Ұлы химиктер

1 слайд
танымық – сайысы Қатысушылар: 8-9 сыныптар Өткізген: Боранова Л.М

2 слайд
Мақсаты: Ғалымдардың ашқан жаңалықтары мен еңбектерін танып-білуге үйрету, өз бетінше зерттеу жұмыстары мен ізденіске баулу, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Пәнге, ғылымға деген қызығушылығын арттыру,танымдық деңгейлері мен білімдерін көтеру. Сауатты, білімді, құзыретті оқушыларды тәрбиелеу. Көрнекілігі: Интерактивті тақта, ақпараттық- технология материалдары, танымдық ойындар, рефераттар. Типі: Топтық, сайыс

3 слайд

4 слайд
Барысы: 1. Сайыстың мақсаты мен ережелерін түсіндіру. 2. Сайыстың бағдарламасы: І-тур: Топтың атын, ұранын таныстыру. ІІ-тур: “Жүздің түсін білгенше,бірдің атын біл” Ғалымның химия ғылымына қосқан еңбегі мен жаңалығы туралы айтылады. Осы ғалымның кім екенін тауып айту керек. ІІІ-тур: “Тапқыр болсаң, тауып көр!” Химик - ғалымның суреті көрсетіледі. Топтар бұл ғалымның кім екенін және қандай еңбегі бар екенін айтуы керек. І V -тур: “Білімді мыңды жығар” Танымдық ойындар сайысы: өлең шығару, сөзден сөз құрау, ребус құру, сөзжұмбақ құрастыру, әріптерден элемент аттарын құрастыру. V -тур: “Тыңдаңыз, қызық” (үй тапсырмасы) 3. Қорытындылау

5 слайд
1.“... Заттың ең кішкентай бөлшегі атом, бірақ газ тәрізді заттардың ең кішкентай бөлшегі атомдар емес молекулалар болып табылады,”- деп жазған. 2. Кез келген заттың 1 моліндегі бөлшектерді көрсететін сан осы ғалымның құрметіне қойылған. 3. Қ.ж кез келген газдың 1 молі 22.4 л көлем алады деп айтқан итальян ғалымы?

6 слайд
Амадео Авагадро (1776-1856) Туған қаласындағы Турин университетінен юристік білім алып, ал 1800 жылдан өз бетінше физика, химияны үйрене бастаған. 1811ж “Авгадро заңын” ашты. 1837-1841ж физикадан “Физика весовых тел,или трактат об общей конструкций тел” деген 4 томдық еңбек жазған.

7 слайд
1. Ол заттың массалық құрамын анықтаумен айналысты. Әр түрлі елден әкелген (Испания, Жапония) сырды (бояу) зерттей келіп олардың: 86,2 % -Н g , 13,8 % - S тұратынын анықтаған. 2. Жердің қай полюсінде орналасса да, қосылыстар табиғи тұрақты құрамдағы бірегей өнім деген шешімге келді. Бұл қай ғалым?

8 слайд
Жозеф Луи Пруст (1754-1826) Францияның Анжере қаласындағы дәріханашылар отбасында дүниеге келген Париж университетінде химиядан білім алған. Ол әр түрлі металдардың (темір,қалайы,мыс, никель т.б) құрамы мен құрылысын зерттеумен айналысу нәтижесін- де (1779-1809ж) құрам тұрақтылық заңын ашты.

9 слайд
1. Бұдан 2,5 ғ бұрын химияда элемент, атом, молекула туралы түсінік қалыптаспай тұрып, заттар массасының сақталу заңын (1748ж) ашуда орыс ғалымы М.В. Ломоносов көрегендік танытты. Бірақ, ол осы заңды өз бетінше 1779ж тағы да ашты. 2. 1774ж ауаның құрамын алғаш рет анықтады. 3. Сутегінің жәй зат екенін анықтап “гидрогениум”деп атады. Бұл қай ғалым?

10 слайд
Антуан-Лоран Лавуазье (1743-1794 ) Франциядағы прокурордың отбасында дүниеге келген. Ол тотығу, жану және тыныс алу процестерін түсіндірді. Химиялық қосыластардың атын атаудың жаңа жүйесін ұсынды. Оттегі химиялық элемент екенін анықтады.

