15 қараша – Ұлттық
валюта – теңге күні. 
Теңгенің басқа елдердегі
валюталармен
айырмашылықтары.
Бағалау критерийлері:
Теңгенің шығу тарихы мен дамуы
туралы мәлімет беру.
Теңгенің ел экономикасындағы
рөлін түсіндіру.
Оқушыларды ұлттық валютаның қадір-
қасиетін білуге және қадірлеуге үйрету.
Тәуелсіздікке деген патриоттық
сезімді арттыру.Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға Қазақстан
Республикасының ұлттық валютасы
– теңгенің тарихын таныстыру.
Теңгенің тәуелсіздік символы
ретіндегі маңызын түсіндіру.
Отан сүйгіштік, ел тарихы мен
мәдениетіне құрмет, ұлттық
бірегейлікті сақтау жайлы тәрбиелеу.

Теңгенің басқа елдердегі
валюталармен
айырмашылықтары
Оның ерекшеліктерін, тарихын және
экономикалық жағдайын түсінуге мүмкіндік
береді. Әлемнің көптеген елдерінде әртүрлі
ұлттық валюталар қолданылса да,
Қазақстанның ұлттық валютасы — теңге, өз
ерекшеліктерімен айрықша. Теңгенің басқа
елдердегі валюталардан айырмашылықтарын
бірнеше маңызды аспект бойынша
қарастырайық.
01
Тарихи контексті мен
тәуелсіздік кезеңі
02
Валюталық саясат пен
айырбас бағамы
03
Валютаның қауіпсіздік
деңгейі
04
Ұлттық валютаның
символикасы мен дизайны
05
Қаржылық тұрақтылық
және инфляция деңгейі
06
Шетелдік инвестициялар
мен валюта нарығы

Тарихи контексті мен
тәуелсіздік кезеңі
Теңге 1993 жылы 15 қарашада енгізілді, ал
Қазақстан сол кезде тек тәуелсіздік алған ел
ретінде жаңа экономикалық жүйе құрып жатты.
Бұл валютаның айналымға түсуі еліміздің
тәуелсіздігін символиздеп, оның экономикалық
дербестігін қамтамасыз етті.
Айырмашылық:
Көптеген мемлекеттерде ұлттық валюталар көп
бұрыннан бері айналымда. Мысалы, Ресейдің
рублі 1991 жылдан бері қолданылып келеді
(Ресей империясының кезеңінен бері) немесе
Еуро (ЕО-ның ортақ валютасы) 2002 жылы
енгізілген, бірақ оның тарихы Еуропа елдерінің
ортақ экономикалық байланыстарының нәтижесі
болып табылады.
USTAZ TILEGI

Валюталық саясат пен
айырбас бағамы
Қазақстан теңгесінің айырбас бағамы еркін
өзгермелі болып табылады. Бұл дегеніміз,
теңгенің құны халықаралық нарықта сұраныс
пен ұсынысқа байланысты қалыптасады, әрі
Ұлттық банк кейде тұрақтандыру шараларын
қабылдайды.
Айырмашылық: 
Мысалы, Қытайдың юані мен Ресейдің рублі
сияқты валюталар біршама үкімет тарапынан
бақылауда болады. Ресейде, әсіресе
экономикалық қиын кезеңдерде, рубльдің құны
Ұлттық банктің саясатымен реттеледі. Ал
Қытайда юаньдің бағамы басқарылатын валюта
болып табылады, оны Қытай үкіметі
экономикалық мақсаттарға бағыттап реттейді.
Еуро (EUR):
Еуропалық Одақтың ортақ валютасы
ретінде еуро тұрақты және еркін
айналымда. Бірақ оның айырбас
бағамы тек экономикадағы үлкен
елдермен (мысалы, Германия,
Франция) тығыз байланысты болады.
USTAZ TILEGI

Валютаның қауіпсіздік
деңгейі
Теңге - бұл жоғары деңгейдегі қауіпсіздік
шараларымен жасалған валюта.
Банкноттарда су белгілері, арнайы жіптер,
микроқұрылымдар және басқа да қорғаныс
элементтері бар. Бұл шаралар ұлттық
валютаның қолданылуын қауіпсіз етеді.
Айырмашылық: 
Қауіпсіздік деңгейі әр елдің валюта жүйесіне
байланысты өзгереді. Мысалы, АҚШ долларында
(USD) ерекше қауіпсіздік белгілері мен су
белгілері бар, бірақ кей елдерде доллардың
жалған көшірмелерін жасау оңай болуы мүмкін.
Қазақстанда Ұлттық банк теңгені жаңартып, оның
қауіпсіздік стандарттарын әлемдік деңгейде
қолданысқа енгізуге тырысады.
Жапон йенасы (JPY) және
Швейцария франкі (CHF) сияқты
валюталар да өзінің қауіпсіздігімен
танымал және әлемдегі ең сенімді
валюталардың бірі саналады.
USTAZ TILEGI

Ұлттық валютаның
символикасы мен дизайны
Теңгенің дизайнында Қазақстанның ұлттық
ерекшеліктері, тарихы мен мәдениеті айқын
көрініс табады. Банкноттарда еліміздің мәдени
ескерткіштері, табиғаты, ұлы тұлғалары
бейнеленген. Мысалы, теңгенің алғашқы
банкноталарында Қазақ хандығының тарихи
тұлғалары мен ескерткіштері бейнеленді, ал
қазіргі банкноттарда Қазақстанның тәуелсіздігі
мен мәдени мұрасы ерекше орын алады.
Айырмашылық: 
Мысалы, Ресейдің рублі (RUB) дизайнында елдің
тарихи тұлғалары мен белгілерінің бейнелері
бар, бірақ олар көбіне ресейлік империяның
символдарына негізделген. Еуро банкноттары
бүкіл Еуропа құрлығының архитектурасын
бейнелейді, бірақ ұлттық символдар өте аз.
Жапон йенасының дизайнында
еліміздің мәдениетін білдіретін
элементтер, сондай-ақ
императорлық символдар бар.
Йена банкноттарында көбінесе
жапон мәдениетінің ықпалы
байқалады.
USTAZ TILEGI

Қаржылық тұрақтылық
және инфляция деңгейі
Теңгенің тұрақтылығы әртүрлі экономикалық
факторларға байланысты өзгеріп отырады.
Қазақстанның экономикасы сыртқы нарыққа
тәуелді болғандықтан, мұнай бағасының өзгеруі,
шетелдік инвестициялар мен инфляция деңгейі
теңгенің құнына әсер етеді.
Айырмашылық: 
Швейцария франкі (CHF) немесе Сингапур
доллары (SGD) сияқты валюталар өте тұрақты
болып саналады. Бұл елдердің экономикасы ішкі
және сыртқы факторларға тәуелділікті
төмендететіндей дәрежеде дамыған. Жапон
йенасы (JPY) да әлемдегі ең тұрақты
валюталардың бірі болып табылады, оның құны
негізінен Жапония экономикасының тиімділігі
мен сауда балансына байланысты.
Еуроның құны да еуроаймақ
елдерінің экономикалық
көрсеткіштерімен тығыз
байланысты. Егер Германия мен
Франция сияқты ірі экономикалар
дамыса, еуроның құны жоғары
болады, ал экономикалық дағдарыс
кезінде еуроның құнсыздануы
мүмкін.
USTAZ TILEGI

Шетелдік инвестициялар
мен валюта нарығы
Теңге мен оның айналымы халықаралық валюта
нарығында шектеулі. Қазақстанның экономикасы
сыртқы инвестициялар тартуға тырысады, бірақ
ұлттық валютаның тұрақсыздығы немесе
экономикадағы дағдарыс бұл процесс үшін
қиындықтар туғызады.
Айырмашылық: 
АҚШ долларын әлемнің барлық дерлік елдері
қолданып, резервтік валюта ретінде қолданады.
Оның тұрақтылығы мен кең таралуы шетелдік
инвестицияларды тартуға және халықаралық
есеп айырысуларды жүргізуге мүмкіндік береді.
Еуро да халықаралық валюта ретінде кеңінен
пайдаланылады.
Қытайдың юані біршама тәуелсіз
экономикасы бар және Қытайдың
ғаламдық қаржы нарығындағы
ықпалы күшейген сайын оның
әлемдік резервтік валюта
ретіндегі мәртебесі де артуда.
USTAZ TILEGI

Қорытынды
Қазақстанның теңгесі көптеген басқа
елдердегі валюталардан өз
ерекшеліктерімен айырмашылықта.
Оның тарихы, экономикалық жағдайы,
валюталық саясат және халықаралық
нарықтағы орны басқа валюталардан
өзгеше. Сонымен бірге, теңгенің
тұрақтылығы, валюталық қауіпсіздігі
және дизайны елдің тәуелсіздігі мен
экономикалық дамуына айтарлықтай
әсер етеді. Әлемдегі басқа
валюталармен салыстырғанда, теңге
көбіне ішкі экономикалық жағдайлар
мен сыртқы факторларға тәуелді болып
отыр, бірақ оның әлемдік аренадағы рөлі
жылдан жылға нығаюда.
USTAZ TILEGI