1 слайд
2 слайд
Соған қарамастан адамдар пайдаланып
жүрген дәрілік шөптердің бәрі бірдей
медициналық тұрғыдан өз бағасын алған
,
жоқ ал ондай шөп қолында барлар кебіне
.
оны қате пайдаланады Өз өлкеңіздегі
осындай шөптерді зерттеуге тырысыңыз
және қайсысының емдік қасиеті бар
.
екенін анықтаңыз
,
Кейбір дәрілік шөптер егер оларды
ұсынылғанынан артық мөлшерде
, .
қабылдаған жағдайда өте улы келеді Бұл
,
орайда осы заманғы дәрілер әлдеқайда
,
қауіпсіз себебі олардың мөлшерін оңай
.
анықтауға болады
3 слайд
(Дәрілік өсімдіктер Plantae medicinalis ) шипалы
–
өсімдіктер медицинада және мал
дәрігерлігінде емдеу және аурудың алдын алу
.
мақсатында қолданылатын өсімдіктер Дәрілік
өсімдіктердің емдік қасиеті олардың
, ,
құрамында стероид тритерпен алкалоид пен
, ,
гликозидтердің витаминдердің эфир
майлары мен тұтқыр заттар сияқты түрлі
химиялық қосылыстардың болуына
.
байланысты
,
Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп т ұ , нба
, , , . .
қайнатынды шай ұнтақ т б түрінде
.
қолданылады Дәрілерді дайындау үшін
шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік
. , ,
өсімдіктер бөлек іріктеледі Дәріні көбінесе
.
жабайы өсімдіктерден алады Көптеген
.
өсімдіктердің емдік қасиеттері бар Оларды
.
дәрілік өсімдіктер дейді Осы заманғы кейбір
ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден
.
жасалған
4 слайд
Ө сімдіктер дің д әрілік
қасиет терінің негізі
Алкалоидтар
Гликозидтар
Кумариндер
Флавоноидтар Дубильді заттарЭфир майлары
5 слайд
Алкалоидтар
Құрамында азотты органикалық
қосылыстары бар негізді
.
заттар Өзінің атын арабтың
“ ”- “ ”-
алкалис негіз және гектің ейдос
,
ұқсас яғни негізе ұқсас деген сөзінен
.
алған 2 Қазір алкалоидтардың
,
мыңнан астам түрлері белгілі
30-
олардың нан астамы медицинада
.
қолданылады Негізінен жүйкені
қоздыру және басу үшін
,
қолданылады қан қысымын
– ,
көтеріп түсіреді - сондай ақ
.
бактерицидті қасиеттері де бар
0,2-0,5%
Өсімдік құрамында
.
мөлшерінде кездеседі Барбаристің
– - 15%
көкбояу тамырында ол .
6 слайд
Гликозидтер
Қант малекуласы мен
гликозидтті гидроксилдің басқа
-
химиялық қосылыстар
агликондар
немесе гениндермен
.
қосылған күрделі қосылысты зат
Медицинада олар негізінен жүрек
.
ауруларына қолданаады Қазір
гликозидтер мен олардың
150
агликондарының түрі белгілі
.
болып отыр Олар негізінен өте
.
ащы дәмді болып келеді Ең көп
қолданылатыны - -
К строфантин
мен інжугүл жапырақтары - нан
–
алынатын конвалятоксин және
кендірдің тамырынан алынатын
.
цимарин заттары
7 слайд
Флавоноидтар
“ ”-Өз атын латынның флавиум
.
сары деген сөзінен алған Негізен
түрлі химиялық қосылыстардан
.
тұратын фенолды заттар
Көпшілік флавоноидтер
,
бактерицидттік жараны жазу
. -
үшін қолданылады Сондай ақ
ағзадағы радиоактивті заттарды
.
шығаруға қолданылады Залалсыз
бояғыштар негізінде тамақ
.
өнеркәсібінде көп қолданылады
8 слайд
Дубильді заттар
,
теріні қатайту сапасын көтеру
.
мақсатында қолданылады
10-20% 70%-
Өсімдіктерде кейде ке
.
дейін кездеседі екен Медицинада
жараның үстінің тез бітуі үшін
және олардың сілемейлі қабатына
микроағзалардың түспеуі үшін
.
қолданылады Кей түрлері улануға
.
қарсы да қолданылады
9 слайд
Кумариндер
Алғаш рет кумарин Оңтүстік
Америкада өсетін кумаруна
(Dipterix odorata) .
ағашынан алынған
- .
Ең негізі кумарин ядросы
Жарықта түсін өзгертетін
.
қасиеттері бар Медицинада
,
ағзаның өсуіне қатерлі ісіктің
,
алдын алуға антибиотиктік
.