11 слайд
1. 1776 ж “жанғыш газ” сутегіні және “орман газы” деп аталған СО 2 анықтап, таза күйлерінде бөліп алды. Қасиеттерін анықтады. 2. 1784 ж судың құрамын анықтады. Бұл қай ғалым?

12 слайд
Генри Кавендиш (1731-1810) Ағылшын физигі және химигі ақсүйектер отбасында дүниеге келген. 1749-1753жж Кембридж универ- ситетінің жаратылыстану бөлімінде оқыды. Ол химия саласынан газдарды зерттеді және экспериментті физикамен айналысты. 1790 ж жердің орташа салмағы мен тығыздығын есептеп шығарды

13 слайд
1.Ол швед химигі С.Аррениуспен бірге қарапайым химиялық реакциялардың жүру заңдылықтарын зерттеді. 2. Химиялық реакция жылдамдығына температураның әсерін жуықтап бағалайтын ережені ұсынды.Ережеге сәйкес ол температуралық коэфициентке тең деп айтқан ғалым?

14 слайд
Якоб Вант-Гофф (1852-1911 ) Нидерланд химигі дәрігердің отбасында дүниеге келген. инженер мамандығына қоса математика, химия, физика, философия, поэзиямен айна- лысқан. Ол көміртек молекула- ларының кеңістіктегі құрылысын зерттеп, стереохимияның негізін салды.

15 слайд
1.”Химиялық элемент-атомдардың белгілі бір түрі. Бірдей элементтің атомдары да бірдей, ал әр түрлі элементтің атомдары бір-бірінен өзгеше болады,”- дей отырып, атом- молекулалық ілім негізін қалауға еңбегін қосты. 2. Салыстырмалы атомдық масса (А r ) ұғымын енгізді. Ar ( H )=1-ге тең екенін анықтады. 3. 1794ж ол өз көзінің көру қабілетіндегі ауру түрін сипаттап жазды. Ол көз ауруы қазір осы ғалымның есімімен аталады.

16 слайд
Джон Дальтон (1766-1844) Ағылшын физигі және химигі арбакештің отбасында дүниеге келген. 1803 ж кейбір элементтердің салыстырмалы атомдық массаларының кестесін құрды. 1787 жылдан бастап 57 жыл бойы метерологиялық зерттеу күнделігін жүргізіп, онда 200 000 бақылау түрлерін сипаттап жазған.

17 слайд
1. ХУІІІ ғ тәжірибе жүзінде ағылшын химигі Джозеф Пристли мен бірге О 2 бос күйінде бөліп алып, оның ауаның құрамдас бөлігі екенін дәлелдеді. 2. 1774 ж зертханада күшті тотықтырғыш MnO 2 – не концентрлі HCI әсер етіп бос күйіндегі CI 2 бөліп алды.

18 слайд
Карл Шееле (1742-1786) Швед химигі саудагер отбасында дүниеге келген. 1768-1777 жж газдарды зерттеумен айналысты. 1774 ж фосфорды зерттеп, алды. 1776-1785 жж көптеген органикалық қышқылдарды алып, (лимон, сүт,алма) зерттеді. Қазір медицинада қолданып жүрген марганцовканы (КМ n О 4 )таза күйінде алып,қасиеттерін зерттеді.

19 слайд
“ Ақыл-тон, аңдығанға тозбайтұғын, Білім-кен, қанша болса азбайтұғын. Қатарың оза шауып бара жатса, Арқаңның ауруы не қозбайтұғын.” Т. Ізтілеуов

20 слайд

21 слайд

22 слайд

23 слайд

24 слайд

25 слайд

26 слайд

27 слайд
“ Білім деген биік шың, Бақытқа сені жеткізер. Білім деген ақылшың, Қиындықтан өткізер.” Абай

28 слайд
Ғажайып нәрсе химия, Тұңғиық сыры әр алуан. Жоғалып бір зат зым-зия, Жаңалап бірі жаралған. Өмірдің бірақ керегін Осылар тауып бере ме? Табарма ешкім дерегін, Телмірмей, сірә тереңге? Ғ. Орманов

29 слайд
(Үй тапсырмалары сайысы)

30 слайд