1 слайд
ҰЛЫ ОТАН СОҒЫСЫ КЕЗІНДЕГІ
ЖАУЫНГЕРЛІК МАРАПАТТАР
Мақсатым: Ауданымыздағы Ұлы Отан соғысына қатынасқан
майдангерлеріміздің марапаттары туралы мәлімет жинақтай отырып,
Кеңес Одағындағы ҰОС ардагерлеріне берілген орден- медальдармен
таныстыру Алматы облысы Ұйғыр ауданы
“ № 4 Шонжы орта мектебі” КММ
Тарих пәні мұғалімі
Сарыбаева Салтанат Мұхамедқызы
2 слайд
Ұйғыр ауданынан 4461 адам қатысып, оның 1786 адамы қаза болды.
Жерлестеріміз Москва қаласын қорғауда жанқиярлық ерлік көрсетсе,
Сталинград, Курск, Воронеж, Смоленск, Киев, Минск, Покровка тағы басқа
да қалалар мен елді мекенді қорғап, азат етуге қатысты. Европа елдерін
фашизмнен құтқарды. Берлинге дейінгі болған шайқастарға қатысып, Жеңіс
туын Рейхстагқа тікті. Соғыста асқан ерлік көрсеткені үшін Қазақстаннан
500-ге жуық адам, оның ішінде Алматы облысынан 52 адам Кеңес Одағының
Батыры атанды. Жерлестерімізден Кіші Диқандық Мөрдин Тейипов даңқты
батыр, партизан, әрі жазушы Қасым Қайсеновтермен бірге алғашқы
Қазақстанның Халық қаһарманы атанса, Стариков Игнат Михайлович
«Жауынгерлік Даңк» орденінің толық «Отан соғысы» орденімен 20 адам,
«Қызыл жұлдыз» орденімен 48, «Даңқ» орденімен 17, «Ерлігі үшін»,
«Жауынгерлік қызметі үшін» медальдарымен 73 жауынгер марапатталған.
Соғыстан аман оралған барлық жауынгерлер Москва, Ленинград, Сталинград,
Киев, Минск, Варшава, Вена тағы басқа да қалаларды қорғағаны мен азат
еткені үшін, «Германия» мен «Жапонияны» азат еткені үшін медальдарымен
марапатталған. Біздің жерлестеріміз М.Тейипов, Б.Ильсов, Н.Азнибакиев,
В.Арипов, Н.Исләков, Н.Үмбетжанов, Т.Тоқанов, тағы басқалары Жапон
милитаристерін талқандауға қатысты . АУДАНЫМЫЗДАҒЫ АРДАГЕРЛЕР МАРАПАТТАРЫ
3 слайд
«Алтын жұлдыз» медалі
КСРО ОАК-нің 1934 жылғы 16 сәуірдегі қаулысы
бойынша бекітілген. Кеңес Одағының Батыры атағы
КСРО Жоғарғы Кеңесінің Президиумының
Жарлығымен берілді. Кеңес одағының батыры атағы
берілгендерге Ленин ордені, «Алтын Жұлдыз» медалі
және КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының
грамотасы тапсырылды. Кеңес Одағының Батыры
атағын 2-ші рет алғандар екінші «Алтын Жұлдыз»
медалімен марапатталып, оның туған жеріне қоладан
бюст
қойылды. Кеңес одағының батыры атағын үш рет
алғандарға бюст Мәскеуде қойылды. Кеңес
Одағының Батыры атағын ең алғаш алғандар
мұзда қалған кемелердегі адамдарды құтқарушы
ұшқыштар болды.