қасиеттерімен пайдалы
10 слайд
Эфир майлары
, . Ұшқыр иісті зат Өсімдіктерден
.
алынады Сезім мүшелеріне тез
,
әсер етіп кейде оң кейде кері әсер
.
етуі мүмкін Медицинада
,
дезинфициялау бактерицидтік
қасиеті және қақырық түсіру
,
үшін пайдаланады бүйрек пен зәр
.
шығару ағзаларын қоздырады
Көбінесе басқа иісті басу үшін
.
қолданылады
11 слайд
Қазіргі таңда
медицинада
қолданылатын 600-
ге жуық
өсімдіктердің
түрлері белгілі
12 слайд
Дәрілік т Дәрілік т
үймедақ үймедақ
(Matricaria (Matricaria
chamomilla)chamomilla)
350-
Түймедақтың жалпы ге тарта
.
түрі бар Олардың үштен бір
бөлігі Ресей даласында кеңінен
.
кездеседі Сол түрлерінің
:
ішіндегі ең кең таралғандары
, , ,
римдік неміс далматтық
,
кавказдық парсылық
.
түймедақтар Ежелгі Египетте
түймедақ гүлі Күн құдайы Раға
.
арналған
Түймедақ адам жүйкесін
,
тыныштандырып оған түскен
ауыртпалықты қалпына
.
келтіреді Қан қысымын
қалыпты жағдайға дейін
,
түсіреді тағдырдың кейде
« »
сыйлайтын оқыс жағдайларын
.
жеңіл өткеруге әсер етеді
13 слайд
Түймедақ гүлімен қабынуға
,
қарсы антисептиктік
қасиеттердің жиынтығын
.
кездестіруге болады Тек гүлді
,
көлік жүрмейтін ауылдар мен
қалалардан алыс шалғындар
мен алаңқайлардан жинау
.
керек
Оның алғашқы гүлдеген кезі
,
пайдалы осы кезеңде емдік
.
қасиеті де күшті болады
,
Түймедақ өттің айдалуына
,
тәбеттің ашылуына ықпал етіп
аллергиялық компоненттерінің
арқасында аллергияға қарсы
.
қолдануға болады
,
Оны өт жолдарына тас байлану
әйелдердің жыныстық
, ,
аурулары тік ішек асқазан
,
жарасы ауруларына пайдаланса
.
емі нәтижелі болады
14 слайд
Күрделі гүлділер тұқымдасына
жататын көп жылдық, кейде бір
жылдық шөптесін өсімдіктер. Биіктігі
1,5 м-ге жететін, тік сабақты. .
Қазақстандағы шалғынды алқаптарда,
өзен, көл жағасында, жазық және таулы
жерлердегі ормандарда 12 түрі өседі.
Олардың ішінде ең көп тарағандары –
биік андыз ( I. helenium ) және үлкен
андыз ( I.grandis ). . . Бронхит және т б
тыныс жолдары аурулары - мен
i i
ауырғанда қақырық түс ру үш н
тамыры мен тамыр сабағын
i i.
қайнатып шед Эфир майынан
жасалған препараттар
i
антисептикалық дәр ,
i
қабынғанға және ш құрттарына
i i
қарсы дәр рет нде
.
қолданылады
Биік андыз немесе
қарандыз ( Jnulae
helenium )
15 слайд
Бұршақ тұқымдасына жататын
.
көпжылдық шөптесін өсімдіктер
, ,
Қазақстанның шөл шөлейтті
5
далалы аймақтарында өсетін
.10 – 80 - ,
түрі бар см дей тамыры
. ,
жуан Мияның тамыры
тамырсабағы біздің дәуірімізге
2800 ,
дейін жыл бұрын Қытай
, ,
Тибет Индия Жапония
.
медицинасында пайдаланылған
Тамырынан жасалған д ә i р лер
қ а қы р ық
т ү i с руге ж ә i i не шт
ж ү i ,
рг зуге қ абын ғ ан ғ а ж ә не
т ү йнегенд е
басу ғ а қ олдан ы . лады
Глицерром препараты
i ,
бронхиальд астма б үй рек ү i ст
i i
бездер н ң қ i ызмет т ө , мендегенде
экзема жене аллергиял ық
. .
дерматит т б аурулар ғ а қ арсы
.
колданылады Ликвиритон
преп а
раты несеп айдайтын д ә i р
i
рет нде қ . олданылады
Ми
я (Glycyrrh і za)
16 слайд
Жиде тұқымдас
.
өсімдіктердің бір туысы
Евразияның қоңыржай
3 .
өңірінде өсетін түрі бар
,
Өзен жағасы мен таулы
саздауыт жерде өсет i н
өс i мд i .
