Сабақ жоспары Гук заңы
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Сұрақтарға жауап беріп
көрейік:
Температура қабырғаға
жабысып тұра ала
ма?
Масса үстелдің үстінде
жата ма?
1 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Сұрақтарға жауап беріп көрейік: Температура қабырғаға жабысып тұра ала ма? Масса үстелдің үстінде жата ма?
2 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Дене
жылдамдығының
өзгеру себебі неде?
Дене формасының
өзгеру себебі?
2 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Дене жылдамдығының өзгеру себебі неде? Дене формасының өзгеру себебі?
3 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Мақалдардың физикалық
мағынасын түсіндір:
1.Жоғары лақтырылған тас өз
басыңа құлайды. (Қырғыз)
2.Сарқырама қанша жоғары
құлап аққысы келсе де, бәрібір
ол төмен ағады. (Қытай)
3 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Мақалдардың физикалық мағынасын түсіндір: 1.Жоғары лақтырылған тас өз басыңа құлайды. (Қырғыз) 2.Сарқырама қанша жоғары құлап аққысы келсе де, бәрібір ол төмен ағады. (Қытай)
4 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Нені үйренуіміз қажет?
•Серпімділік күші дегеніміз не?
•Гук заңы нені анықтайды?
•Деформация дегеніміз не, оның қандай
түрлері бар?
•Тағы басқа көптеген сұрақтарға бүгінгі
сабақта жауап таба алатын боламыз.
4 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Нені үйренуіміз қажет? •Серпімділік күші дегеніміз не? •Гук заңы нені анықтайды? •Деформация дегеніміз не, оның қандай түрлері бар? •Тағы басқа көптеген сұрақтарға бүгінгі сабақта жауап таба алатын боламыз.
5 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Роберт Гук
(1635 – 1703)
•Robert Hooke- әйгiлi ағылшын
жаратылыстанушысы, ағылшындық
Уайт аралында Фремуотер деген
жерде 1635 жылы дүниеге келдi.
•Орта мектептi бiтiргеннен кейiн
Оксфорд Университетiне түседi.
•1660 жылы әйгілі “Гук заңын” ашты.
•1661 жылы каппилярлық құбылысқа
арналған еңбегiн жариялады.
•Гук өзiнiң 1665 ж. жарық көрген
«Микрография» атты еңбегiнен кейiн
әйгiлi болды. Бұл кiтапта Гук өзі
жетiлдiрiлген микроскоппен көп
зерттеулерін жүйелеп баяндайды. Тағы
да бұл кiтабында Гук жарықтың
табиғаты жайында ойларын жазып
кеткен.
•Кейін ол астрономиялық құрал-
саймандарды ойлап табу және оларды
жетiлдiрумен айналысты, биологиялық,
географиялық, геологиялық зертеулер
жүргiздi.
•1703 жылы қайтыс болды.
5 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Роберт Гук (1635 – 1703) •Robert Hooke- әйгiлi ағылшын жаратылыстанушысы, ағылшындық Уайт аралында Фремуотер деген жерде 1635 жылы дүниеге келдi. •Орта мектептi бiтiргеннен кейiн Оксфорд Университетiне түседi. •1660 жылы әйгілі “Гук заңын” ашты. •1661 жылы каппилярлық құбылысқа арналған еңбегiн жариялады. •Гук өзiнiң 1665 ж. жарық көрген «Микрография» атты еңбегiнен кейiн әйгiлi болды. Бұл кiтапта Гук өзі жетiлдiрiлген микроскоппен көп зерттеулерін жүйелеп баяндайды. Тағы да бұл кiтабында Гук жарықтың табиғаты жайында ойларын жазып кеткен. •Кейін ол астрономиялық құрал- саймандарды ойлап табу және оларды жетiлдiрумен айналысты, биологиялық, географиялық, геологиялық зертеулер жүргiздi. •1703 жылы қайтыс болды.
6 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Сабаққа кіріспе
•Видео үзінді
6 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Сабаққа кіріспе •Видео үзінді
7 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Сабақ тақырыбы:
Серпімділік күші.
Гук заңы.
Мақсаты:
Серпімділік күші, деформация және Гук
заңы туралы негізгі ұғымдарды
қалыптастыру.
7 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Сабақ тақырыбы: Серпімділік күші. Гук заңы. Мақсаты: Серпімділік күші, деформация және Гук заңы туралы негізгі ұғымдарды қалыптастыру.