Алғашқы "Алтын жұлдыз" Ляпидевскийге берілген
4 слайд
«Жеңіс ордені»
КСРО Жоғарғы Кеңесінің 1943 жылы 8 қараша күнгі
Жарлығымен Курск иінінде Германия әскерлерінің «Орталық»
тобы талқандалғаннан кейін аса ірі әскери операцияларды
жеңіспен аяқтаған жоғары әскери қолбасшыларға ғана берілетін
марапат ретінде бекітілген. Бұл орден КСРО-дағы ең жоғары,
көлемі ең үлкен награда ғана емес, әлемдегі ең қымбат орден
болып табылады. Алғашқы марапаттау 1944 жылдың 10
сәуірінде болған. Нөмірі бірінші орденді маршал Г.Жуков,
екіншісін маршал А.Васильевский таққан. И.Сталиннің өзі тек
үшіншісін алыпты. Осы үшеуі «Жеңіс» орденін 1945 жылы
екінші реттен алған. Бұлардан басқа маршалдар
К.Рокоссовский, И.Конев, Р.Малиновский, Л.Говоров,
К.Мерецков, С.Тимошенко, Ф.Толбу хин және армия генералы
А.Антонов бір-бір реттен марапатталған. «Жеңіс» ордені бес
шетелдік қолбасшылар мен мемлекет басшыларына да берілген.
Олардың ішінде АҚШ-тың армия генералы Д.Эйзенхауер,
Ұлыбританияның фельдмаршалы Б.Монтгомери сияқты КСРО-
ның одақ
тас елдерінің қолбасшылары бар. Со нымен қатар,
Румыния королі І Ми
хай, қарсылық соғысын белсенді жүр гізген
Югославия маршалы И. Броз Тито, Польша әскерінің бас
қолбасшысы М.Роля-Жимерски алған. Бір қызығы, «Жеңіс»
орденін алған кеңес адамдарының отбасы иесі қайтыс болған
соң қымбат марапатты «Алмас қорына» қайтаруға заңмен
міндеттелген. Ал бұл талап шетелдіктерге таратылмайды. Лағыл тастан (рубин)
жасалған жұлдыздың
жан-жағы гауһарлармен
(бриллиант)
көмкерілген. Осының
бәрі ақ алтынды
(платина) өзекке
орнатылған.
5 слайд
«Отан соғысы» ордені
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын
1942 жылы 20 мамыр күні бекітілді. Екі дәрежесі бар.
"Отан соғысы" орденінің алғашқы кавалерлері болып
капитан И. Криклий, аға сержант А. Смирнов пен
И. Стаценко танылды. Өйткені осы батырлар 1942 жылы
Харьков бағытындағы гитлершілердің көптеген
ұрыстарына тойтарыс берген болатын.
«Мәскеуді қорғағаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1944 жылы
1 мамыр күні бекітілді. Медальмен миллионға жуық адам
марапатталған.
6 слайд
«Нахимов» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1944 жылы 3
наурызында бекітілді. Әскери-теңіз күштерінің сержанттары мен
сержанттары және қатардағы жауынгерлер марапатталған.
Алғашқылардың бірі болып, Балтық флотының ардагері Кеңес
Одағының Батыры Г. Давиденко марапатталған.
«Жауынгерлік еңбегі үшін» медалі
1938 жылы 17 қазанда наурызында бекітілді.
Кеңес әскерінің әскери-теңіз флоты мен шекара күзетінде мемлекеттік
шекаралардың тұтастығын қорғау кезінде диверсанттармен,
тыңшылармен және басқа жаулармен шайқастардағы жеке ерлігі мен
батылдығы үшін марапатталған.
«Жауынгерлік еңбегі үшін» медалімен алғашқы марапатталғандар
Хасан көлінде диверсанттар тобын ұстаған шекарашылар Н. Гуляев
пен Ф. Григорьев болды.
7 слайд
«Ұлы Отан Соғысының партизаны» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1943 жылы 2 ақпан күні бекітілді І-ІІ
дәрежелі. 127 мың адам марапатталған. Бірінші
марапатталған Сухиничи қаласының аумағында
жаумен шайқасқан жауынгерлік бөлім
командиріне, Е. Осипенко марапатталған.
Сонымен қатар, бұл марапатқа кеңестік партизан
бөлімдерінде соғысқан 100-ден астам шетелдік
азамат ие болды .
Кавказды қорғағаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1944 жылы 1 мамыр күні бекітілді.
Бұл медальмен 900 мыңнан аса азамат
марапатталған.
8 слайд
«Севастопольді қорғағаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1942 жылы
22 желтоқсанында бекітілді. Медальмен 50 мыңға жуық адам
марапатталған.
«Сталинградты қорғағаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1942 жылы
22 желтоқсанында бекітілді Медальмен 750 мың адам
марапатталған.
9 слайд
«Ушаков» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1944 жылы 3
наурыз күні бекітілді.