к Бұл биіктігі көбіне
2-6, 10-12
кейде м аласа
,
ағаш не бұта бұтақтары
,
тікенді жапырағының
2-8 , 2-8 .
ұзындығы см ені мм
Жабайы өс i мд i . к Жем i с i н i ң
майын күй i , кке ойылған
,
жараға жатыр
мойынының эрозиясына
, -
қолданылады сондай ақ
i шк i
жара ауруларына
.
қолданылады
Шырғана
қ немесе тікенжиде
( Hippóphae rhamnoídes)
17 слайд
ЖалбызЖалбыз
( (
Mentha)Mentha)
Ерінгүлділер тұқымдасына жататын көп
.
жылдық тамырсабақты өсімдік
10 ,
Қазақстанда түрі өседі соның
ішінде дәрілік мақсатта бұрышты
жалбыз қолданылады . Әртүрі
,
жалбыздар порфюмериялық
,
кондитерлік гигиеналық мақсаттарға
.
қолданылады Ал кермек жалбызды ӊ
жапырағы мен гүл шоғынан жалбыз
.
эфир майы ментол алынады Ментол
, ,
парфюмерия косметика кондитер
, -
өнеркәсібінде сондай ақ тіс ұнтағы
мен пастасын жасауда
.
пайдаланылады Жүрек тамыр жүйесі
ауруларына қарсы қолданылатын дәрі
« » .
Валидол осы ментолдан алынады
18 слайд
Шайқурай ( Hypericum)
Шайқурай тұқымдасына жататын
.
бір және көп жылдық өсімдіктер
7 .
Қазақстанда түрі бар Құрамында
, , ,
илік заттар эфир майы церилді спирт
, ,
каротин С витамині никотин
қышқылы және гиперицин бояғыш
.
заты бар
,
Тыныс органдары ауруларына
, ,
бауырға тас байланғанда іш өткенде
,
қуықтың қызметі бұзылғанда
,
әйелдердің жыныс аурулары кезінде
,
кейбір қабыну процестерінде іріңді
, ,
ісіктерге жараға шиқанға қарсы
. ,
пайдаланады Шай қайнатып ішеді ол
жүйкені тыныштандырады және
кейбір түрлерін бальзам алуға
.
пайдаланады
19 слайд
Шырыштар тұқымдасына
,
жататын көп жылдық бұта кейде
,
шырмауық түріндегі мәңгі жасыл
.
қуаңшылыққа төзімді өсімдіктер
Жас жапыра қт ар ы нан алын ғ ан
шырыны м ен с п i i ирт р ң i , д жараны
к ү i i, i i
й кт тер н ң қ абыну ауруларын
i. i
емдейд Алоен ң шыр ын ы
i
созылмалы ш қ ату ауруына да
қ .
олданылады Алоеден
дайындал ғ
ан биостимулятор
преп а i
раты ауру организмн ң
қ ор ғ
ану функциялар ы н
к ү i. i i
шейтед Кепт р лген
сы ғ
ындысынан алын ғ i ан спиртт
т ұн
дырмасы немесе құ р ғ а қ
i
экстракты ш ж ү i i рг зет н д ә i р
i
рет нде қ . - олданылады Сондай а қ
ас қ азанны ң
тама қ i с ң i ру жұмысын
жаксартады ж ә не т ә бет к ө i. теред
,
Алоэ немесе сабыр
жүзжылдық ( Aloe)
20 слайд
Ерінгүлділер тұқымдасының
жаужапырақ туысына жататын
70-120 ,
биіктігі см көп жылдық шөп
.
тектес өсімдік Өсімдік
0,3% -
жапырағының құрамында ға
, 6-7 /
дейін эфир майлары мг пайыз
, 120-150
шамасында протеин
/ ,
мг пайыз аскорбин қышқылы
, , ,
смолалар илік заттар кофеин
урсол қышқылдары және басқа да
.
заттар болады Оның дәрілік
шикізатының құрамында эфир
,
майлары болғандықтан оны жүйке
,
жүйесін тыныштандыру
.
ауырсынуды басу үшін қолданады
- ,
Сондай ақ дәрілік мелиссаның
,
жүрек жұмысын жақсартатын
орталық жүйке жүйесінің қозуын
.
тежейтін қасиеттері бар
Дәрілік жаужапырақ
немесе мелисса ( Melissa
officinalis)
21 слайд
КаланхКаланх
oo
е е
((
Kalanchoe)Kalanchoe)
Жасаңшөп тұқымдасына жататын
,
көпжылдық жақсы гүлдейтін шөптесін
.
өсімдік Құрамындағы заттарының
арқасында каланхоэ шырыны қан
,
кетуді тоқтатуға ықпал етеді сепсистің
.
