Материалдар / Тербелістер

Тербелістер

Материал туралы қысқаша түсінік

Тербелмелі қозғалыс

Ирисметова Азиза Адилжановна

17 Ақпан 2024

370

4 рет жүктелген

Физика Презентация 9 сынып

Материал тегін

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

1 / 23

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Материалдың қысқаша түсінігі

1 слайд

2 слайд
Тербелістерге мысалдар: • Желден ағаш бұтақтарының тербелуі ; • Сағат маятнигінің тербелісі; • Біздің жүрегіміздің соғуы және т.б. 2Күнделікті өмірде біз тербелмелі қозғалыстар немесе жай ғана тербелістер деп аталатын қозғалыстармен жиі ұшырасамызКүнделікті өмірде біз тербелмелі қозғалыстар немесе жай ғана тербелістер деп аталатын қозғалыстармен жиі ұшырасамыз

2 слайд

Тербелістерге мысалдар: • Желден ағаш бұтақтарының тербелуі ; • Сағат маятнигінің тербелісі; • Біздің жүрегіміздің соғуы және т.б. 2Күнделікті өмірде біз тербелмелі қозғалыстар немесе жай ғана тербелістер деп аталатын қозғалыстармен жиі ұшырасамызКүнделікті өмірде біз тербелмелі қозғалыстар немесе жай ғана тербелістер деп аталатын қозғалыстармен жиі ұшырасамыз

3 слайд
Тербелмелі қозғалыстың басты белгісі, олардың барлығы қайталанып отырады. Яғни қандайда бір уақыт өткен соң үнемі бастапқы қалпына қайта оралып отырады Демек тербелмелі қозғалысқа периодтылық тән. Қозғалыстың периодтылығы белгілі бір уақыт өткен соң дененің координатасының дәл немесе шамамен қайталанып отыруыДемек тербелмелі қозғалысқа периодтылық тән. Қозғалыстың периодтылығы белгілі бір уақыт өткен соң дененің координатасының дәл немесе шамамен қайталанып отыруы

3 слайд

Тербелмелі қозғалыстың басты белгісі, олардың барлығы қайталанып отырады. Яғни қандайда бір уақыт өткен соң үнемі бастапқы қалпына қайта оралып отырады Демек тербелмелі қозғалысқа периодтылық тән. Қозғалыстың периодтылығы белгілі бір уақыт өткен соң дененің координатасының дәл немесе шамамен қайталанып отыруыДемек тербелмелі қозғалысқа периодтылық тән. Қозғалыстың периодтылығы белгілі бір уақыт өткен соң дененің координатасының дәл немесе шамамен қайталанып отыруы

4 слайд
Механикада тер белістер деп - дененің бірдей уақыт аралықтарында дәлме дәл немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалысы 4

4 слайд

Механикада тер белістер деп - дененің бірдей уақыт аралықтарында дәлме дәл немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалысы 4

5 слайд
Тербеліс периоды - бір толық тербеліс жасауға кеткен уақыт. Тербеліс периоды - бір толық тербеліс жасауға кеткен уақыт.

5 слайд

Тербеліс периоды - бір толық тербеліс жасауға кеткен уақыт. Тербеліс периоды - бір толық тербеліс жасауға кеткен уақыт.

6 слайд
Тербеліс жиілігі - уақыт бірлігіндегі тербеліс саны. Тербеліс жиілігі - уақыт бірлігіндегі тербеліс саны.

6 слайд

Тербеліс жиілігі - уақыт бірлігіндегі тербеліс саны. Тербеліс жиілігі - уақыт бірлігіндегі тербеліс саны.

7 слайд
Тербеліс амплитудасы Хм ( немесе A) — дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні Тербеліс амплитудасы Хм ( немесе A) — дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні

7 слайд

Тербеліс амплитудасы Хм ( немесе A) — дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні Тербеліс амплитудасы Хм ( немесе A) — дененің тепе-теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні

8 слайд
8Тербеліс жиілігі  (ню) (немесе f -frequency ) — уақыт бірлігіндегі тербеліс саны. ХБЖ бірлігі Герц (Гц) Циклді жиілік  (омега) – 2  с-ғы толық тербеліс саны: (  = 3, 14) Генрих Герц (1857 – 1894). Өлшем бірлігі (рад/с)

8 слайд

8Тербеліс жиілігі  (ню) (немесе f -frequency ) — уақыт бірлігіндегі тербеліс саны. ХБЖ бірлігі Герц (Гц) Циклді жиілік  (омега) – 2  с-ғы толық тербеліс саны: (  = 3, 14) Генрих Герц (1857 – 1894). Өлшем бірлігі (рад/с)