Әскери-теңіз күштерінің сержанттары мен сержанттары және
қатардағы жауынгерлер марапатталған.
Алғашқылардың бірі болып, Балтық флотының ардагері Кеңес
Одағының Батыры Г. Давиденко марапатталған
«Ерлігі үшін" медалі
1938 жылы 17 қазанда наурызында бекітілді.
Кеңес әскерінің әскери-теңіз флоты мен шекара күзетінде
мемлекеттік шекаралардың тұтастығын қорғау кезінде
диверсанттармен, тыңшылармен және басқа жаулармен
шайқастардағы жеке ерлігі мен батылдығы үшін марапатталған.
«Жауынгерлік еңбегі үшін» медалімен алғашқы
марапатталғандар
Хасан көлінде диверсанттар тобын ұстаған шекарашылар Н.
Гуляев пен Ф. Григорьев болды.
10 слайд
«Ленинградты қорғағаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1942 жылы
22 желтоқсанында бекітілді. Медальмен 1 миллион 500 мыңнан
аса адам марапатталған.
«Одесса қорғанысы үшін” медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1942 жылы
22 желтоқсанында бекітілді. Медальмен 30 мыңға жуық адам
марапатталған.
11 слайд
«За оборону Советского Заполярья» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1944 жылы 25
желтоқсанында бекітілді. Медальмен 350 мыңға жуық адам
марапатталған.
« Киевті қорғағаны үшін » медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1961 жылы
21 маусымда бекітілді. Медальмен 101 мыңға жуық адам
марапатталған
12 слайд
«Белградты азат еткені үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1945 жылы 9 маусымда бекітілді.
Медальмен 67 мың адам марапатталған.
«Варшаваны азат еткені үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1945 жылы 9 маусымда бекітілді.
Медальмен 690 мың адам марапатталған.
13 слайд
«Прага азаттығы үшін» медаль
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1945
жылы 9 маусымда бекітілді. Медальмен 394 мың адам
марапатталған
«Берлинді басып алғаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1945
жылы 9 маусымда бекітілді. Медальмен 1 миллион 90
мың адам марапатталған
14 слайд
«Будапешті алғаны үшін» медаді
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1945 жылы 9 маусымда бекітілді.
Медальмен 355 мың адам марапатталған
«Венаны басып алғаны үшін» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның
қаулысымын 1945 жылы 9 маусымда бекітілді.
Медальмен 271 мың адам марапатталған.
15 слайд
«1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы
Германияны жеңгені үшін» медалі
Ұлы Отан соғысы майдандарында КСРО Қарулы Күштер i
қатарында ұрыс қимылдарына қатысқан әскери
қызметшілер мен ер i кт i құрамдағы адамдар, Ұлы Отан
соғысы кез i нде уақытша басып алынған КСРО
аумақтарында i с-қимыл жүрг i зген партизандар мен
астыртын ұйымдар мүшелер i, Ұлы Отан соғысы кез i нде
КСРО Қарулы Күштер i нде қызмет еткен әскери
қызметшілер мен ер i кт i құрамдағы адамдар
марапатталған.
Медальмен 15 миллион адам марапатталған.
«За победу над Японией» медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1945
жылы 30 қыркүйекте бекітілді. Медальмен 1 миллион
818 мың адам марапатталған.
16 слайд
« 1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысындағы
ерен еңбегі үшін » медалі
КСРО Жоғарғы Кеңес Президиумның қаулысымын 1945
жылы 6 маусым күні бекітілді. Медальмен 16 миллион
100 мың адам марапатталған.
Нагрудный знак «Гва>рдия» был учреждён 21 мая
1942 года Указом Президиума Верховного Совета СССР «О
введении для военнослужащих гвардейских частей и
соединений Красной Армии и Военно-Морского Флота
гвардейских военных званий». Автор рисунка знака —
художник С. И. Дмитриев [ ]
⇨
.
