Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық көтерілісі

1 слайд
Ашық сабақтар Сабақтың тақырыбы: Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт - азаттық көтерілісі “Өз тарихын сыйламаған халық, өзін де сыйламайды” Н.Ә.Назарбаев

1 слайд

2 слайд
Ашық сабақтар Жалпы мақсаты: Танымдық: Кіші жүздің атақты батыры, көрнекті басшы,әйгілі шешен, отарлық езгіге қарсы ұлт- азаттық күрестің ұйымдастырушысы, әрі көсемі - Сырым Датұлы туралы мәлімет беру. 1783–1797 жылдары Сырым Датұлы бастаған ұлт- азаттық қозғалыстың себептерін талдай білуге және олардың арасындағы байланыстарды айқындауға түсіндіру. Эмоциялық: Психологиялық жағымды орта қалыптастыру арқылы олардың зейінін дамыту; Әлеуметтік: Өзара әрекеттестікте оқыту арқылы барлық оқушылардың бірдей оқу мен оқыту үдерісіне қатысуына ықпал жасау; Бірлесіп жұмыс жасауға баулу.

2 слайд

3 слайд
Ашық сабақтар Күтілетін нәтиже Кіші жүздің атақты батыры, көрнекті басшы, әйгілі шешен, отарлық езгіге қарсы ұлт-азаттық күрестің ұйымдастырушысы, әрі көсемі - Сырым Датұлы туралы білетін болады. 1783–1797 жылдары Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыстың себептерін талдай білуге және олардың арасындағы байланыстарды айқындауға түсінеді. Өзара әрекеттесе жұмыс жасаудың маңыздылығын түсінеді, салыстыруға, пікірлерін айқын тұжырымдауға ықпалданады. Бірлесіп жұмыс жасайды.

3 слайд

4 слайд
Ашық сабақтар Ойын ойнап ән салмай, өсер бала бола ма?! Абай Құнанбаев Егер сіз мектепке көтеріңкі көңіл күймен келіп жүрсеңіздер – оң қолыңызды көтеріңіз. Егер сендерге еліміздің тағдыры маңызды болса – сол қолыңызды көтеріңіз. Егер сіз өзіңізді Отанымыздың патриотымыз деп есептесеңіз - екі қолдарыңды көтеріңіздер.

4 слайд

5 слайд
Ашық сабақтар Топқа бөлу 1-топ: Тарихшылар 2-топ: Әлеуметтанушылар 3-топ: Саясаттанушылар 4-топ: Әдебиетшілер

5 слайд

6 слайд
Ашық сабақтар

6 слайд

7 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы (1712-1802) Көтерілістің басшысы Сырым Датұлы 1742 – 1802 жылдар аралығында өмір сүрген. Зерттеулерге қарағанда Батыс Қазақстан облысы Тайпақ ауданында дүниеге келген. Қазақ халқының өте тапқыр, көрнекті шешендерінің бірі.

7 слайд

8 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы Ресей патшасының, оның осы өңірдегі хандары мен сұлтандарының қарапайым халыққа көрсетіп отырған озбырлығына наразы болды. Орынбор генерал – губернаторына жазған бір хатында: «Сіздер түрлі әдіспен қолға түсірген ноғай, башқұрт халықтары секілді бізді де езбекші екендеріңіз белгілі. Сондықтан да мен патша үкіметімен, хан-сұлтандарға наразы шаруаларды төңірегіме топтастырдым». Салық бермесін, ханға сенбесін, сұлтандарға ермесін, халық өзін-өзі қорғасын деген ұранмен патша үкіметіне қарсы шықты.

8 слайд

9 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы Көтерілістің басты қозғаушы күші – қазақ шаруалары, старшындар, билер, ру басшылары болды.

9 слайд

10 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы бастаған көтерілістің себептері Патша үкіметінің жарлығы шығып, онда қазақтардың Жайықтың оң жағалауындағы аймақтарға қыс мезгілінде жайылымдық жерлерді жалға алу арқылы ғана уақытша өтуіне рүқсат етілді. Біріншіден:

10 слайд

11 слайд
Ашық сабақтар 1782-1783 жылдың қысында шекара шебінің ішкі жағында казактар қазақтардың 4 мыңнан астам жылқысын күшпен тартып алды. Қыстың өте суық болуы жағдайды одан сайын қиындатып жіберді. Жұт басталды. Дала тұрғындарының 10 000- нан астам жылқысы мен сиыры қырылып қалды. Міне осындай қиын- қыстау жағдайда Кіші жүздің шекара шебіне таяу ауылдарында бұқаралық қозғалыс басталып, ол көп ұзамай азаттық күресіне ұласты. Екіншіден:

11 слайд

12 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы 1785 жылы көктемінде көтерілісшілер күрес қимылдарын барынша кеңейтті. Көтерілісті мейлінше қолдаған байбақты, табын, тама руларына сүйенген Сырым Датұлы көтеріліс өрісін кеңейтуге тырысты. Хиуа

12 слайд

13 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы 1792 жылдың күзінде көтерілісшілердін негізгі күші Елек қалашығына таяу жерге орналасып, қорғанға шабуыл жасауға әзірленді. Сұлтандар көтерілісшілер отрядының қай жерге орналасканын, олардың мақсатын шекара өкіметіне алдын-ала хабарлап қойған. Сондықтан қорған гарнизондары тойтарыс беруге әзір еді. Сырым бастаған отряд 29 қыркүйекте Елек қалашығына шабуылға шығып, корғанды ала алмады.

13 слайд

14 слайд
Ашық сабақтар Сырым Датұлы Еділдің шығыс өңіріндегі ірі халықтық сипаттағы қозғалыс, көтеріліс патша үкіметінің отарлау саясатын, Жайық бойындағы өңірді басып алуға мейлінше тырысқанын дәлелдейді, тарихи қозғалыс ру арасындағы қайшылықтар халықтың басты мақсатына жетуіне зор кедергі болатынын көрсетті.

14 слайд

15 слайд
Ашық сабақтар Хиуа Сырым Датұлы 1797 жылы Қаратай сұлтанның өршеленген қуғынынан құтылу үшін Сырым Датұлы Хиуа хандығына өтіп кетті. Ал 1802 жылы белгісіз себептерден батыр сонда дүние салды.

15 слайд

16 слайд
Ашық сабақтар

16 слайд

17 слайд
Ашық сабақтар Жұптық жұмыс Тарихи диктант

17 слайд

18 слайд
Ашық сабақтар Тарихи диктант №1 Сырым Датұлы бастаған көтеріліс ____________________болды. Оған _____________________ дейінгі барлық қазақ даласы үн қосты. Көтерілісшілер саны _________ адам деп топшыланады. Барон Игельстром _____________ жоюға тырысып, қазақтардың бірлігін іштен ыдыратуға кірісті. ______________ губернатордың рұқсатымен қазақ жерлерін басып алып, өз иеліктерін кеңейтіп отырды. Нұралы хан өз халқымен емес, ______________________келісімге келудің жолын іздестірді. Халық қозғалысының алғашқы мақсаты _______________болды.

18 слайд

19 слайд
Ашық сабақтар Тарихи диктант №2 С.Датұлы бастаған көтерілістің қозғаушы күштері ________________________________________ ___________________________________ болды. Сырымды табанды түрде қолдағандар - _______ ______________________________________ , батырдың жиендері - __________________________ ______________________________ және т.б. болды. Елек қонсы мен _______________________ бекінісіне шабуыл нәтижесіз болды. Сырым ___________________________ күрес әдісіне көшті. Көтеріліске қатысқан Кіші жүз рулары _________________________________________________ _____ ____ ________________________ болды. ___________жылы Ералы қан қайтыс болды. __________ жылы Есім хан сайланды.

19 слайд

20 слайд
Ашық сабақтар Тарихи диктант №3 ___________ жылдың көктеміне дейін көтерілісшілердің басты қимылдары патша үкіметінің Жайық бойындағы бекіністеріне, казак әскеріне қарсы бағытталады. Жазалаушылармен болған қақтығыстан кейін көтерілісшілердің басты мақсаты ___________________________ хандықтан тайдыру болды. С.Датұлының көздегені хандықты құртып, жоғарғы әкімшілік басқаруды _______________________беру еді. _________жылы Орынборда Шекаралық комиссия құрылды.Мұндағы патша үкіметінің мақсаты ___________Көтерілістің қайта жандануына сұлтан __________________ Кіші ханы болып сайлануы әсер етті. Сырым жасақтары _____________________ соғыс әдісін қолданды.

20 слайд

21 слайд
Ашық сабақтар Тарихи диктант №4 Көтеріліс басталған кезде Сырым _________жасқа жақындап қалған еді. Оның негізгі сүйеніші Еділ мен Жайықтың арасында көшіп қонып жүрген _____________________ руы еді. Ол өзініің әрекеттерін патша әскерлеріне қарсы бастады. Сырымның соңына ілескендер _________________мен ____________________еді. Батырдың Орал казак әскерлерімен ашық күреске түсуі __________ жылдан басталды. Сырым Датұлының жеке топтарының қатарында 1000 адамға дейін болды.

21 слайд

22 слайд
Ашық сабақтар Сергіту сәті “Тапқыр болсаң, тауып көр” Өрнектің мәнін табу арқылы Сібір шебінде орналасқан үкімет әскерінің санын табу: (750-345) + (816:4) – 409 = ???

22 слайд

23 слайд
Ашық сабақтар

23 слайд

24 слайд
Ашық сабақтар Сабақты бекіту: Қарама – қайшылық Ортақ белгілері

24 слайд

25 слайд
Ашық сабақтар Ортақ белгілері Отаршылдыққа қарсы бағытталады. Жеңіліс тапты. Тарихи маңызы бар. Патша үкіметі қазақтармен санасуға мәжбүр болды. Қарама – қайшылық

25 слайд

26 слайд
Ашық сабақтар Үйге тапсырма: Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт- азаттық көтерілісі Кейінгі тапсырма: Қазақтардың 1812 жылғы Ресейдің отан соғысына қатысуы

26 слайд