9 слайд
9Амплитуда Хм ( немесе A ) — дененің тепе- теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні (м). (Амплитуда тербелістің «тербелу шегін» анықтайды) Ығысу х — бұл дененің тепе-теңдік күйден ауытқуы (м). ( х – координата-дененің орны )

9 слайд

9Амплитуда Хм ( немесе A ) — дененің тепе- теңдік күйінен ең үлкен ығысуының мәні (м). (Амплитуда тербелістің «тербелу шегін» анықтайды) Ығысу х — бұл дененің тепе-теңдік күйден ауытқуы (м). ( х – координата-дененің орны )

10 слайд
1. Тербеліс периоды (Т) және жиілігі (  ) 2. Тербеліс периоды мен жиілігі өзара қалай байланысады, қорытынды жасаймыз? Яғни жиілік периодқа ал период жиілікке кері шама 3. циклдік жиілік және жиілік, период арасындағы байланыс (1) (2) 10T   2  ?   ?  Т    2    2  ТV=1/T T=1/v

10 слайд

1. Тербеліс периоды (Т) және жиілігі (  ) 2. Тербеліс периоды мен жиілігі өзара қалай байланысады, қорытынды жасаймыз? Яғни жиілік периодқа ал период жиілікке кері шама 3. циклдік жиілік және жиілік, период арасындағы байланыс (1) (2) 10T   2  ?   ?  Т    2    2  ТV=1/T T=1/v

11 слайд
Өзі тербелісдегеніміздің өзі не? Мысалдар келтірейік Механикада тербелістер дегеніміз бірдей уақыт аралығында денелер қозғалысының дәл немесе шамамен қайталануы. Тербелетін денен i ң жүйел i түрде өз тепе-теңд i к жағдайынан қарама-қарсы бағыттарға ауытқуын механикалық тербел i стер деп атайдыӨзі тербелісдегеніміздің өзі не? Мысалдар келтірейік Механикада тербелістер дегеніміз бірдей уақыт аралығында денелер қозғалысының дәл немесе шамамен қайталануы. Тербелетін денен i ң жүйел i түрде өз тепе-теңд i к жағдайынан қарама-қарсы бағыттарға ауытқуын механикалық тербел i стер деп атайды

11 слайд

Өзі тербелісдегеніміздің өзі не? Мысалдар келтірейік Механикада тербелістер дегеніміз бірдей уақыт аралығында денелер қозғалысының дәл немесе шамамен қайталануы. Тербелетін денен i ң жүйел i түрде өз тепе-теңд i к жағдайынан қарама-қарсы бағыттарға ауытқуын механикалық тербел i стер деп атайдыӨзі тербелісдегеніміздің өзі не? Мысалдар келтірейік Механикада тербелістер дегеніміз бірдей уақыт аралығында денелер қозғалысының дәл немесе шамамен қайталануы. Тербелетін денен i ң жүйел i түрде өз тепе-теңд i к жағдайынан қарама-қарсы бағыттарға ауытқуын механикалық тербел i стер деп атайды

12 слайд
Механикалық тербеліс кезінде дене жылдамдығы периодты түрде өзгеріп отырады, сол себепті оның кинетикалық энергиясыда өзгереді. Кинетикалық энергия – бұл қозғалыстағы денеде болатын энергия.Механикалық тербеліс кезінде дене жылдамдығы периодты түрде өзгеріп отырады, сол себепті оның кинетикалық энергиясыда өзгереді. Кинетикалық энергия – бұл қозғалыстағы денеде болатын энергия.

12 слайд

Механикалық тербеліс кезінде дене жылдамдығы периодты түрде өзгеріп отырады, сол себепті оның кинетикалық энергиясыда өзгереді. Кинетикалық энергия – бұл қозғалыстағы денеде болатын энергия.Механикалық тербеліс кезінде дене жылдамдығы периодты түрде өзгеріп отырады, сол себепті оның кинетикалық энергиясыда өзгереді. Кинетикалық энергия – бұл қозғалыстағы денеде болатын энергия.