Знак «Гвардия» выдавался военнослужащим
воинских частей , соединений и объединений
Вооружённых Сил СССР , преобразованных в гвардейские ,
также его изображение размещалось на знамёнах этих
подразделений [ ]
⇨
. В подразделениях
Военно-Морского Флота СССР долгое время использовался
собственный вариант гвардейского знака, предложенный
Б. М. Хомичем
17 слайд
«Қызыл Ту» ордені
А лғашқы кеңестік әскери орден. 1918 жылы 16 қыркүйекте
Ресейдегі Азаматтық соғыс кезінде Бүкілресейлік Орталық
Атқару комитеті бұйрығымен құрылды. 1930 жылы Ленин
ордені құрылғанғадейін Кеңес одағы, Кеңестік Ресейдің
ең жоғары наградасы болды. Ұрыс алаңында көрсеткен ерен
ерлігіүшін, батылдығы үшін жеке тұлғалар, сондай-ақ әскери
бөлiмдер, қалалар, кемелер, саяси және қоғамдық ұйымдар,
мемлекеттік кәсіпорындар марапатталды. Кейінгі жылдары,
Ұлы Жеңістің жиырмасыншы және отызыншы жылдығына
орай, соғысқа қатыспаған адамдар да марапатталынды.
« Қызыл жұлдыз » ордені
1930 жылы 9 сәуір күні бекітілді. Бұл ардақты марапатты
соғысқа қатысқан жауынгерлерге, тылда еңбектеніп, Отан
алдында адал тер төгіп жүрген қарапайым халыққа да
берген. "Қызыл жұлдыз" орденімен алғашқы болып Таяу
шығыстағы армия басшысы В. Блюхер 1929 жылы Қытай
елімен пайда болған түсініспеушілік пен келеңсіздікті
шешіп бергені үшін марапатталды
18 слайд
«Ленин» ордені
1930 жылғы 6 сәуірде КСРО ОАК орденнің жасалуын бекітіп,
бір айдан соң, 1930 жылғы 5 мамырда, оның жарғысы дайын
болады. Жылдың аяғына қарай алғашқы Ленин ордендері
жасалып шығарылады. Қазақ ғалымдарының, ақын-
жазушыларының,сарбаздары мен мемлекеттік қайраткерлерінің
ерен еңбектері еленіп, мыңнан астам Ленин орденімен
марапатталған. Олардың ішінде соңғы кеңестік және тұңғыш
қазақстандық ғарышкер Тоқтар Әубәкіров , Ұ.О.соғысының
қатысушылары Қарақозы Әбдалиев, Нұркен Әбдіров,
Шахан Арғынбаев, Талғат Бигелдинов, Бауыржан Момышұлы,
Нарсұтбай Есеболатов,саяси қайраткерлер Исатай Әбдікәрімов,
Жұмабай Шаяхметов, Дінмұхаммед Қонаев, Сағадат
Нұрмағамбетов, Жұмабек Тәшенев, Масымхан Бейсебаев,
Фазыл Кәрібжанов, Сабыр Ниязбеков, ғалымдар Қаныш
Сәтбаев, Асқар Қонаев, Шахмардан Есенов, Өмірзак
Сұлтанғазин, Ақай Нүсіпбеков, Темірбай Дарқанбаев, Өмірзақ
Жолдасбеков, Әлкей Марғұлан, Смет Кеңесбаев, ақын-
жазушылар Жамбыл Жабаев, Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов,
Сәбит Мұқанов, Кенен Әзірбаев, Ахмет Жұбанов, Мәлік
Ғабдуллин, Қажым Жұмалиев, Спандияр Көбеев, Жұбан
Молдағалиев, Ғабиден Мұстафин, әртістер Роза Жаманова,
Елубай Өмірзақов, Бибігүл Төлегенова, Сералы Қожамқұлов,
Күләш Байсейітова және басқалары. Ленин орденімен ең соңғы
рет марапаттау 1991 жылғы 21 желтоқсанда өткен.
19 слайд
«Александра Невский» ордені
1942 жылы 29 шілдеде КСРО Жоғарғы Кеңесінің
Жарлығымен «Александр Невский» орден і бекітілген.
Оның сипаттамасында «Александр Невский» ордені соғыс
кезінде Отан үшін болған шайқастарда жеке ерлігі,
батылдығы мен табандылығы үшін және өз бөлімдерінің
жеңісін қамтамасыз етуде жауынгерлік әрекеттерге
үйлесімді басшылық жасағаны үшін Қызыл Армияның
командирлеріне бері...
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз