Тақырыбы : Демографиялық көрсеткіштер мен демографиялық жағдай

1 слайд
ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР МЕН ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙ

1 слайд

2 слайд
Белгілі бір аумақта өткен демографиялық үдерістердің кешенді сандық сипаттамасы мен сапалық бағалануы демографиялық жағдай деп аталады. Демографиялық үдерістің эндогендік факторларына әлеуметтік-экономикалық ықпал жатады. Жас-жыныстық пирамидасы үш типке бөлінеді: жастар , қартайып келе жатқандар және қарттар

2 слайд

3 слайд
Өлім-жітім деңгейіне әсер етуші факторларға тамақтану, еңбек пен тұрмыстың санитарлық-гигиеналық жағдайлары, шығынның көбеюіне әскери іс- қимылдар, аштық пен аурулар, отбасылық байланыстардың үзілуі жатады. Ал шағын факторларға қылмыскерлік, табиғи және техногендік апаттар, өндірістік жарақаттар, қоршаған орта сапасының төмендеуі, жазатайым оқиғалары жатады. Т. Мальтус болжамы бойынша, азық-түлік өндірісінің артуы халық санының артуына сәйкес келмейді, халық санының артуы аштық пен жоқшылықты тудырады және қайыршылық өндіргіш күштердің нашар дамуынан емес, адам санының шамадан тыс артуымен байланысты тұжырымдайды.

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
Әлем діндерінің географиялық таралуына тоқталсақ: ислам Оңтүстік-Батыс Азия мен Солтүстік Африка, христиан Еуропа, Америка, иудаизм Израильде және синтоизм Жапонияда таралған. Әлемдегі саны ең көп ұлт – қытайлықтар. Испандар мен португалдар Латын Америкасында кең таралса, Аустралия мен Канадада ағылшындар үлесі жоғары. Халықтың көші-қонының әлеуметтік себептеріне жұмыс іздеу, тұрмыс жағдайын жақсарту, өмір сүру деңгейін арттыру, т.б. кіреді. Жұмыс іздеушілер әлемнің жұмыс күшін тартатын үш орталығына көп баруда. Оларға Батыс Еуропа, АҚШ пен Парсы шығанағы жатады.

5 слайд

6 слайд
Халық саны мен бір жылдағы туылған балалар саны беріліп, табиғи өсімді анықтау қажет болса, туылған балалар санын 1000-ға көбейтіп халық санына бөлеміз, сонда туылған балалар көрсеткіші анықталады. Өлім көрсеткішін де дәл солай анықтаймыз. Ал табиғи өсімді анықтауда туылғандардан өлгендер санын азайтамыз. Туу деңгейін халық санын мыңға бөліп промиллеге көбейту арқылы туу мөлшерін анықтаймыз. Туу мен өлім сандары арқылы табиғи өсімді анықтап, қаладағы халық санына қосу арқылы жыл соңындағы халық санын анықтаймыз.

6 слайд

7 слайд
Қазіргі таңда еліміздегі қазақ пен өзбек ұлттарында табиғи өсім жоғары, орыстар мен украиндерде табиғи өсім төмендеп барады. Ал ұйғырлар мен өзге ұлттардың салыстырмалы түрдегі өсімі бірқалыпты. Израиль елінің жас-жыныстық пирамидасы арқылы жастар үлесінің көп екенін, 70 жастан асқандардан әйелдер үлесінің басым екенін көруге болады. Сонымен бірге пирамида арқылы елдегі халық санын, жас-жыныстық үлесі мен табиғи өсім деңгейін көре аламыз. Еліміз тарихында жыныстық құрамның әртүрлі өзгеруіне түсінік берсек, соғысқа дейінгі жылдары қыз балалар арасында шетінеу жоғары болса, соғыс жылдары ер адамдардың көбі қайтыс болды. Ал соңғы жылдары әйелдердің өмір жасының ұзақтығы үлесін арттырып отыр.

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд
Халықтың жыл сайын өсу мөлшері мұнан 1000 жыл бұрын пайыздың оннан бір бөлігіне де жетпейтін болса, ХХ ғасырдың екінші жартысында 1,7-2,0 пайызға жетті. Әрине халықтың өсуі әлемнің әр түпкірінде бірдей болған жоқ. Батыс және Оңтүстік Европа елдерінде Австралия, Жаңа Зеландия мен Жапониядағы соңғы 40 жылда халық саны аз өссе Дания, Швеция, Ұлыбритания, Австрия, Белгия, Люксембург, Швейцария, Эстонияда халық саны өскен жоқ, ал кейбіреуінде кеміп кетті. Дамыған елдердің халқы аз өскенмен планета тұрғындарының саны дамушы елдердің әсіресе Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін тәуелсіздік алған мемлекеттердің халқы есебінен тез өсіп көбеюде. Жыл сайын халық саны 78-80 миллионға көбейіп, 2000 жылы 1 миллиардтан астам өссе оның 56 % Азияға, 25% Африкаға, 11% Оңтүстік Американың үлесіне келеді. Екінші көңіл аударарлық мәселе – бұл халықтың құрамында қартайған кісілердің көбеюі. Палеолит және неолит дәуіріндегі қазбалардан орташа жас ұзақтығы 20-50 жас екені белгілі болған. Алғашқы қауымдық құрылыс қартсыз қауым болған. Ал қазіргі таңда жанұядағы балалар саны тым азайып барады. Және экономика мен ғылымның өркендеуіне, денсаулық орындарының жұмысы жақсаруына байланысты ересек адамдардың өлімі азая бастады. Қарт адамдардың үлесі өскен сайын жалпы халықтың да жасы ұлғая түседі.

10 слайд

11 слайд
■ Сұрақтар 1. Демографиялық жағдай дегеніміз не ? 2. Әлемдегі саны ең көп ұлт қандай ? 3. Т. Мальтус болжамы туралы сипатта 4. Өлім жітім деңгейіне әсер етуші факторларды ата

11 слайд

12 слайд
Назарлары ңызға рахмет

12 слайд