13 слайд
Серпінді деформацияланған дененің ( сығылған не созылған серіппе ) потенциалдық энергиясы оның деформациялану деңгейіне байланысты Серіппе неғұрлым қатты сығылғанда немесе барынша созылғанда, оның потенциалдық энергиясы соғұрлым үлкен мәнге ие болады. Потенциалдық энергия – бұл денелердің өзара әрекеттесуіне және дене бөлшектерінің өзара орналасуына тәуелді болатын энергияСерпінді деформацияланған дененің ( сығылған не созылған серіппе ) потенциалдық энергиясы оның деформациялану деңгейіне байланысты Потенциалдық энергия – бұл денелердің өзара әрекеттесуіне және дене бөлшектерінің өзара орналасуына тәуелді болатын энергия

13 слайд

Серпінді деформацияланған дененің ( сығылған не созылған серіппе ) потенциалдық энергиясы оның деформациялану деңгейіне байланысты Серіппе неғұрлым қатты сығылғанда немесе барынша созылғанда, оның потенциалдық энергиясы соғұрлым үлкен мәнге ие болады. Потенциалдық энергия – бұл денелердің өзара әрекеттесуіне және дене бөлшектерінің өзара орналасуына тәуелді болатын энергияСерпінді деформацияланған дененің ( сығылған не созылған серіппе ) потенциалдық энергиясы оның деформациялану деңгейіне байланысты Потенциалдық энергия – бұл денелердің өзара әрекеттесуіне және дене бөлшектерінің өзара орналасуына тәуелді болатын энергия

14 слайд
Тепе теңдік күйінен ең үлкен ауытқуға сәйкес келетін ығысулар және болғандықтан бұл күйге сәйкес келетін энергияны . түрінде жазуға болады. A x  max A x   max 2 2 kA E п  Суретте кескінделген дененің тепе теңдік күйінен ең үлкен ауытқуында ( В жағдай ) оның ығысуы x = A . Ал сол нүктедегі жылдамдығы υ = 0 . Ендіше серіппеге ілінген дененің потенциалдық энергиясы , ал кинетикалық энергиясы нөлге тең . 2 2 kA E п  0  к E

14 слайд

Тепе теңдік күйінен ең үлкен ауытқуға сәйкес келетін ығысулар және болғандықтан бұл күйге сәйкес келетін энергияны . түрінде жазуға болады. A x  max A x   max 2 2 kA E п  Суретте кескінделген дененің тепе теңдік күйінен ең үлкен ауытқуында ( В жағдай ) оның ығысуы x = A . Ал сол нүктедегі жылдамдығы υ = 0 . Ендіше серіппеге ілінген дененің потенциалдық энергиясы , ал кинетикалық энергиясы нөлге тең . 2 2 kA E п  0  к E

15 слайд

16 слайд
Энергияның сақталу және айналу заңы бойынша толық механикалық энергия потенциалдық және кинетикалық энергиялардың қосындысына теңE E E п k т   kA E E E п k T 2 2    Олай болса Дене тепе теңдік күйіне жеткенде ( А жағдай ) ығысу нөлге тең болатындықтан потенциалдық энергия нөлге тең,ал жылдамдық ең үлкен мәніне жетеді.Бұл жағдайда толық энергия 2 2  m E E E п k T   

16 слайд

Энергияның сақталу және айналу заңы бойынша толық механикалық энергия потенциалдық және кинетикалық энергиялардың қосындысына теңE E E п k т   kA E E E п k T 2 2    Олай болса Дене тепе теңдік күйіне жеткенде ( А жағдай ) ығысу нөлге тең болатындықтан потенциалдық энергия нөлге тең,ал жылдамдық ең үлкен мәніне жетеді.Бұл жағдайда толық энергия 2 2  m E E E п k T   

17 слайд
Серіппе барынша созылып,дене ең төменгі нүктеге жеткенде ( С жағдай ) ол бір сәтке тоқтайды. (υ = 0) ,яғни кинетикалық энергия нөлге тең,Ал потенциалдық энергия қайтадан ең үлкен мәніне жетеді. Энергияның түрленуі осылайша дүркін дүркін қайталанып отырады Ал осы ең шеткі нүктелермен тепе теңдік күйден басқа барлық аралық нүктелерде дененің кинетикалық және потенциалдық энергиялары болады. Әрі олар периодты түрде өзгеріп отырады. Яғни кинетикалық энергия артқан кезде потенциалдық энергия кемиді және керісінше, потенциалдық энергия артқанда кинетикалық энергия кемиді. Бірақ олардың қосындысы, яғни тербеліп тұрған дененің кез келген жағдайдағы толық механикалық энергиясы өзгеріссіз қалады. Энергияның түрленуі осылайша дүркін дүркін қайталанып отырады Бірақ олардың қосындысы, яғни тербеліп тұрған дененің кез келген жағдайдағы толық механикалық энергиясы өзгеріссіз қалады.

