Тәрбие сағаты Ұлы даланың жеті қыры 9 сынып

1 слайд
Ұлы даланың жеті қыры «Кеңістік – барлық нәрсенің, ал уақыт – бүкіл оқиғаның өлшемі. Уақыт пен кеңістіктің көкжиегі тоғысқан кезде ұлт тарихы басталады» Н.Ә.Назарбаев

2 слайд
ҰЛТ ТАРИХЫНДАҒЫ КЕҢІСТІК ПЕН УАҚЫТ Біздің жеріміз материалдық мәдениеттің көптеген дүниелерінің пайда болған орны, бастау бұлағы десек, асыра айтқандық емес. Қазіргі қоғам өмірінің ажырамас бөлшегіне айналған көптеген бұйымдар кезінде біздің өлкемізде ойлап табылған. Ұлы даланы мекен еткен ежелгі адамдар талай техникалық жаңалықтар ойлап тауып, бұрын соңды қолданылмаған жаңа құралдар жасаған. Бұларды адамзат баласы жер жүзінің әр түкпірінде әлі күнге дейін пайдаланып келеді.

3 слайд
1. Атқа міну мәдениеті Атқа міну мәдениеті мен жылқы шаруашылығы жер жүзіне Ұлы даладан тарағаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі энеолит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүргізілген қазба жұмыстары жылқының тұңғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында қолға үйретілгенін дәлелдеді. Жылқыны қолға үйрету арқылы біз дің бабаларымыз өз дәуірінде адам айт қысыз үстемдікке ие болды. Ал жаһандық ау қым да алсақ, шаруашылық пен әскери саладағы теңдессіз революцияға жол ашты.

4 слайд
2. Ұлы даладағы ежелгі металлургия Металл өндірудің амал- тәсілдерін табу тарихтың жаңа кезеңіне жол ашып, адам зат дамуының барысын түбегейлі өз гертті. Сан алуан металл кендеріне бай қа зақ жері – металлургия пайда болған алғашқы орталықтардың бірі. Ежелгі заманда-ақ Қазақстанның Орталық, Солтүстік және Шығыс аймақтарында тау-кен өндірісінің ошақтары пайда болып, қола, мыс, мырыш, темір, күміс пен алтын қорытпалары алына бастады.

5 слайд
3. Аң стилі Біздің ата-бабаларымыз қоршаған ор та мен етене өмір сүріп, өздерін таби ғат тың ажырамас бөлшегі санаған. Бұл бас ты тұрмыс қағидаты Ұлы даланы мекендеген халықтардың дүниетанымы мен құндылықтарын қалыптастырды. Өз жазуы мен мифологиясы бар Қазақстанның ежелгі тұрғындарының озық мәдениеті болды. Олардың мұрасының жарқын көрі ні сі, көркем болмысы мен рухани бай лы ғы ның айшықты белгісі – «аң стилі өнері». Жануарлар бейнесін тұрмыста пайдалану адам мен табиғаттың өзара байланысының символына баланып, көшпенділердің рухани бағдарын айқын дап отырған.

6 слайд
4. А лтын адам Біздің түп-тамырымызға жаңаша көз қа распен қарауға жол ашып, әлемдік ғы лым үшін сенсация саналған жаңалық – 1969 жылы Қазақстанның Есік қорғанынан табылған, өнертанушы ғалымдар ара сында «қазақстандық Тутанхамон» деген атқа ие болған «Алтын адам». Бұл жауынгер талай тылсым құпияның бетін ашты. Біздің бабаларымыз әлі күнге дейін өзінің асқан көркемдігімен там сандыратын аса жоғары деңгейдегі көр кем дүниелер жасаған. Жауынгердің ал тынмен апталған киімдері ежелгі ше берлердің алтын өңдеу техникасын жақ сы меңгергенін аңғартады. Сонымен бір ге, бұл жаңалық Дала өркениетінің зор қуаты мен эстетикасын әйгілейтін бай мифологияны паш етті.

7 слайд
5. Түркі әлемінің бесігі Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар таулар ға сырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана емес, күллі түркі әлемінің бесігі са нал ды. Дәл осы өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта шенінде Түркі дүниесі пайда болып, Ұлы дала төсінде жаңа кезең басталды. Тарих пен география түркі мем ле кет тері мен ұлы көшпенділер империялары са бақтастығының айрықша моделін қа лыптастырды. Бұл мемлекеттер ұзақ уа қыт бойы бірін-бірі алмастырып, орта ға сырдағы Қазақстанның экономикалық, сая си және мәдени өмірінде өзінің өш пес ізін қалдырды.

8 слайд
6. Ұлы Жібек жолы Еліміздің географиялық тұрғыдан ұтымды, яғни Еуразия құрлығының кін дігінде орналасуы ежелден әртүрлі мемлекеттер мен өркениеттер арасында тран зиттік «дәліздердің» пайда болуына септігін тигізді. Біздің дәуірімізден бас тап бұл құрлық жолдары Үлкен Еуразияның Шығысы мен Батысы, Солтүстігі мен Оңтүстігі арасындағы сауда және мәдениет саласындағы байланыстардың транс континентальды желісіне – Ұлы Жі бек жолы жүйесіне айналды. Бұл жол халықтар арасындағы жаһан дық өзара тауар айналымы мен зияткерлік ынтымақтастықтың қалыптасып, дамуы үшін орнықты платформа болды.

9 слайд
7. Қазақстан – алма мен қызғалдақтың отаны • Асқақ Алатаудың баурайы алма мен қызғалдақтың «тарихи отаны» екені ғы лы ми тұрғыдан дәлелденген. Қарапайым, бі рақ бүкіл әлем үшін өзіндік мәнмаңызы зор бұл өсімдіктер осы жерде бүр жарып, жер жүзіне таралған. Қазақстан қа зір де әлемдегі алма атаулының арғы атасы – Сиверс алмасының отаны саналады. Дәл осы тұқым ең көп таралған же місті әлемге тарту етті. Бәріміз білетін алма – біздегі алманың генетикалық бір түрі. Ол Қазақстан аумағындағы Іле Алатауы баурайынан Ұлы Жібек жолының кө не бағыты арқылы алғашқыда Жерорта теңізіне, кейіннен бүкіл әлемге таралған. Осы танымал жемістің терең тарихының сим волы ретінде еліміздің оңтүстігіндегі ең әсем қалалардың бірі Алматы деп аталды

10 слайд
Қазақстан аумағындағы Шу, Іле тау ла рының етегінен әлі күнге дейін жер гілікті өсімдіктер әлемінің жауһары са на латын Регель қызғалдақтарын бас тап қы күйінде кездестіруге болады. Бұл әсем өсім діктер біздің жерімізде Тянь-Шань тау ларының етегі мен шөлейт даланың түйі сер тұсында пайда болған. Қазақ то пырағындағы осынау қарапайым, сон дай-ақ, ерекше гүлдер өз әдемілігімен көп теген халықтың жүрегін жаулап, бір тіндеп бүкіл әлемге тарады. Бүгінде жер жүзінде қызғалдақтың 3 мың нан астам түрі бар, олардың басым көп шілігі – біздің дала қызғалдағының «ұр пағы». Қазір Қазақстанда қызғал дақ тың 35 түрі өседі.

11 слайд
Назарларыңызға рахмет!!!