дамуына кедергі жасайды Мұнда
, ,
органикалық қышқылдар С Р
, , ,
витаминдері илеу заттары каротин
, ,
түрлі ферменттер флавоноидтар
, , , ,
антиоксиданттар темір кальций мыс
, .
магний селен бар
Каланхоэның антисептикалық
,
және бактерицидтік қасиеттері әлсіз
сондықтан күшейту үшін шырынды
,
басқа дәрілік өсімдіктермен іріңді
жара болған жағдайда тіпті
антибиотиктер майларымен біріктіру
.
ұсынылады
22 слайд
Лалагүлдер тұқымдасына
,
жататын көп жылдық жуашықты
.
өсімдіктер Қазақстанда кездесетін
- (
жалғыз түрі бұйра лалагүл L.
martagon) - , ,
Алтай Тарбағатай
( )
Жетісу Жоңғар Алатауында
.
кездеседі
Халық медицинасында
пиязшықтың қайнатпасын жүйке
,
және бауыр ауруларына ал шикі
-
күйінде ревматизм мен түрлі
.
жараларға қолданылады Бұл
өсімдіктен сонымен қатар
маталарды бояйтын қара бояу
.
алынады Жапырақтарын кейде
,
шайдың орнына ал халық
,
медицинасында безгек бауыр
( ) -
ауруы гепатит жүрек қантамыр
.
жүйесін емдеуге пайдаланады
Л алагүл ( Lilium)
23 слайд
, Ірі әрі жуан тамыры бар
жасаңшөп тұқымдасының
семізот туысына жататын көп
, ,
жылдық шөп тектес өте бағалы
.
дәрілік өсімдік Кейбір
900
тамырының салмағы грамға
.
дейін жетеді Жер асты бөлігі нің
жағы м , –
ды иісі бар қызғылт
,
сары с ондықтан « » алтын тамыр
« »
немесе қызғылт тамыр деп
.
атайды
Тамырына н
дайындалған
препараттар ми және жүрек
қызметін қалпына келтіру мен
жұмысқа деген қабілетін
, ,
арттыру үшін қан аздықты ісікті
қант диабетін емдеу үшін
.
пайдаланылады
А
лтын
немесе қызғылт
семізот ( Rhodiola rosea)
24 слайд
Алқалар тұқымдасына жататын
бір жылдық не екі жылдық шөп
, 30-70
тамырлы өсімдік биіктігі см
,
айналасында өн бойында жұмсақ
.
түгі болады Құрамында орталық
жүйке жүйесін тітіркендіретін
,
алкалоидтары бар ол көз
,
қарашығын үлкейтіп жібереді
сондықтан көзге операция жасау
.
кезінде өте қажет Өзге
дәріліктермен аздап қосып
,
пайдаланады безгектік
,
секілдеуге тыныштандыруға
істетеді .
Меңдуана ( Botsc)
25 слайд
Раушангүлділер тұқымдасының
. 1
бір түрі Биіктігі - 3 , , м сабағы тікенді
, ,
жапырағы қалың атпа тамырлы көп
жылдық шала бұта . Таңқурайдан
жасалған қайнатпаны дене қызуын
, ,
түсіруге несеп жүргізуге бүйрек
, ,
тасын шығаруға іш ауруына қант
, .
диабетіне өт айдауға пайдаланады
,
Гемоглобин мөлшерін арттыру қан
,
тоқтату суық тигенде дене қызуын
, , ,
басуға іш тоқтатуға қан аздыққа
, ,
жүйке ауруларына бронхитке
.
жөтелге қарсы қолданады Таңқурай
жемісін табиғи қалпында немесе
,
кептірілген күйінде қайнатып
,
сусын жасап қыста тұмау кезінде
.
пайдаланады
Кәдімгі таңқурай ( Rubus
idaeus)
26 слайд
Қ асқыржемдер
тұқымдасының інжугүл
туысына жататын көп
. 30
жылдық өсімдік Биіктігі
,
см тамыры ұзындығы
Меруертгүлдің барлық бөлігі
,
тұтастай улы болып келеді
соған қарамастан
табиғаттағы меруертгүл
.
ерекше қорғауға алынған
Себебі оның көктемгі әдемі
,
гүлімен қатар жидегі дәрілік
.
мақсатта қолданылады Бұл
,
өсімдік дәрілік өсімдік
құрамында жүрек етін
.
сергітетін гликозидтер бар
,
Меруертгүл не мамыр қынжыгүлі
мамыр інжугүлі ( Convallaria majalis)
27 слайд
Итмұрын ( Rōsa)
Көптеген халықтарда
итмұрын тұрмыстық
.
және ...
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз