Сутек және оның қасиеттері

1 слайд
«Мағынаны тану» Құрметті оқушылар! Сіздерді бүгін Менделеев кестесіндегі бір элемент қонаққа шақырды. Сол элементтің мекенжайын сіздерге айтып жіберейін: 1 үй, 1 подъезд, 1 пәтер. Бұл қандай элемент?

2 слайд
Сутек-Водород- Hydrogenium

3 слайд
Сабақ тақырыбы : Сутек, алынуы, қасиеттері және қолданылуы. Сынып : 8

4 слайд
Сутекті алғаш Г.Кавендиш зерттеп, оны «жанғыш ауа» деп атаған (1766). А.Лавуазье сутектің қасиеттерін зерттеп, химиялық элементтер тізіміне қосыпты (1787). «Сутек» терминін орыс химигі М.Ф.Соловьев ұсынды (өз тілінде, 1824). Сутекті алғаш рет мырышпен тұз және күкірт қышқылын әрекеттестіру аркылы 1776 жылы Г. Кавендиш алған. Ол оған  «жанғыш ауа»   деген ат берген, себебі ол жай заттардың арасындағы өте жанғыш газ. Ал 1783 жылы А. Лавуазье мен Ж. Менье суды термиялық айырып, ол оттек және сутек элементтерінен тұратынын анықтаған, казіргі колданылып жүрген атауын  ( Hydrogenium- су тудырушы)  француз ғалымы А. Штон де Морво берген (1787 жылы). Оның орысша да, қазақша да аттары осы мағынаны білдіреді.

5 слайд
Сутегі немесе  сутек -( латынша   Hydrogenium ;  H ) – элементтердің периодтық жүйесінің IA тобындағы  химиялық элемент , атомдық нөмірі 1, салыстырмалы атомдық массасы 1,008.

6 слайд
Жер бетінде таралуы Бұл табиғатта таралуы бойынша 9-шы орында тұрған элемент, оның үлесіне  жер қыртысының  1,4%-ы тиеді, жер бетінде сутек байланысқан күйде ( су ,  мұнай ,  тас көмір , т. б.), ал  ғарышта  63%-ы болады. Табиғатта тұрақты екі изотопы  1 Н ( протий ) және  3 Н ( тритий ) кездеседі. Сутек - әлемде көп тараған элемент. Массасы бойынша  атмосферадағы  сутектің мөлшері 3,5 *10 -6%  литосфера  мен  гидросферада  – 1% , суда – 11,9%.

7 слайд
Сутек элементінен тұратын жай зат — сутегі, ол екі  атомнан  тұрады,  формуласы  Н 2 ; Бұл түссіз, иіссіз, дәмсіз, өте жеңіл (р=0,09 г/л) газ күйіндегі  бейметалл , оның қайнау (- 252,76°С) және балқу (-259,2°С) температурасы құрайды. Физикалық қасиеттері

8 слайд
Химиялық қасиеттері Кәдімгі жағдайда сутегі тұрақты зат, ал қыздырғанда кейбір  жай заттармен реакцияға  түседі. Сутек оттекте жанып, көп мөлшерде жылу бөледі және су түзіледі: 2Н 2 + 0 2  = 2Н 2 0 + 572кДж Сутектің ауамен немесе оттекпен қоспасы қопарылыс бере бере жанады. Әсіресе 2 көлем сутек пен 1 көлем оттектен тұратын қоспа « күркіреуік газ » деп аталады. Сутек көптеген белсенді металдармен әрекеттесіп, нәтижесінде қатты заттар гидридтер түзеді. 2 Na + H 2 = 2NaH Ca + H 2 = CaH 2

9 слайд
З ертханаларда сутекті белсенді металдың, ( Zn, Mg) қышқылдармен әрекеттесу реакциясы арқылы алуға болады. Көп жағдайда мырышты пайдаланады.

10 слайд

11 слайд
НЕНІ БАЙҚАДЫҚ What Did You See? Металл Не байқадың Сынауды ңадлай жұргіздің Тұзілген газ Мырыш Газ көпіршіктері н “ Пах ” дыбысы Сутегі

12 слайд

13 слайд
Тапсырма №1 «Ой қозғау» әдісі Вконтакте WhatsApp Instagram Zn + HCl = H 2 O → Na + H 2 O = C + H 2 O = H 2  + ? → H 2 O H 2  + Cl 2  → O + … → H 2 O   + = Ca + H 2 = Н 2 + S = CuO + Н 2  = Ba + H2O =  Са+ 2НОН =

14 слайд
2.26 Predict the products of reactions between dil. Hydrochloric, Nitric and Sulfuric Acids; and metals, metal oxides and metal carbonates. (Except Nitric Acid and Metals)Check Your Knowledge Натрий +  натрий сульфаты Сутек газы Potassiu m Натрии + Hydrochloric acid Тұз қышқылы  +  Магний фосфаты Сутек газы Мыс + Тұз қышқылы  Кальций + Угольная кислота Көмір қышқылы  +  Lithium Sulfate Литий сульфаты

15 слайд
Тапсырма №2 «Кім жылдам» әдісі Химиялық таңбасы:... . Hydrogenium – ... тілінен аударғанда «сутек» дегенді білдіреді. Салыстырмалы атомдық массасы: ... = 1,008. Химиялық қосылыстарда сутек ... валентті. Жер қыртысындағы сутектің массалық үлесі ... Химиялық элемент атомдары ішіндегі ең ... , ең ... – сутек атомдары. Жай зат сутектің молекуласы ... тұрады, химиялық формуласы... . Mr(H 2 ) = ... .

16 слайд
 Жауабы: Химиялық таңбасы:   Н . Hydrogenium –   латын   тілінен аударғанда «сутек» дегенді білдіреді. Салыстырмалы атомдық массасы:   Ar(Н)   = 1,008. Химиялық қосылыстарда сутек   І   валентті. Жер қыртысындағы сутектің массалық үлесі   1%.   Химиялық элемент атомдары ішіндегі ең   кішісі,   ең   жеңілі   – сутек атомдары. Жай зат сутектің молекуласы   екі атомнан   тұрады, химиялық формуласы   Н 2 . Mr(H 2 ) =   2г/моль.

17 слайд
Қорытынды Сонымен сутектің жер бетіндегі ең маңызды қосылысы – су. Оны бірнеше тәсілдермен алуға болады екен. Оған өздеріңіз көз жеткіздіңіздер. Біз сутек газын белсенді металдармен қышқылдарды әрекеттестіру арқылы алдық. Сонымен бірге бірнеше жаңа ұғымдармен таныстық кипп аппараты, гидроксидтер, гидриттер.

18 слайд
Үй тапсырмасы 24-25 параграфтарды оқу. Соңындағы 1-3 сурактарға жауап беру.

19 слайд
«Бағдаршам» әдісі