#1 слайд
Сүйінбай – достық дәнекері Сүйінбай Аронұлы – Жетісу елінде дүниеге келген, қазақ халқының айтыс өнерін дамытуға елеулі үлес қосқан ақын. by Галия Айтжанова Академик Мұхтар Әуезов Сүйінбайдың айтыстағы өнерін жоғары бағалап, оны "айтыс өнерінің алтын діңгегі" деп атаған. «Мені алғаш рет қырғыз еліне таныстырған да – осы айтыс» деген екен Жамбыл Жабаев жазушы Сапарғали Бегалинге айтқан естелігінде. Айтыс Жамбыл Жабаевтың ауызынан жазып алынған.

1 слайд

#2 слайд
Достық дәнекері Айтыскерлік Сүйінбай сан түрлі саңлақ ақындармен айтысқан, соның бәрін жеңген. Ақындық Оның айтыскерлігі мен ақындығы достықты нығайтуға, елді біріктіруге ықпал еткен. Сүйінбайды достық дәнекері деп атаудың да түп-төркіні оның осы ақындығы мен айтыскерлігінде жатыр.

2 слайд

#3 слайд
Дәл осы Сүйінбай мен Қатағанның айтысынан кейін қазақ-қырғыз халқы арасында достық пен дәнекерлік пайда болып, Алатаудың қос қапталын мекендеген қос бауырлас халық қайта табысқандай болды. 1840-1850 жылдары Жетісу маңында құрылған томаға тұйық хандық қозғалыс Шу жағасындағы қырғыз елін шауып, зәбір көрсеткен көрінеді. Осы оқиғадан кейін бауырлас халық арасында өкпе-реніш пен наз қалмасын деп, Ыстықкөлдің жағасында асыр салған жиын мен той өтеді. Ат пен ақын жарыстырып, туысқандық салтын қалпына келтірмек болады. Осы жиында қазақтан шыққан Сүйінбай мен қырғыздан шыққан атақты Қатаған айтысады. Сөз сайысы басталмас бұрын Сүйінбай: "Айтыспаймын деп айта алмаймын, айтысамын! Бірақ айтыстың аты айтыс, ақын барлық пенен жоқтықты, ата-текті, бектік пен көптікті, жамандық пен жақсылықты, әділет пен әділетсіздікті айтады. Қазақ-қырғыз болып елдесіп, татуласып отырғанда, ақындардың ащы сөзінен кейін тағы да араздасып жүрмеңдер!" - деп шарт қойды би-манаптарға.

3 слайд

#4 слайд
Сүйінбай мен Қатаған айтысы 1Аламан айтыс Сүйінбай мен Қатағанның айтысы 98 беттен немесе 4472 тармақтан тұрады. 2Жамбылдың естелігі Жамбыл Жабаев бұл айтыстың маңыздылы - ғын атап өткен. 3Қазақ-қырғыз достығы Айтыс екі ел арасындағы достықты нығайтуға үлкен әсер еткен.

4 слайд

#5 слайд
Айтыстың мазмұны Қатағанның дарақылығы Қатаған байлық пен сән-салтанатты, дарақылық пен бақ- дәулетті дәріптеген. Сүйінбайдың сыны Сүйінбай Қатағанның дарақылығын сынап, ақындықтан алыстаған, байлыққа бас ұрған деп айтқан.

5 слайд

#6 слайд
Бұл айтыста Қатаған манаптар мен бай-бағландарды мақтап, байлық пен сән- салтанатты, дарақылық пен бақ-дәулетті дәріптеген деседі. Ал Сүйінбай оның бұл дарақылығын сынап, ақындықтан алыстаған, байлыққа бас ұрған, беті ашық берекесіздік пен өшпенділікті мақтайсың деп сынайды. Өзі ұсақ тақырыптарға бас ұрмай, күрделі қоғамдық, таптық және елдік мәселелерді қозғайды. Оның арасында қазақ пен қырғыз арасындағы достықты жырлап, оны бәрінен жоғары көреді. Сүйінбай бұл айтыста қазақты біртұтас ұлт деп қарап, бөлшектеп, бөлектемейді. Ұлы жүздің даналығы мен Орта жүздің ерлігін, Кіші жүздің батырлығын жырлаған.

6 слайд

#7 слайд
Сүйінбайдың елдік мақсаты Бірлік Сүйінбай бұл айтыста қазақты біртұтас ұлт деп қарап, бөлшектеп, бөлектемейді. Әділет Ол ақындардың ащы сөзінен кейін тағы да араздасып жүрмеңдер! деп айтқан. Татулық Сүйінбай қазақ-қырғыз арасындағы достықты жырлап, оны бәрінен жоғары көреді.

7 слайд

#8 слайд
Айтыстың нәтижесі 1 Айтыста жеңіс Қырғыз би-манаптары Сүйінбайды "айтыста жеңдің" деп бәтуа айтып, зор құрмет көрсеткен. 2 Ел қамқорлығы Қазақ-қырғыз бауырластығы артып, ел қамқорлығы күшейген.

8 слайд

#9 слайд
Сүйінбайдың халықтық сипаты 1 Қарапайымдылық 2 Еңбекші халық 3 Момын шаруа 4 Халықтың мүддесі

9 слайд

#10 слайд
Ақындық: халық пен билік арасындағы көпір 1 Ел мұңын жырлау 2 Ағайынмен татулық 3 Бірлік

10 слайд

#11 слайд
Батырлардың ерлігін жырлау 1 Сұраншы 2 Саурық 3 Сыпатай Сүйінбай ақын өмір бойы батырлардың ерлігі мен тағдырын жырлап өткен. Сұраншы, Саурық, Сыпатай, Ботбай, Өтеген, Бөлтірік, Тотан батырларға бөлек жыр арнаған. Батырлардың қаһармандығын жырлау арқылы қазақ халқының көрші Қоқан, Хиуа хандықтары мен жоңғар шапқыншылығына қарсы күресін дәріптеді.

11 слайд