8 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Жаңа терминдер
Қазақша Орысша Ағылшынша
Күш Сила Ғorce
Серпімділік Упругость Elasticity
Гук заңы Закон Гука Hooke's law
Деформация Деформация Deformation
Созылу Растяжение Stretching
Сығылу Сжатие Compression
Бұралу Кручение Torsion
Майысу Изгиб Bending
Ығысу Сдвиг Shift
Серпімді Упругий Elastic
Пластикалық
(серпімсіз)
Пластичный
Plastic
8 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Жаңа терминдер Қазақша Орысша Ағылшынша Күш Сила Ғorce Серпімділік Упругость Elasticity Гук заңы Закон Гука Hooke's law Деформация Деформация Deformation Созылу Растяжение Stretching Сығылу Сжатие Compression Бұралу Кручение Torsion Майысу Изгиб Bending Ығысу Сдвиг Shift Серпімді Упругий Elastic Пластикалық (серпімсіз) Пластичный Plastic
9 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Серпімділік күш дегеніміз не?
Ол қандай жағдайда пайда
болады?
Қайдан пайда болады?
9 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Серпімділік күш дегеніміз не? Ол қандай жағдайда пайда болады? Қайдан пайда болады?
10 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
F
сер
mg
Дененің серпімді деформациялануында пайда
болатын күшті серпімділік күші (Deformation
force) деп атайды. Серпімділік күші денені
құрайтын бөлшектердің электромагниттік
өзара әсерлесуінен пайда болады.
10 слайд
www.zhangozy.wordpress.com F сер mg Дененің серпімді деформациялануында пайда болатын күшті серпімділік күші (Deformation force) деп атайды. Серпімділік күші денені құрайтын бөлшектердің электромагниттік өзара әсерлесуінен пайда болады.
11 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Серпімділік күштің пайда
болу себебі- деформация
Денелердің
күш әсерінен
формасы мен
көлемінің
өзгеруі
деформация
(Deformation) деп
аталады
11 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Серпімділік күштің пайда болу себебі- деформация Денелердің күш әсерінен формасы мен көлемінің өзгеруі деформация (Deformation) деп аталады
12 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Деформация себебі
Атомдардың арақашықтығын өзгерткенде
олардың арасындағы күштер де өзгеріске
ұшырайды және ол күштер денені бастапқы
қалпына әкелуге тырысады.
12 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Деформация себебі Атомдардың арақашықтығын өзгерткенде олардың арасындағы күштер де өзгеріске ұшырайды және ол күштер денені бастапқы қалпына әкелуге тырысады.
13 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Деформация түрлері
Серпімді-
(Elastic)
Сыртқы күштің
әсері
тоқтағаннан кейін
қалпына келеді
Серпімсіз
(Plastic)
Сыртқы күштің әсері
тоқтағаннан кейін қалпына
келмейді
13 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Деформация түрлері Серпімді- (Elastic) Сыртқы күштің әсері тоқтағаннан кейін қалпына келеді Серпімсіз (Plastic) Сыртқы күштің әсері тоқтағаннан кейін қалпына келмейді
14 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Серпімді деформация түрлері
Созылу және
сығылу
(Stretching and
Compression)
14 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Серпімді деформация түрлері Созылу және сығылу (Stretching and Compression)
15 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Ығысу
(Shift)
Серпімді деформация түрлері
15 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Ығысу (Shift) Серпімді деформация түрлері
16 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Майысу (Bending)
- созылу мен
сығылудың біріккен
түрі
Серпімді деформация түрлері
16 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Майысу (Bending) - созылу мен сығылудың біріккен түрі Серпімді деформация түрлері
17 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Бұралу (Torsion)
Серпімді деформация түрлері
17 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Бұралу (Torsion) Серпімді деформация түрлері
18 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Гук заңын эксперимент арқылы анықтап
көрейік
№1 эксперимент:
•Серіппені штативке іліп, оған массасы
белгілі жүктерді іліп созылуын
бақылаймыз. Әрбір жүкті ілген сайын
созылуын сызғышпен өлшеп, белгілеп
алып отырамыз.
•Қорытынды жасаймыз.
18 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Гук заңын эксперимент арқылы анықтап көрейік №1 эксперимент: •Серіппені штативке іліп, оған массасы белгілі жүктерді іліп созылуын бақылаймыз. Әрбір жүкті ілген сайын созылуын сызғышпен өлшеп, белгілеп алып отырамыз. •Қорытынды жасаймыз.
19 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Эксперимент қадамдары
19 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Эксперимент қадамдары
20 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
х~F
Серпімділік күші дененің
абсалют ұзаруына
(созылуына) тура
пропорциональ
№1 эксперименттің қорытындысы
20 слайд
www.zhangozy.wordpress.com х~F Серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (созылуына) тура пропорциональ №1 эксперименттің қорытындысы
21 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
№2 эксперимент:
•Серіппені ауыстырып, қатаңдығы басқа
серіппені штативке іліп, оған алдыңғы
серіппеге ілген жүктерді ретімен іліп
созылуын бақылаймыз. Әрбір жүкті
ілген сайын созылуын сызғышпен
өлшеп, белгілеп алып отырамыз.
