагерінің бұрынғы тұтқындарының бірі Гертруда Платайс Қазақстанға келіп-кеткен сапарында «АЛЖИР» мұражайының қызметкерлеріне жергілікті қазақтарды қалай алғаш рет көргенін, олардың тұтқын әйелдерге қалай қамқорлық танытқанын айтып берген еді. Қазақтың балалары өз өмірлерін тәуекелге тігіп, тастың орнына құрт лақтырғаны туралы оқиғаны білмейтіндер кемде-кем. Гертруда Платайстың естеліктері тарих пәнінен сабақ беретін ұстаз Раиса Голубеваның «Құрт - асыл тас» атты өлеңіне арқау болған.

«АЛЖИР» деген атпен танылған атақты лагердің (Отан сатқындары әйелдерінің Ақмоладағы лагері) тұтқын...

13 слайд
«АЛЖИР» деген атпен танылған атақты лагердің (Отан сатқындары әйелдерінің Ақмоладағы лагері) тұтқын...

13 слайд

«АЛЖИР» деген атпен танылған атақты лагердің (Отан сатқындары әйелдерінің Ақмоладағы лагері) тұтқын...

Министірлікпен келісілген курстар тізімі