17 слайд

Серіппе барынша созылып,дене ең төменгі нүктеге жеткенде ( С жағдай ) ол бір сәтке тоқтайды. (υ = 0) ,яғни кинетикалық энергия нөлге тең,Ал потенциалдық энергия қайтадан ең үлкен мәніне жетеді. Энергияның түрленуі осылайша дүркін дүркін қайталанып отырады Ал осы ең шеткі нүктелермен тепе теңдік күйден басқа барлық аралық нүктелерде дененің кинетикалық және потенциалдық энергиялары болады. Әрі олар периодты түрде өзгеріп отырады. Яғни кинетикалық энергия артқан кезде потенциалдық энергия кемиді және керісінше, потенциалдық энергия артқанда кинетикалық энергия кемиді. Бірақ олардың қосындысы, яғни тербеліп тұрған дененің кез келген жағдайдағы толық механикалық энергиясы өзгеріссіз қалады. Энергияның түрленуі осылайша дүркін дүркін қайталанып отырады Бірақ олардың қосындысы, яғни тербеліп тұрған дененің кез келген жағдайдағы толық механикалық энергиясы өзгеріссіз қалады.

18 слайд
Сүйтіп гармоникалық тербелістер кезінде кинетикалық және потенциалдық энергиялар өзара түрленеді. Бірақ тербеліп тұрған дененің толық механикалық энергиясы әр уақытта сақталады2 2 2 2  m kA  Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады. Сүйтіп гармоникалық тербелістер кезінде кинетикалық және потенциалдық энергиялар өзара түрленеді. Бірақ тербеліп тұрған дененің толық механикалық энергиясы әр уақытта сақталады Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады.

18 слайд

Сүйтіп гармоникалық тербелістер кезінде кинетикалық және потенциалдық энергиялар өзара түрленеді. Бірақ тербеліп тұрған дененің толық механикалық энергиясы әр уақытта сақталады2 2 2 2  m kA  Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады. Сүйтіп гармоникалық тербелістер кезінде кинетикалық және потенциалдық энергиялар өзара түрленеді. Бірақ тербеліп тұрған дененің толық механикалық энергиясы әр уақытта сақталады Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады.

19 слайд
Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады. Осы суретте өшетін тербелістер кезіндегі дене координатасының уақытқа тәуелділік графигі кескінделген. Бұл жағдайда үйкеліс күшінің әрекетінен механикалық энергия дененің ішкі энергиясына айналады.

19 слайд

Нақты жағдайларда механикалық тербелістер амплитудасы біртіндеп азаядыда , біраз уақыттан соң тербеліс тоқтайды. Міне осындай уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер өшетін тербелістер деп аталады. Осы суретте өшетін тербелістер кезіндегі дене координатасының уақытқа тәуелділік графигі кескінделген. Бұл жағдайда үйкеліс күшінің әрекетінен механикалық энергия дененің ішкі энергиясына айналады.

20 слайд
Ығысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен болатын механикалық тербелістер гармоникалық (өшпейтін) тербелістер деп аталады.Тербеліс үйкеліс немесе кедергі күштері жоқ кезде ғана гармоникалық тербеліс болады, яғни өшпейді. Алайда тербелмелі қозғалыс заңдылықтарын зерттеуді неғұрлым қарапайымдандыру мақсатымен көп жағдайда үйкелісті ескермейдіЫғысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен болатын механикалық тербелістер гармоникалық (өшпейтін) тербелістер деп аталады. Алайда тербелмелі қозғалыс заңдылықтарын зерттеуді неғұрлым қарапайымдандыру мақсатымен көп жағдайда үйкелісті ескермейді

20 слайд

Ығысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен болатын механикалық тербелістер гармоникалық (өшпейтін) тербелістер деп аталады.Тербеліс үйкеліс немесе кедергі күштері жоқ кезде ғана гармоникалық тербеліс болады, яғни өшпейді. Алайда тербелмелі қозғалыс заңдылықтарын зерттеуді неғұрлым қарапайымдандыру мақсатымен көп жағдайда үйкелісті ескермейдіЫғысуға пропорционал және оған қарама-қарсы бағытталған күштің әрекетінен болатын механикалық тербелістер гармоникалық (өшпейтін) тербелістер деп аталады. Алайда тербелмелі қозғалыс заңдылықтарын зерттеуді неғұрлым қарапайымдандыру мақсатымен көп жағдайда үйкелісті ескермейді

21 слайд

22 слайд
3) Механикалық тербел і с кез і ндег і энергияның түрлену формулаларын жаздыру.2 2  m E k  2 2 kx E п  A x  max A x   max 2 2 kA E п  E E E п k т   kA E E E п k T 2 2    2 2  m E E E п k T    2 2 2 2  m kA 

22 слайд

3) Механикалық тербел і с кез і ндег і энергияның түрлену формулаларын жаздыру.2 2  m E k  2 2 kx E п  A x  max A x   max 2 2 kA E п  E E E п k т   kA E E E п k T 2 2    2 2  m E E E п k T    2 2 2 2  m kA 