•Алдыңғы серіппенің ұзаруымен
салыстырып қорытынды жасаймыз.
21 слайд
www.zhangozy.wordpress.com №2 эксперимент: •Серіппені ауыстырып, қатаңдығы басқа серіппені штативке іліп, оған алдыңғы серіппеге ілген жүктерді ретімен іліп созылуын бақылаймыз. Әрбір жүкті ілген сайын созылуын сызғышпен өлшеп, белгілеп алып отырамыз. •Алдыңғы серіппенің ұзаруымен салыстырып қорытынды жасаймыз.
22 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
k~F
Серпімділік күші дененің
жасалған материалының
қатаңдығына тура
пропорциональ
№2 эксперименттің қорытындысы
22 слайд
www.zhangozy.wordpress.com k~F Серпімділік күші дененің жасалған материалының қатаңдығына тура пропорциональ №2 эксперименттің қорытындысы
23 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Серпімді деформация үшін
Гук заңы (Hooke's law)
F
сер = -k ∆x, ∆x= x - x
0
Деформация кезінде пайда болатын
серпімділік күші дененің абсалют
ұзаруына (сығылуына) тура
пропорциональ және деформацияланған
бөлшектердің орын ауыстыруына
қарама-қарсы бағытталған.
23 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Серпімді деформация үшін Гук заңы (Hooke's law) F сер = -k ∆x, ∆x= x - x 0 Деформация кезінде пайда болатын серпімділік күші дененің абсалют ұзаруына (сығылуына) тура пропорциональ және деформацияланған бөлшектердің орын ауыстыруына қарама-қарсы бағытталған.
24 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Қорытындылау
•Серпімділік күші әсерлесуші екі бөлшектің
ара қашықтығының өзгеруіне байланысты
болады.
•Бұл күш денелерді сыққанда, созғанда және
т.б. жағдайларда пайда болады.
•Серпімділік күшті Гук заңы арқылы анықтауға
болады.
•Минус таңбасы серпімділік күшінің
деформацияланған бөлшектердің орын
ауыстыруына қарама-қарсы бағытталғанын
көрсетеді.
24 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Қорытындылау •Серпімділік күші әсерлесуші екі бөлшектің ара қашықтығының өзгеруіне байланысты болады. •Бұл күш денелерді сыққанда, созғанда және т.б. жағдайларда пайда болады. •Серпімділік күшті Гук заңы арқылы анықтауға болады. •Минус таңбасы серпімділік күшінің деформацияланған бөлшектердің орын ауыстыруына қарама-қарсы бағытталғанын көрсетеді.
25 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Қандай деформациялар пайда
болады?
25 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Қандай деформациялар пайда болады?
26 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Тақырыпты бекітуге арналған есептер
А-деңгей
1. Болат серіппе 260Н күштің әсерінен 40мм-ге созылды. Серіппенің қатаңдығы неге тең?
2. Шиыршық серіппенің ұзындығы 3,5 см-ге қысқартқанда 1,4 Н серпімділік күш пайда болады. Оны
2,1 см ұзартқанда серпімділік күші қандай болады?
3. Есікті ашқанда оның серіппесі 12 см ұзарды, сонда серпімділік күші 0,004кН тең, серпімділік күші
10Н-ға тең болуы үшін серіппені қаншаға ұзарту керек?
4. 320Н күштің әсерінен амортизатордың серіппесі 9мм-ге сығылады. 1,6кН күштің әсерінен серіппе
қаншаға сығылады?
В-деңгей
5. Жай тұрған серіппенің ұзындығы 88 мм, оны 120 мм-ге дейін ұзартқанда 120 Н серпімділік күші
пайда болады. Осы серіппеге 90Н күш түскендегі ұзындығын анықтаңдар.
6. Серіппенің қатаңдығы 6*10
3
н/м. Оның оның серпімділік қасиетінің сақталу шегі 18мм. Егер
серіппеге 50Н, 100Н және 150Н күш түсіретін болсақ серіппенің серпімділік қасиеті сақтала ма?
7. Серіппеге массасы 20 кг жүк ілгенде, оның ұзындығы 12 см, ал 50 кг жүк ілгенде 15 см болса,
онда оның бастапқы ұзындығының мәні қандай болған?
С-деңгей
8. Қатаңдығы 400 Н/м металл сымға ілінген, массасы 3 кг дене вертикаль жоғары 2 м/с
2
үдеумен
қозғалады. Сымның созылуы неге тең.
9. Қатаңдығы 0,3 кН/м трос массасы 2 кг денені тең үдеуімелі вертикаль жоғары көтерілгенде 4 см
– ге созылады. Дененің үдеуі неге тең.
10.Көтергіш кран тросының массасы 600 кг денені, 3 м/с
2
үдеумен вертикаль жоғары көтерілгенде
10 см – ге созылады. Тростың қатаңдығы?
11. Қатаңдықтары бірдей k тізбектей жалғанған 4 серіппенің жалпы қатаңдығы қандай болады?
2
с
м
10g
2
с
м
10g
2
с
м
10g
26 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Тақырыпты бекітуге арналған есептер А-деңгей 1. Болат серіппе 260Н күштің әсерінен 40мм-ге созылды. Серіппенің қатаңдығы неге тең? 2. Шиыршық серіппенің ұзындығы 3,5 см-ге қысқартқанда 1,4 Н серпімділік күш пайда болады. Оны 2,1 см ұзартқанда серпімділік күші қандай болады? 3. Есікті ашқанда оның серіппесі 12 см ұзарды, сонда серпімділік күші 0,004кН тең, серпімділік күші 10Н-ға тең болуы үшін серіппені қаншаға ұзарту керек? 4. 320Н күштің әсерінен амортизатордың серіппесі 9мм-ге сығылады. 1,6кН күштің әсерінен серіппе қаншаға сығылады? В-деңгей 5. Жай тұрған серіппенің ұзындығы 88 мм, оны 120 мм-ге дейін ұзартқанда 120 Н серпімділік күші пайда болады. Осы серіппеге 90Н күш түскендегі ұзындығын анықтаңдар. 6. Серіппенің қатаңдығы 6*10 3 н/м. Оның оның серпімділік қасиетінің сақталу шегі 18мм. Егер серіппеге 50Н, 100Н және 150Н күш түсіретін болсақ серіппенің серпімділік қасиеті сақтала ма? 7. Серіппеге массасы 20 кг жүк ілгенде, оның ұзындығы 12 см, ал 50 кг жүк ілгенде 15 см болса, онда оның бастапқы ұзындығының мәні қандай болған? С-деңгей 8. Қатаңдығы 400 Н/м металл сымға ілінген, массасы 3 кг дене вертикаль жоғары 2 м/с 2 үдеумен қозғалады. Сымның созылуы неге тең. 9. Қатаңдығы 0,3 кН/м трос массасы 2 кг денені тең үдеуімелі вертикаль жоғары көтерілгенде 4 см – ге созылады. Дененің үдеуі неге тең. 10.Көтергіш кран тросының массасы 600 кг денені, 3 м/с 2 үдеумен вертикаль жоғары көтерілгенде 10 см – ге созылады. Тростың қатаңдығы? 11. Қатаңдықтары бірдей k тізбектей жалғанған 4 серіппенің жалпы қатаңдығы қандай болады? 2 с м 10g 2 с м 10g 2 с м 10g
27 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
NetClass бағдарламасымен жұмыс
Оқушыларды бағалау
27 слайд
www.zhangozy.wordpress.com NetClass бағдарламасымен жұмыс Оқушыларды бағалау
28 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Үй жұмысы
•§34-35 мазмұндау, 13-жаттығу 2-4 есептер.
•«Өміріміздегі деформация» тақырыбына
шағын шығарма жазу
28 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Үй жұмысы •§34-35 мазмұндау, 13-жаттығу 2-4 есептер. •«Өміріміздегі деформация» тақырыбына шағын шығарма жазу
29 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Өмірдегі деформациялар
29 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Өмірдегі деформациялар
30 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Есте сақта-Remember!
Қазақша Орысша Ағылшынша
Күш Сила Ғorce
Серпімділік Упругости Elasticity
Гук заңы Закон Гука Hooke's law
Деформация Деформация Deformation
Созылу Растяжения Stretching
Сығылу Сжатия Compression
Бұралу Кручения Torsion
Майысу Изгиба Bending
Ығысу Сдвига Shift
Серпімді Упругая Elastic
Пластикалық
(серпімсіз)
Пластичная
Plastic
30 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Есте сақта-Remember! Қазақша Орысша Ағылшынша Күш Сила Ғorce Серпімділік Упругости Elasticity Гук заңы Закон Гука Hooke's law Деформация Деформация Deformation Созылу Растяжения Stretching Сығылу Сжатия Compression Бұралу Кручения Torsion Майысу Изгиба Bending Ығысу Сдвига Shift Серпімді Упругая Elastic Пластикалық (серпімсіз) Пластичная Plastic
31 слайд
www.zhangozy.wordpress.com
Назарларыңызға рахмет!
31 слайд
www.zhangozy.wordpress.com Назарларыңызға рахмет!